31 Ιανουαρίου 2018

Αρνήσεις.





























[όρια Κοινοτήτων Κρυονερίου και Φυλακτής, Λίμνη Πλαστήρα, 27.01.2018, 08.25]

Δεν χιόνισε.
Ένα στρώμα πάχνης, τη νύχτα, σκέπασε τα πάντα γύρω σου.
Απών ως αδύναμος.
Κι αν, με το πρώτο φως, στη βραχύβια παγιδευμένο θολότητα: την ώρα τής τήξης και της εξάχνωσης, περάσεις, στα βήματά σου, στο παγωμένο χώμα, με των ζώων τα σημάδια, ένα μονάχα τσάκισμα των ξεραμένων φύλλων.
Παρών ως αδύναμος, αμνήμων, να στοχάζεσαι το χρόνο.

27 Ιανουαρίου 2018

«...υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη...» [Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, από το 75ο τεύχος του Περιοδικού «σημειώσεις», Ιούνιος 2012]



«...υποταχτήκαμε και βρήκαμε τη στάχτη...»

Όχι άλλες ψευδαισθήσεις. «Επιστροφή» δεν θα υπάρξει. Το καλύτερο που μπορούμε να ελπίσουμε είναι να μοιράσουμε τουλάχιστον δίκαια τη φτώχεια μας. Είναι η μεγαλύτερη η ουσιαστική επανάσταση που απαιτείται σήμερα από όποια πραγματική ή δυνητική αριστερά, η οποία οφείλει να προετοιμάσει τον κόσμο για τον κακοτράχαλο αλλά μοναδικό δρόμο που ανοίγεται μπροστά του.

«Να μοιράσουμε δίκαια τη φτώχεια μας», είναι ένας μίνιμουμ στόχος που ηχεί μαξιμαλιστικά στη μίζερη και άδικη συνθήκη που ζούμε· γιατί δεν είναι ούτε τόσο ελκυστικός, ούτε τόσο εύκολος και, βεβαίως, ούτε καν επιθυμητός για ορισμένους αλλά είναι η μόνη στερεή βάση για να σταθεί στα πόδια της μια ανθρώπινη κοινότητα, να δώσει ένα νόημα στους αγώνες της και στις θυσίες της. Όποιοι πάνε να πουλήσουν άλλες ελπίδες, όποιοι υπόσχονται μια επιστροφή στην παλιά «ευημερία» (για ποιους και για πόσους;) είτε εθελοτυφλούν είτε ναρκοθετούν συνειδητά το πρώτιστο μέλημα: την άρση τής συστημικής αδικίας.
Αυτό το μέλημα παρακάμπτεται συνήθως με δύο τρόπους: α) είτε «επαναστατικά» με τη δογματική παραπομπή και εξάχνωσή του σ’ ένα αόρατο χιλιαστικό «μέλλον»· β) είτε φαλκιδευόμενο από τις ωμά πραγματιστικές μεθόδους μιας τεχνοκρατικής πολιτικής που θεοποιεί την αξιακά «ουδέτερη», δηλαδή κενή ηθικού περιεχομένου, οικονομική «αποτελεσματικότητα».

Βήμα πρώτο, λοιπόν, μιας δυνητικής αριστερός μέσα σ’ αυτή την γκρίζα ηθική ουδετερότητα, είναι η αναγνώριση του εχθρού. Πίσω από όλους αυτούς τους «ρεαλιστές» και οψίμως καινοτόμους πολιτικούς των μνημονιακών «μεταρρυθμίσεων», που βγαίνουν και καταγγέλλουν το «σπάταλο κράτος», τη «γραφειοκρατία», τις «αντιαναπτυξιακές αγκυλώσεις», τον επάρατο «δημόσιο τομέα», πίσω από τις ποιητικά δονούμενες αποστροφές τής πεφωτισμένης δεξιάς εναντίον του «χτες» και υπέρ του θαυματουργού ελληνικού δαιμόνιου του «επιχειρείν», ορύεται ο επελαύνων κρατικοδίαιτος «αντικρατισμός» της νεωτεριστικής ελληνικής ατσιδοσύνης και του νεοφιλελεύθερου εκσυγχρονιστικού λαϊκισμού, μιας ιδεολογίας που ανέκαθεν ανοιγοκλείνει μαυλιστικά τις πύλες ενός απατηλά πολυσυλλεκτικού παραδείσου - προορισμένου, στην πραγματικότητα, για τους ολίγους, τους «ξύπνιους», τους αδίστακτους, τους οικονομικούς δολοφόνους τής χώρας.

Καα, αντιστρόφως, πίσω από τους «αντιμνημονιακούς» μοντερνικούς βρυκόλακες του εθνικολαϊκισμού, που ξεχύνονται μέσ’ από τις πληγές της σακατεμένης Αθήνας εμφανιζόμενοι ως υπερασπιστές των ανήμπορων γερόντων τσακίζοντας τα κεφάλια φτωχών ανθρώπων και την κοινή λογική, πίσω από τους ανιστόρητους νεοβάρβαρους και τους ανελλήνιστους υπερέλληνες που καταγγέλλουν τις «ξένες» αγορές και τους «ξένους» γενικώς και αορίστως, οργανώνονται οι εντόπιοι πρωταγωνιστές της «δικής μας» αγοράς και της δικής μας αθλιότητας - οι «αξιοποιητές» του σώματος και του αίματος μιας ξεπουπουλιασμένης «πατρίδας», αυτοί οι ίδιοι που στην «αντίπαλη» εκσυγχρονιστική εκδοχή τους χαρακτηρίζουν ανερυθρίαστα το δικό τους πελατειακό κράτος ως την «τελευταία σοβιετική δημοκρατία της Ευρώπης»!

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι το παλαιό εκείνο ελληνικό δίλημμα «Ελλάς: Ανατολή ή Δύση;» επανέρχεται με την πρόσφατη αντιμαχία «εκσυγχρονισμού»-«λαϊκισμού», όπου συστημικά αγκυρωμένες προνομιούχες ομάδες, θηριώδη οικονομικά λόμπι και παραδοσιακοί εθνοσυντεχνιάρχες εμφανίζονται ως αμύντορες κάποιων «λαϊκών κεκτημένων» τα όποια στην πραγματικότητα χρησιμοποιούνται απ’ αυτούς ως ασπίδα των δικών τους συμφερόντων και, από την άλλη, οι προσχηματικοί τους αντίπαλοι, οι μνημονιακοί «μεταρρυθμιστές» αναπαράγουν παραλλαγμένη την ίδια ρητορική διάζευξη: «Ευρωπαϊσμός ή αντιευρωπαϊσμός;», «Ευρώ ή Δραχμή;» [Το δίλημμα αυτό, μέσα στον σάλο του προεκλογικού αγώνα πήρε κάποια στιγμή την πιο εφιαλτική έκφρασή του στα υπεύθυνα χείλη ενός φιλοσοφικού γκουρού του εκσυγχρονιστικού ρεύματος: Το αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών, είπε, θα αποφασίσει εάν η Ελλάδα θα παραμείνει Ευρώπη ή θα γίνει Αφρική. Καλό θα ήταν, πάντως, σ’ αυτό το εφιαλτικό δίλημμα να συνυπολογιστεί και το πολύ πιθανό ενδεχόμενο μιας Ελλάδας που θα αποτελεί ένα αφρικανικό γκέτο εντός της Ευρωζώνης, ένα ελκυστικότατο τριτοκοσμικό θέρετρο, ένα παραδεισιακό αφοδευτήριο της ανεπτυγμένης Ευρώπης. Κοντολογίς η «Αφρική» βρίσκεται ήδη μέσα στην Εύρώπη και η «Ευρώπη» μέσα στην Αφρική: «Είναι ο καπιταλισμός ηλίθιε!».]

Τελευταία επιχειρείται η υπέρβαση των προαναφερόμενων πόλων με την επανεισαγωγή στη συζήτηση της «κεντρώας» θεωρίας σχετικά με την περιβόητη «συνάντηση των άκρων», μιας θεωρίας η οποία καταλήγει στη βολικά εξαπλουστευτική εξομοίωση φασισμού-κομμουνισμού. Αυτή η εργαλειακή αφήγηση περί του «φαιοκόκκινου ολοκληρωτισμού», συντονισμένα επιχορηγούμενη - μεταφορικά και κυριολεκτικά - και προωθούμενη από αστέρες του μοδάτου ρεύματος των «αναθεωρητών της ιστορίας», στοχεύει εναντίον όλων των, ευλόγως υπό τις παρούσες συνθήκες, αναμενόμενων μορφών κοινωνικής διαμαρτυρίας, εγγράφοντές τες συλλήβδην στη σφαίρα του λαϊκισμού, και χρωματίζει έντονα πλέον ολόκληρο το φάσμα των κυρίαρχων ΜΜΕ και της ενσωματωμένης σε αυτά διανόησης.

Από την οπτική σκοπιά του «εκσυγχρονιστικού» ρεύματος, η κοινωνική διαμαρτυρία, η κριτική στάση, ακόμη και η ηθική ένσταση απέναντι στο υπαρκτό κακό και τη χειροπιαστή χοντρόπετση αδικία ή τη νομότυπη ανομία, εμφανίζεται ως συστατικό ενός δεξιόστροφου ή αριστερόστροφου εθνικολαϊκισμού. Έτσι, το ίδιο το «αντιστασιακό φρόνημα» (όπως χλευαστικά αποκαλείται αυτό τούτο το ζωτικό νεύρο κάθε κοινωνίας) βάλλεται επιστημονικώ τω τρόπω είτε διαμέσου ενός «απομυθευτικού» πανεπιστημιακού λόγου που τοποθετεί κάθε κοινωνιοκεντρικό αίτημα δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και αυτονομίας κάτω από το μικροσκόπιο της «πολιτικής ορθότητας» για να το εναποθηκεύσει στον χώρο του πολιτικά «ανέφικτου» είτε το εγκλωβίζει στην «υπεύθυνη» και «ρεαλιστική» πολιτική - η όποια, ως γνωστόν, είναι πάντα η «τέχνη του εφικτού».

Στο σημείο αυτό, όμως, θα πρέπει να επισημανθεί μια εσωτερική αντίφαση των τυπικών εκφραστών αυτού του ρεύματος, ένα είδος αυτοαναίρεσης όπως αποκαλύπτεται από το γεγονός ότι ακόμη και οι πιο φανατικοί εστέτ της ορθοπολιτικής καθαρότητας, οι πιο σκραιφνείς πολέμιοι του λαϊκισμού δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν το άλμα που θα τους έβγαζε έξω από την εικόνα που σχετλιαστικά περιγράφουν. Αρκεί να θυμηθεί κανείς ότι ο σκιώδης πλην όμως πραγματικός πρωταγωνιστής και ενσαρκωτής της «ρεαλιστικής» πολιτικής, ο ψυχρός «λογιστής» Σημίτης, δεν στάθηκε τελικά ικανός ν’ αντισταθεί στη σαγήνη του λαϊκισμού: παραμυθιάστηκε και, με τη σειρά του, παραμύθιασε με τους Ολυμπιακούς Αγώνες ολόκληρη την εν εξάρσει και εν εκστάσει προθύμως - είναι η αλήθεια - μελλοθάνατη χώρα σαν τον κοινότερο λαϊκιστή πολιτικάντη.

Εδώ, λοιπόν, σ’ αυτό ακριβώς το σημείο που μας αφορά όλους θα θέλαμε να καλέσουμε τώρα όσους αλαφιάστηκαν από την «άνοδο τής δημαγωγίας» και επισείουν τον κίνδυνο των «άκρων», να προχωρήσουν ένα βήμα ακόμα τη σκέψη τους και να προβληματιστούν λιγάκι πιο επώδυνα κοιτώντας βαθιά μέσα τους: Τι σημαίνει, λοιπόν, στην πραγματικότητα η κεντρώα καραμέλα «τα άκρα συναντώνται»; Σημαίνει ότι όταν «συναντώνται» δεν υπάρχει κέντρο - σε περιόδους κρίσης το κέντρο εξαερώνεται, αφομοιούμενο προς τα συγκρουόμενα (και όχι, βέβαια, «συνεργαζόμενα») άκρα. Η περίφημη «συνάντηση» των άκρων σημαίνει σύγκρουση των άκρων. Και τότε έχεις πρόβλημα δημοκράτη μου! Γιατί κάποτε φτάνει η στιγμή που πρέπει κανείς, πέρ’ από τις δημαγωγικές καταγγελίες της «δημαγωγίας», να κάνει ενώπιος ενωπίω τις κρίσιμες επιλογές του, ν’ αποφασίσει σε τι θεό πιστεύει, τι θέλει και τι δεν θέλει - και ν’ απαντήσει στο ερώτημα: Εσύ που μιλάς με τόση αποστροφή για τα «άκρα», πού πατάς τελικά; Δηλαδή με ποια πλευρά είσαι; Ένα, όντως, ανοίκειο και επικίνδυνα πολωτικό ερώτημα, άλλα δυστυχώς κάποτε αναπόφευκτο. Οι πολίτες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης απάντησαν όπως απάντησαν, για ν’ αποδειχτεί - άλλη μια φορά - η αλήθεια που συνοψίζεται επιγραμματικά στη φράση του Δημήτρη Σεβαστάκη: «Η αστική δημοκρατία έχει έναν κεντρικό εχθρό: την αστική δημοκρατία».

Το γεγονός, τώρα, ότι ο φασισμός γίνεται το όπιο των δυστυχισμένων δεν σημαίνει βέβαια ότι πρέπει να θεμελιώνει, να θωρακίζει, να εξαγιάζει την εξουσία των ολίγων - όμως τελικά έτσι γίνεται στην πράξη, όσο κι αν αυτό θλίβει κάποιες ευγενικές ψυχές της αστικής δημοκρατίας. Διότι αυτά είναι τα δεδομένα, αυτά είναι τα «άκρα» με τα όποια έχουμε να κάνουμε - και είναι ασυμφιλίωτα. Όποιος, λοιπόν, θέλει να μιλάει για τον φασισμό, ας μιλήσει πρώτα για τον καπιταλισμό, όπως θα έλεγε ό Χορκχάιμερ.

