[…]
Η προτραγική γνώση είναι κυκλική και συντελεσμένη. Αντικρύζει τον πόνο του ανθρώπου, την δυσχέρεια και το θάνατό του. Μια βαθιά θλίψη ταιριάζει σ’ αυτήν την γνώση τόσο καλά όσο μια βαθιά αγαλλίαση. Η θλίψη συστοιχεί προς τη γνώση της αιώνιας κυκλικότητας ζωής και θανάτου, θανάτου και αναβίωσης, της αιώνιας μεταβολής. Ο θνήσκων και επιστρέφων θεός, οι εορτές των εποχών του χρόνου ως φαινομένων αυτού του θανάτου και της ανάστασης είναι η κατ’ εξοχήν πραγματικότητα. Οι μυθικές θεωρήσεις της μητέρας-θεάς ως χορηγού της ζωής και θεάς του θανάτου, η οποία παρέχει, συντηρεί και υπηρετεί τα πάντα, αγαπά και γονιμοποιεί, η οποία όμως συνάμα κλείνει τα πάντα στους κόλπους της, ορίζει άσπλαχνα τον θάνατό τους και τα αφανίζει μέσα σε τεράστιες καταστροφές, είναι καθολικό φαινόμενο στη γη. Δεν πρόκειται ακόμη περί τραγικής γνώσης αλλά περί γαλήνιας γνώσης του εφήμερου η οποία γνωρίζει και μένει εν ασφαλεία. Είναι μία, κατ΄ ουσίαν, ανιστόρητη γνώση. Είναι παντοτινά η ίδια πραγματικότητα. Τίποτε δεν είναι εξόχως σημαντικό, κάθε τι είναι ομοίως σημαντικό και εκάστοτε παρόν εντελώς και ανεπιφύλακτα, ως αυτό που είναι.
Στην τραγική γνώση αρμόζει η ιστορικότητα. Ο κύκλος των συμβάντων είναι μόνον το υπόστρωμα. Το ουσιώδες είναι μοναδικό και βρίσκεται μέσα στην συνεχή προοδευτική κίνηση. Καθορίζεται και δεν γυρίζει πίσω.
Η προτραγική όμως γνώση δεν αχρηστεύεται πάντα από την τραγική. Μπορεί ίσως το υποθετικά μόνο προηγούμενο να διατηρηθεί άθικτο ως μια αυτοτελής αλήθεια απέναντι στην τραγική θεμελιώδη θεώρηση. Η τελευταία δεν εμφανίζεται εκεί όπου – παρά την γνώση για κάθε κακό – κατορθώνεται μια αρμονική εμπειρία του κόσμου και μία ομόλογη αυτής πραγματικότητα ζωής. Αυτό συνέβη εν εκτάσει στην αρχαία και, πιο καθαρά, στην προβουδιστική Κίνα. Η εξαθλίωση, η δυστυχία και το κακό είναι μόνον παροδικές οχλήσεις που απλώς δεν πρέπει να υφίστανται. Δεν υπάρχει φρικίαση, απόρριψη του κόσμου, ούτε δικαιολόγησή του, καμιά φωνή καταγγελίας για το είναι και θειόητα παρά μόνο θρήνος. Δεν υφίσταται ο σπαραγμός της απελπισίας αλλά η γαλήνια υπομονή και ο θάνατος. Δεν υπάρχουν οι αξεδιάλυτες εμπλοκές, οι σκοτεινές διαστροφές αλλά το παν είναι στην βάση του φωτεινό, όμορφο και αληθινό. Υπάρχει εμπειρία του φοβερού και του τρομακτικού και αυτά δεν είναι λιγότερο γνωστά εδώ απ’ ό,τι είναι στους δια της τραγικής συνείδησης φωτισμένους πολιτισμούς. Αλλά η αίσθηση της ζωής παραμένει ευφροσύνη, κανένας αγώνας δεν εμφανίζεται, καμία απείθια. Μια βαθιά ιστορική συνείδηση είναι ο φορέας της σύνδεσης με το παντοτινό θεμέλιο όλων των πραγμάτων, δεν ερευνάται όμως η ιστορική κίνηση, αλλά επιζητείται η αναπαραγωγή του αιωνίως αληθινού το οποίο είναι εύτακτο και καλό. Όπου κάνει την εμφάνισή της η τραγική συνείδηση, εκεί χάνεται κάτι το έκτακτο, μία ασφάλεια χωρίς την τραγικότητα και μία φυσική, ιδεώδης ανθρωπινότητα, ένα αίσθημα οικειότητας μέσα στον κόσμο και μια πλησμονή καθαρής θεώρησης, πραγματικότητες που ήταν ζώσες στην Κίνα. Πλάι στην φυσιογνωμία της Κίνας, την χαρούμενη απροβλημάτιστη – σύμφωνα με τον μέσο όρο της καθημερινής ζωής – στέκει μία σκυθρωπή, περιπλεγμένη Δύση.
[…]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου