Γιάννης Χρήστου

Για το Γιάννη Χρήστου:
από το anaparastasis.infο και από τη wikipedia

Μια Μουσική της Αντιπαράθεσης.

Μ’ ενδιαφέρει λοιπόν (προσωπικά) μια μουσική που έρχεται σε αντιπαράθεση• μια μουσική που θέλει ν’ ατενίσει κατάματα την αποπνιχτική επίδραση, ακόμα και τον τρόμο, ενός μεγάλου μέρους από την καθημερινή μας εμπειρία της ζωής• μια μουσική που δεν αποζητά να ξεφύγει τον αδυσώπητο χαρακτήρα των προτύπων όπου μέσα τους ξετυλίγεται ολοένα η εμπειρία αυτή. Μια μουσική που όχι μόνο δεν γυρεύει να ξεφύγει από την εμπειρία αυτή, αλλ’ αναζητά τις μορφές της για να τις καταβροχθίσει και να τις ξεράσει πάλι, έτσι όπως κάνουν και τα όνειρα.Δε γίνομαι συνήγορος μιας μουσικής της βίας, μόλο που ένα μέρος (της μουσικής αυτής) ίσως συχνά φαίνεται ότι δεν είναι τίποτε άλλο από αυτό ακριβώς. Αντίθετα, εκείνο που μου φαίνεται σημαντικό είναι μια εκλέπτυνση (ή μια ευστροφία) στον τρόπο δράσης μας: Ένα ήρεμο ξέπλεγμα των νημάτων της πραγματικότητας• (…) το να γκρεμίζεσαι απαλά μέσα σε εικόνες παραμόρφωσης• μια αργή αποσύνθεση• ίσως και μια ματιά στο κενό του «επέκεινα» ή στο τίποτε.

Αν κάποια λογική υπάρχει σε μια τέτοια μουσική, είναι ίσως κάτι σαν τη λογική που λειτουργεί στα όνειρα - ή στους εφιάλτες - με την παράδοξη αντίστιξή τους των γεγονότων και τους εξωλογικών τους κατακερματισμούς ή τις έμμονες επαναλήψεις τους, ή τους ζοφερούς υπαινιγμούς και τις σκοτεινές τους αποκαλύψεις… Με τούτη τη λογική, φραγμοί δεν μπορεί να υπάρχουν. Ακριβώς όπως το καθετί - οσοδήποτε κοινότυπο, πολύπλοκο, αταίριαστο, παραμορφωμένο ή μη, αναγνωρίσιμο ή εντελώς αγνώριστο - μπορεί να παρουσιαστεί μέσα σ’ ένα όνειρο ως «συνιστώσα» του, έτσι και το καθετί, ή οποιαδήποτε δράση και σε οποιοδήποτε συνδυασμό, μπορεί δυνητικά να είναι μια συνιστώσα αυτής της μουσικής.
Μουσικοί και μη μουσικοί• ηθοποιοί και μη ηθοποιοί• χορευτές και άνθρωποι απλοί.
Ένας οποιοσδήποτε απ’ αυτούς ή και όλοι τους μπορούν να εκτελέσουν κάποια χειρονομία, να περάσουν σε κάποια δράση, να κινηθούν είτε σχηματίζοντας μια μορφή, όπως σε κάποιο χορό, είτε έξω από τη μορφή, όπως σε μια κατάσταση της (καθημερινής) ζωής. Ένας οποιοσδήποτε ή και όλοι τους μπορούν να παίξουν όργανα μουσικά και μη - απλά αντικείμενα που τα κρούουν ή τα χτυπούν το ένα με το άλλο ή και τα χρησιμοποιούν διαφορετικά για να παράγουν ήχο ή ακόμη, περίπλοκες ηλεκτρονικές συσκευές που επεξεργάζονται ήχους ζωντανούς ή play back, παράγοντας εφέ υπολογισμένα από πριν ή τυχαία: ήχους που είναι μουσικοί ή «συγκεκριμένοι» [concrete] ή αναπαράγουν τους συνηθισμένους ήχους της καθημερινής ζωής. Ένας οποιοσδήποτε ή και όλοι τους μπορούν να παίζουν μέσα στο πλαίσιο της κατηγορίας όπου ανήκουν (πράξη - λ.χ. ένας βιολιστής που παίζει βιολί) ή έξω από τα πλαίσια της κατηγορίας αυτής (μετάπραξη - λ.χ. ένας βιολιστής που ουρλιάζει).
Όλοι όσοι παίρνουν μέρος μπορούν να υπόκεινται σε διαδικασίες διάλυσης• ακρωτηριασμού του υλικού που παράγουν και αποσύνδεσης του: λ.χ. ένας εκτελεστής εκτελεί τις απαραίτητες κινήσεις (για να παράγει ήχο) αλλά δεν ακούμε κανέναν ήχο. Ή πάλι, έχουμε συμβάντα χωριστά που αντιπροσωπεύουν συστήματα εντελώς διαφορετικά αλλά που γίνονται μαζί. Απότομες διακοπές• εντελώς ξαφνικές επαναλήψεις (resumptions)• κατακερματισμούς• υπερβολές• παραμορφώσεις: έκλειψη.
Και οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να συμβούν όχι μόνο σε συμβατικούς χώρους εκτέλεσης, αλλά οπουδήποτε - αυτό εξαρτάται από το έργο: έξω από το χώρο της συναυλίας, σε δημόσιες πλατείες, στους δρόμους της πόλης, οπουδήποτε. Απόπειρες πρωτοεκτέλεσης έξω από τους προμαχώνες της συμβατικής πολιτιστικής δραστηριότητας.
Κύρος όμως δεν υπάρχει σε καμιά από τις διαδικασίες αυτές, παρά μόνον όταν οι συνιστώσες τους σμίξουν σε μια σύνθεση, επειδή διαφορετικά δεν υπάρχει «μουσική». Πρόκειται για μια σύνθεση που για ορισμένους μπορεί να λειτουργήσει, και για άλλους όχι. Κανόνες δεν μπορούν να γραφτούν. Όπως στην αλχημεία: τα συστατικά μπορεί να είναι συνηθισμένα αλλά ο τρόπος της σύνθεσης τους σκοτεινός. Ή όπως στην τελετουργία: που για μερικούς λειτουργεί, ενώ για άλλους όχι. και για εκείνους που δεν λειτουργεί, η τελετουργία, στην καλύτερη περίπτωση, αντιπροσωπεύει απλή εθιμοτυπία.
Αλλά και πάλι, όπως σε μερικές τελετουργίες συμμετοχής, η όποια ουσία μπορεί να υπάρχει στη μουσική αυτή μπορεί να μεταδοθεί μόνο με την αλήθεια, την πραγματικότητα της ίδιας της σωματικής πράξης της εκτέλεσης της και τη μεταβίβαση της έντασης, της ενέργειας και των ψυχοειδών παραγόντων που εμπεριέχει.
Σε αντιδιαστολή όμως με την τελετουργία, το είδος αυτό σύνθεσης δεν έχει δομή, με τη μορφολογική έννοια της λέξης. Αυτό δε σημαίνει ότι μερικές από τις συνιστώσες της δεν μπορούν να έχουν μια δική τους αυστηρή μορφή. Αλλά και έτσι ακόμη, οι συνιστώσες αυτές δεν είναι σύνθεση, είναι μόνον υλικό. Οπωσδήποτε η μορφή τους ανήκει σε έναν τύπο τρωτό και ευπρόσβλητο, που μπορεί να κλονιστεί και να παραβιαστεί οποιαδήποτε στιγμή (συνεχώς απειλείται από μια «έκλειψη»).

Γιάννης Χρήστου, Ιούνιος 1968.