Και για όσους διερμηνεύουν κατά το δοκούν το ιστορικό παράδειγμα της Βαϊμάρης υπενθυμίζουμε ότι κατά τον Μεσοπόλεμο οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές δυνάμεις ήταν αυτές ακριβώς που «αυτοκτόνησαν» τη δημοκρατία τους, στριμώχνοντας τις γερμανικές μάζες στην απόγνωση και σπρώχνοντάς τες στην άβυσσο. Αυτές οι ίδιες δυνάμεις που προγράφουν σήμερα εν ψυχρώ το ένα τρίτο (για την ώρα) του παγκόσμιου πληθυσμού ως περισσευούμενο και περιττό για το «δημιουργικά» καταστροφικό «πρόγραμμά» τους, βρίσκουν εν Ελλάδι τους απολογητές του «ορθολογισμού» τους στους μυθολόγους της λεγάμενης σύγκλισης των «άκρων», οι όποιοι απαξιώνουν κάθε ένσταση σ’ αυτή τη φρίκη ως «λαϊκισμό», χαρίζοντας, έτσι, τον λαό στους φασίστες, το έθνος στους εθνικιστές και το Δημόσιο στους ιδιώτες.

26 Ιανουαρίου 2018

[Σε ώρα δειλινού 24.01.2018]








































Η διαδρομή Εθνικός Κήπος - Λ. Συγγρού - Καλλιθέα είναι μια βόλτα που, μεταξύ πολλών άλλων, περνά από τα αγάλαματα των τριών μεγάλων Τραγικών, το Ζάππειο, την πύλη Αδριανού, τα τείχη της αρχαίας πόλης, την αρχαία ελιά (από την Αιγειαλία Αχαίας) που δεν άντεξε, τα κτίρια, πολλά "μνημεία" ενός κάποτε κέντρου για τις έδρες επιχειρήσεων, στη Λ. Συγγρού με τις υπόγειες διαβάσεις της και τα ξενοδοχεία και τέλος την εκκλησία των Άγιων Πάντων (της συνοικίας μου). Σημεία τής άσχημης πόλης που μεγαλώσαμε και δεν μπορούμε χωρίς αυτήν.      

25 Ιανουαρίου 2018

Πτώσεις.





























[Οδός Λένορμαν, Μεταξουργείο, 20.01.2018 08.31 / 23.01.2018] 

Τα ίχνη των ρωγμών, εκ φύσεως αναπόφευκτων, που ζητά η γραφή, για το κορίτσι που το ‘χανε τα αίματα πάρει, στο μπάνιο τρομαγμένο, μην ξέροντας τι πιότερο να φοβηθεί: το αίμα ή τον πατριάρχη, για τ’ αγόρι που κρυφοκοιτούσε χαϊδεύοντας, στη μεταλλική τη σκάλα, νύχτα τον ανδρισμό του, για… για… για… προσφέρονται απλόχερα στην μεγαλούπολη τής κρίσης και της άρνησης αποδοχής κληρονομιάς, στις μικροαστικές πτώσεις των κάποτε περήφανων επίπλαστων σκιών.
Πάντως, όπως και σήμερα, τα περισσότερα, ενδόμυχα ή κρυφά, δεν τα φαντάζεσαι.

24 Ιανουαρίου 2018

[Αρχαιολογικός χώρος ρωμαϊκού λουτρού – Λ. Αμαλίας στο ύψος του Ζαππείου 23.01.2018]





















ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΛΟΥΤΡΟΥ

Σε αυτό το χώρο, με αφορμή την κατασκευή φρέατος εξαερισμού του ΜΕΤΡΟ, πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα με σημαντικά ευρήματα, τα οποία διατηρήθηκαν στη θέση τους και το φρέαρ εξαερισμού μετακινήθηκε νοτιότερα.

Η περιοχή αυτή, που μέχρι την Αδριάνεια επέκταση της πόλης βρισκόταν έξω από την οχύρωση, υπήρξε σημαντική από την αρχαιότητα. Από πληροφορίες αρχαίων πηγών και από παλαιότερες ανασκαφικές έρευνες, είναι γνωστό ότι η ειδυλλιακή αυτή τοποθεσία, με τα άφθονα νερά του παρακείμενου Ιλισού ποταμού και την πυκνή βλάστηση, υπήρξε χώρος όπου συγκεντρώθηκε η λατρεία πολλών θεοτήτων. Υπήρξε ακόμη τόπος ανθρώπινης εγκατάστασης από τα προϊστορικά χρόνια, αλλά και τόπος ταφών από τη γεωμετρική περίοδο.

Με την επέκταση της Αθήνας στα χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού, την αποπεράτωση του ναού του Ολυμπιείου Διός και την ανέγερση της Πύλης προς τιμήν του αυτοκράτορα, η περιοχή εντάχθηκε στο εσωτερικό της πόλης και οικοδομήθηκαν εδώ νέα ιερά, δημόσια και ιδιωτικά χτίσματα και λουτρά.

Στο μεγαλύτερο τμήμα της ανασκαφής αποκαλύφθηκε λουτρικό συγκρότημα (βαλανείο) αρίστης διατήρησης. Αναπτύσσεται σε ειδικά ισοπεδωμένο χώρο πλάτους 21 μέτρων, μεταξύ δύο μεγάλων σε μήκος και ύψος τοίχων, επιμελημένης κατασκευής, που έχουν ενσωματώσει στην τοιχοδομία τους παλαιότερά αρχιτεκτονικά μέλη.

Το βαλανείο συνεχίζεται τόσο προς τα ανατολικά, μέσα στον Εθνικό Κήπο, όσο και προς τα δυτικά, στο κατάστρωμα της λεωφόρου Αμαλίας και περιλαμβάνει δύο αίθουσες με υπόκαυστα, δύο εστίες πυροδότησης (praefurnia) και εννέα δεξαμενές. Θεμελιώνεται μετά την επιδρομή των Ερούλων στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. και κατά τον 5ο-6ο αι. μ.Χ. επισκευάζεται και επεκτείνεται.

Η μεγαλύτερη αίθουσα φέρει 15 στυλίσκους υποκαύστων, άλλοτε κυλινδρικών, άλλοτε ορθογωνίων και διαχωριστικά τοιχία. Πρόκειται για την αίθουσα των καυτών λουτρών (caldarium). Αμέσως βόρεια ανοίγεται άλλος επιμήκης υπόκαυστος χώρος, που το δάπεδό του στηριζόταν σε 17 μαρμάρινους επιτύμβιους κιονίσκους σε δεύτερη χρήση αντί υποκαύστων. Πρόκειται για την αίθουσα των χλιαρών λουτρών (tepidarium). Οι δύο εστίες πυροδότησης συνδέονται με την αίθουσα των καυτών λουτρών με υπόγειες αψιδωτές διόδους. Η κυκλοφορία του θερμού αέρα γινόταν μέσω Τριών μικρών δεξαμενών. Στους τοίχους των δεξαμενών κατακόρυφα ανοίγματα εξασφάλιζαν εξαερισμό, αλλά και θέρμανση των ίδιων των τοίχων.

Σ’ αυτή τη φάση ανήκει μεγάλη ορθογώνια δεξαμενή επιμελημένης κατασκευής με παχύ υδραυλικό κονίαμα εσωτερικά και μαρμάρινες πλάκες εξωτερικά, η οποία μέσω δύο οπών, διοχέτευε νερά σε δύο μαρμάρινες λεκάνες που βρέθηκαν στη θέση τους.

Στη δεύτερη φάση του 5ου 6ου αιώνα μ.Χ., οι υπόκαυστες αίθουσες επισκευάζονται και ξαναχρησιμοποιούνται. Οικοδομούνται 4 νέες δεξαμενές με πλακοστρωμένα δάπεδα. Μία απ’ αυτές διαμορφώνεται υπόγεια με θολωτή οροφή, στην οποία ανοίγεται φρεάτιο για την άντληση του νερού. Εσωτερικά έχει επιμελημένη κατασκευή με πλακοστρωμένο δάπεδο και φέρει στο βόρειο τοίχο της ιχνογραφήματα αμελούς απόδοσης με ανθρώπινες μορφές, ψάρια, πτηνά και σταυρούς. Πιθανότατα αυτές οι πρόχειρες τοιχογραφίες παραπέμπουν σε μεταγενέστερη χρήση της δεξαμενής ως καταφυγίου ή μαρτυρίου στα πρώιμα Χριστιανικά χρόνια.

Στους Βυζαντινούς χρόνους πήλινοι πίθοι για αποθήκευοη σιτηρών σφηνώνονται στα δάπεδα των δωματίων του λουτρού, ορισμένοι από τους οποίους έχουν τοποθετηθεί στο νότιο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - Γ’ ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ










22 Ιανουαρίου 2018

Α. Μιναρετζής - Το Βουητό

























Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το εκατοστό ενενηκοστό βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων, τη συλλογή μικροκειμένων με τίτλο: "Το Βουητό" του Α. Μιναρετζή.

20 Ιανουαρίου 2018

1.500 χρόνων

Η ελιά, φωτογραφίες, που ληφθήκανε τις 18 και 19.01.2018, από την οποία ακολουθούνε, βρίσκεται στην πλατεία του Μεγάλου του Γένους Σχολή, στη συνοικία Πινακοθήκη / Χίλτον της Αθήνας. Η ηλικία της είναι 1.500 περίπου χρόνων και μέχρι πρόσφατα βρισκότανε στην περιοχή τού Ελαιώνα στο δήμο Αιγιαλείας Αχαΐας. Όμως επειδή από το σημείο που βρισκόταν επρόκειτο να περάσει ο προαστιακός σιδηρόδρομος αποφασίστηκε, να μην κοπεί και καταστραφεί αλλά, να μεταφερθεί μαζί με το ριζικό της σύστημα απείραχτο στο χώρο που σήμερα φιλοξενείται, κάτι που έγινε.











   

19 Ιανουαρίου 2018

Παρά Τέταρτο. “Κορίτσια”, Οδ. Ελύτης [Απόστολος Θηβαίος]

(αναδημοσίευση από 24grammata.com)

Μες στην τρομερή εποχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ανάμεσα στο θάνατο και την αγωνία, κάτω από ερείπια και ανθρώπινα σώματα επωάζεται το τρυφερό σώμα των ποιημάτων. Στους κόλπους της οδύνης, πόσο αργά γυρνούν τα ρολόγια ώσπου να γραφτούν οι στίχοι και να περάσεις σε μια άλλη εποχή. Πόσο αναπάντεχα ο μυστικός μηχανισμός της ψυχής εφευρίσκει τα αντανακλαστικά του, με πόση φροντίδα εκείνο το αμετάφραστο αίσθημα που μας κατοικεί αναδύεται από τις μέσα θάλασσες, με κοχύλια και χρωματικές κλίμακες, θέτοντας ένα όριο στη λύπη. Είναι πράγματα που σώζονται, είναι οι σημαίες των ιδανικών που ανεμίζουν έξω απ’ το νερό, όσο η ανθρωπότητα ονειρεύεται τις καλύτερες σελίδες της, μισοπνιγμένη. Μια γυναίκα σαν τις σολωμικές μορφές που μες στην καταστροφή και τις εκρήξεις ονειρεύονται τη ζωή, ολότελα αποσπασμένες απ΄ την εποχή τους. Κρυμμένη η ελπίδα ζει στις τσέπες των παλτών μας, στους φωταγωγούς απ΄ όπου φθάνει βροντερή η θαυματουργή φωνή μας, στους κλεισμένους κόσμους. Μ΄ άλλα λόγια όταν μες στην καρδιά του θανάτου γεννιέται ένα ποίημα μπορεί κανείς να λησμονήσει τα πικρά, γυάλινα θέατρα που κείτονται στους δρόμους της αιώνιας πολιτείας μας. Μπορεί να γυρέψει τ΄ άνθος που έτοιμο ν΄ αναβλύσει γυρεύει μια ιδέα απ΄ το φως. Μπορεί να ελπίζει.

Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει τα Κορίτσια του το 1944. Μ΄ ολοζώντανη την πίκρα της ζωής, μ΄ ακέραιο τον θάνατο στους δρόμους της πόλης, αναγνωρίζει την άνοιξη που φθάνει νωρίτερα. Αναγνωρίζει τα σώματα των κοριτσιών όταν περνούν στις ηλικίες της φθοράς και όταν παθιάζονται  πριν τον έρωτα, αποκτώντας σχήματα πρωτόγνωρα, πολύ πριν τις συγχορδίες του έρωτα. Συντρίβει τα θέατρα της εποχής του και έτσι όπως απλώνεται η φλέβα της ταπεινής πολιτείας, ανάβει ένα-ένα όλα τα κεριά, μισός θεός, μισός αίσθημα, τρεμάμενος απ΄ το πάθος της ζωής.

Η μοίρα τους δεν είναι εκείνη των νεκρών. Το πεπρωμένο εφευρίσκει το αίσθημά του, φτάνει κοντύτερα στον εαυτό του. Τα κορίτσια που ως γνωστόν, κατοικούν τους κυματοθραύστες του κόσμου, γέρνουν προς τη ζεστασιά του. Το απαιτεί η ομορφιά που πλαισιώνει αυτόν τον κόσμο, το ζητούν οι φωνές που ουρλιάζουν την στερνή του απογεύματος την ώρα. Αυτά τα κορίτσια δεν προσμένουν έξω απ΄ τους θαλάμους για έναν χτύπο, για το βλέμμα του στρατιώτη όταν επιστρέφει με το σενάριο του τρόμου δεν νοιάζονται. Επειδή η νιότη και τα ποιήματα και τα τιμαλφή που διατρέχουν αυτήν την πολιτεία, τώρα και πάντα, δεν είναι αγάλματα με προτεταμένα τα χέρια τους στο διηνεκές. Επειδή είναι οι τρυφερότερες αιτιάσεις της ομορφιάς αυτού του κόσμου, του αισθήματος που κερδίζει με θόρυβο τη λογική, ιδρύοντας το κράτος της φαντασίας. Και άλλο δεν σημαίνουν απ΄ εκείνο το αδιάκοπο που ζει έξω απ΄ τα σύνορα της ανάγκης. Αυτός ο κόσμος, βλέπεις είναι χτισμένος στην κόχη της αγάπης και είναι ύψιστο δείγμα θάρρους και αυταπάρνησης τ΄ αυτούσιο φως των ματιών σου.

Είναι ν΄ απορεί κανείς  πως το κείμενο του Ελύτη γεννιέται μες στις στάχτες και την καταστροφή. Παραμένει ανεξήγητη μια τέτοια χειρονομία υπέρ της ομορφιάς, την ώρα που κορυφώνεται ο θάνατος, λίγα χρόνια απ΄ την ντροπή του εμφυλίου που θα στιγματίσει κάθε πτυχή αυτού του τόπου. Συλλογίζομαι πως το αυθεντικό ταλέντο του νομπελίστα ποιητή φαντάζει αρκετό για να γεννηθεί απ΄ το τίποτε ένα κείμενο σαν αυτό των κοριτσιών, στο παρά τέταρτο του αιώνα. Ωστόσο, πρόκειται για κάτι πρόσθετο, για ένα διαφορετικό χαρακτηριστικό, αντίστοιχο του θαύματος. Μιλώ για το βλέμμα που φθάνει ως το πεπρωμένο και ακόμη μακρύτερα, το βλέμμα που μες στην καταστροφή αντικρίζει τις λεπτές, χρωματικές κλίμακες του έρωτα. Το κοίταγμα που ακουμπά στη νιότη και τον έρωτα όλη την ελπίδα του, αντλώντας την κατάφασή του απ΄ τους κόλπους της ζωής. Η καινούρια ουσία που ανατροφοδοτείται στο ξύπνημα της μέρας είναι όλη και όλη η ιστορία αυτής της ανυπέρβλητης πρόζας. Μια χειρονομία ανθρώπινη, μια ύστατη προσφορά μέσω της γλώσσας που νιώθει, που έχει τη δική της προσωπική ιστορία.

Είναι σαν να συναντάς όλους τους αιώνες σ΄ ένα σπίτι αδειανό, όταν μετά από χρόνια ανοίγεις ξανά πόρτες και παράθυρα. Και αφού όλα εξηγήθηκαν, απομένειν να νιώσεις πια τα κείμενα σαν την παιδική σου, ακατόρθωτη ηλικία.

18 Ιανουαρίου 2018

(αδιαίρετα βήματα)


άνθρωποι
λόγια
φωνές

σταμάτα
ξεκίνα
χνώτα
ψίθυροι
σκιές

άνθρωπος
χαρτιά
σκιές
(17.01.2018)

16 Ιανουαρίου 2018

[Καλλιθέα, Μοσχάτο, Νέο Φάληρο, Πειραιάς 14.01.2018]

Η διαδρομή που ακολουθήσαμε, το πρωινό της 14ης Γενάρη 2018, πεζή, είχε συνολικό μήκος 19 περίπου χιλιομέτρων και διάρκεσε 4 περίπου ώρες (βλέπε το χάρτη από το wikimapia με σημειωμένη με κόκκινο τη διαδρομή).


Είχε ξεκίνημα τους Άγιους Πάντες στην Καλλιθέα και αφού πέρασε από: την οδό Πατριάρχου Γρηγορίου  στην Καλλιθέα, την οδό Θεσσαλονίκης στην Καλλιθέα και το Μοσχάτο, το Πάρκο που βρίσκεται παράλληλα στην οδό Καραολή και Δημητρίου στο Μοσχάτο, τις οδούς Κανελλόπουλου, Ανδρέα Μουράτη, τη Λ. Αθηνών και την οδό Αγίου Διονυσίου στον Πειραιά, τις οδούς Ακτή Ηετιώνεια και Κανάρη στη Δραπετσώνα, το λιμάνι του Πειραιά, τις οδούς Ακτή Ποσειδώνος και Ακτή Μιαούλη στον Πειραιά, δίπλα στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, τις οδούς Ακτή Θεμιστοκλέους, Ακτή Μουτσοπούλου (και κάτω στο λιμάνι της Ζέας), Ακτή Κουντουριώτου (και κάτω στην Παραλία Βοτσαλάκια) και τη Λ. Λ. Αλ. Παπαναστασίου στον Πειραιά, κατάληξε στο Σταθμό του Ηλεκτρικού Τρένου στο Νέο Φάληρο.
Ακολουθούν κάποιες εικόνες (σημ. στον προηγούμενο χάρτη από τη wikimapia έχουν σημειωθεί με μαύρο αστεράκι τα σημεία από τα οποία λήφθηκαν οι φωτογραφίες - σημειώνεται επίσης ότι για περιοχές όπως η Καστέλα και το Νέο Φάληρο, τον πρώην Σ.Σ.Πειραιά, το πρώην εργοστάσιο ΗΒΗ στην Λ. Αθηνών - Πειραιώς έχουμε κάνει ειδικότερα φωτογραφικά αφιερώματα ή άλλα στα οποία υπάρχουν αναφορές):



















Για την ανασκαφή πίσω από το 6ο Νηπιαγωγείο Καλλιθέας (Πατριάρχου Γρηγορίου και Σπετσών) πέρα από ένα πρόχειρο σκουριασμένο συρματόπλεγμα δεν υπάρχει κάποια ενημερωτική πινακίδα. Όπως και για τα σωζώμενα τμήματα των Μακρών Τειχών (βλέπε κατωτέρω τρεις φωτογραφίες) που βρίσκονται παράλληλα στις γραμμές του ηλεκτρικού τρένου στο Μοσχάτο. 



































Για τον πρώην ΑΗΣ της ΔΕΗ στο Νέο Φάληρο: εδώ.




























Στην οδό Κανελλόπουλου, στη βιομηχανική περιοχή του Νέου Φαλήρου, στην μάντρα της ΕΛΑΪΣ και στην απέναντι πλευρά του δρόμου, υπάρχουν όμορφα ψηφιδωτά (μερικά από τα οποία παρουσιάζονται ανωτέρω). Δυστυχώς πολλά έχουν καταστραφεί από βανδάλους.  




















Για το πρώην εργοστάσιο της ΗΒΗ: εδώ.






















Όπως και για το πρωήν εργοστάσιο της ΗΒΗ, έτσι και για της ΧΡΩΠΕΙ (προηγούμενες εικόνες), θα ήταν καλύτερα να γίνουν συντηρήσεις και επισκευές για να αναδειχτούν οι χώροι και να καταστούν επισκέψιμοι.    



















Στο βάθος της προηγούμενης φωτογραφίας, που λήφθηκε από την οδό Φώκαιας, διακρίνεται το πρώην εργοστάσιο ΑΖΕΛ. Περισσότερα για το εν λόγω εργοστάσιο, στο αφιέρωμα για την Καστέλλα: εδώ.




















Η πίσω πλευρά από τα τσιμεντένια στηρίγματα των καγκέλων "ασφαλείας" στα άκρα της οδού Μικράς Ασίας και Αλιπέδου, μπροστά από το ερειπωμένο, αλλά με βαμμένη την πρόσοψη (βιτρίνα να έχουμε), πρώην εργοστάσιο του Κεράνη (τέσσερεις εικόνες από το οποίο ακολουθούν με τη σημείωση ότι η δεύτερη λήφθηκε την 26.12.2017)   

















































Για τον πρώην Σ.Σ. Πειραιά δείτε και εδώ.





















Οι δύο προηγούμενες από τον αρχαιολογικό χώρο (τώρα πλέον κλειστό) της Ηετιώνειας Πύλης.
























Στο βάθος η Σαλαμίνα και η Ψυτάλλεια.



















Για τους όρμους Αφροδίτης (προηγούμενη εικόνα) και Σκαφάκι (η τέταρτη από τις επόμενες) δείτε και εδώ.























Η επόμενη είναι από τα θεμέλια πολυκατοικίας, όπως φαίνονται από το δρόμο (Ακτή Μουτσοπούλου) μες από το τζάμι του παραθύρου και δείχνει σωζώμενα τμήματα των Μακρών Τειχών που περιέβαλαν και τον Πειραιά. Πάνω αριστερά αντανάκλαση, στο τζάμι, φοίνικα από το δρόμο.
























Σπήλαιο Σηράγγειον.

Το σπήλαιο οφείλει το όνομά του πιθανώς στον ήρωα Σήραγγο, ο οποίος συνδεόταν με την ίαση νόσων, προς τιμήν του οποίου υπήρχε ενδεχομένως εκεί ηρώο. Κατά τον 4ο αι. π.Χ. ο χώρος διαμορφώθηκε τεχνητά σε βαλανείο (δημόσιο λουτρό). Η ταύτισή του από τους επιστήμονες με το Σηράγγειο βασίζεται σε αναφορές αρχαίων συγγραφέων. Το Σηράγγειον αποτελεί σήμερα υπόγειο πέρασμα, στις πλευρές του οποίου ανοίγονται θάλαμοι (ο κυριότερος οπό αυτούς κυκλικός) και δίοδοι ή σήραγγες, όπου υπήρχαν λαξευμένοι στο βράχο πάγκοι, κόγχες, δεξαμενή κολύμβησης και κανάλι αποστράγγισης. Η ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε οπό την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, αποκάλυψε δύο ψηφιδωτά, που διατηρούνταν μέχρι και την δεκαετία του 60 στο δάπεδο του χώρου, καθώς και λίθινο βωμό με την επιγραφή «Απόλλωνος αποτροπαίου», ο οποίος παραπέμπει σε κάποια άσκηση λατρείας, αν και η αρχική θέση του δεν είναι γνωστή.
(Το σπήλαιο Σηράγγειο βρίσκεται δίπλα στην Παραλία Βοτσαλάκια στο ύψος της οδού Ακτή Κουντουριώτου 29)





















Η παραλία Βοτσαλάκια (ανωτέρω).