Σημείωμα της έκδοσης.
Η μηχανή που τρέχει μέσ' το χρόνο (πρωτότυπος τίτλος The Time Machine) δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στη New Review (1895) και σε ξεχωριστή έκδοση από τις εκδόσεις Heinemann (1895). Η παρούσα έκδοση σε απόδοση Ναπολέοντα Λαπαθιώτη κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Βιβλιοπωλείο Γεωργίου I. Βασιλείου» το 1921, στη σειρά Βιβλιοθήκη «Εκλεκτά Έργα», αρ. 38. Η πρωτότυπη αγγλική έκδοση απαρτίζεται από 13 κεφαλαία (μαζί με τον επίλογο) τα οποία δεν φέρουν τίτλους. Ο Λαπαθιώτης χώρισε το βιβλίο σε 17 κεφαλαία (έχοντας διασπάσει τα κεφαλαία 1, 4, 5 και 12 της αγγλικής έκδοσης) και εισήγαγε τους τίτλους που αναγράφονται στην παρούσα έκδοση.
Εισαγωγή.
Ένα απ’ τα πλέον χαρακτηριστικά πνεύματα τον καιρού μας είναι, αναντίρρητα, κι ο Ουέλλς. Από τα πλέον χαρακτηριστικά, κι από τα πλέον ριζικά παράδοξα. Πολλοί, επιπόλαια, τον συνέκριναν με τον Ιούλιο Βερν. Εκτός από μια κάποια αναλογία, δεν υπάρχει άλλη σχέσις αναμεταξύ των. Ο ένας - τερπνός επιστημονικός μυθιστοριογράφος - δεν έχει καν αξιώσεις ανωτέρας τέχνης. Τα έργα του περιορίζονται στον κύκλο απλού ταλέντου, σε μιαν ευφυΐαν αφηγήσεως, εκμεταλλεύονται ένα απλό ενδιαφέρον του άνθρωπου προς τα μυστήρια της επιστήμης˙ οι χαρακτήρες του είναι παιδαριώδεις και οποιοιδήποτε. Ανήκουν στη φιλολογία της απλής τέρψεως και, ίσως μάλιστα, της τέρψεως των παιδιών. Ο Ουέλλς, μολονότι χρησιμοποιεί τα ίδια σχεδόν στοιχεία — αν εξαιρέσωμε τα ηθογραφικά του και τα κοινωνικά ρομάντσα, που είν’ επίσης απαράμιλλα και αριστουργήματα παρατηρητικότητας και στοχαστικής ψυχολογίας -, αίρεται τόσον απροσδόκητα στη Χίμαιρα, παραπλανάται έτσι στην Ουτοπία, που αφήνει πίσω του ένα αίσθημα ιλίγγου και ενός ρίγους - σχεδόν του ρίγους του Έντγκαρ Πόου και του Βιλλιέ ντελ’ Ιλ-Αντάμ. Η ιδιοφυία του να σκηνοθετή τα πλέον απίθανα πράγματα και να προκαλή τις πλέον απρόοπτες συγκινήσεις, μοιάζει, στο τέλος, καθαρή μαγεία...
Όταν πρωτοδιάβασα Ουέλλς, δεν ξέρω πώς, τον είχα προαισθανθεί! Κι αφού έτυχε ν’ αρχίσωμ’ έτσι, θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω το αίσθημα μου αυτό. Οσάκις μου έπεφτε πρώτη φορά στα χέρια, από παιδί, ένας μεγάλος ποιητής ή συγγραφεύς, ή άκουγα, πρώτη φορά στη ζωή μου, έναν μεγάλον μουσουργό, μου εφαίνετο αυτό σαν κάποιο ξαναγύρισμα παλιό, σαν κατιτί σχεδόν χαμένο, που περίμενα! Ακόμα κι όλα τα ωραία πράγματα που συναντούσα στη ζωή μου, κι επρόκειτο να τα αισθανθώ βαθύτατα, μου έμοιαζαν πάντα σαν κάποιες αναμνήσεις, σαν κατιτί που εγνώριζα, μέσ’ στο άλλοτε! Εκφράζομαι καλά; Πιστεύω ναι.
Έτσι ξαναγνωρίσθηκα με τον Πόου, με τον Ουάιλντ, με τον Ταγγόρ, με τον Κλωντέλ, με τον Αντρέγιεφ! Έτσι συντύχαμε με τον Σωπέν, τον Φρανκ, τον Βάγκνερ, κι ακόμα με τον Ντεμπυσσύ (μιλώ για τους νεωτέρους, φυσικά). Έτσι γίναμε, πάλι, φίλοι με τον Ουέλλς.
Από τις πρώτες του γραμμές, που διάβασα, κατάλαβα πως ήταν παλιός γνώριμος. Είχαμε κάπου, κάποτε, ξανασυναντηθεί! Πού ήταν αυτό, δεν ξέρω! Τον περίμενα.
Μιλούμε τώρα ίσως για νοσηρότητες —, αλλά τι άλλο είν’ η Τέχνη παρά υγεία μαζί κι αρρώστια; Ή καλλίτερα, όλ’ η υγεία μαζί κι όλ’ η αρρώστια; Ίσως αυτά τα δύο ονόματα να μην εκφράζουν παρά το ίδιο πράγμα!
Το έργο του Ουέλλς είναι τεράστιο: δεν άφησε τίποτε ανεκμετάλλευτο, καμμιάν επιστημονική παραδοξότητα, να μη την σύρει αμέσως έως την Τέχνην. Ρομάντσα και διηγήματα διαδέχονται, ακράτητα, το ένα το άλλο. Η Μηχανή του Χρόνου είν’ απ’ τα πρώτα που επέσυραν γύρω απ’ τα’ όνομά του την προσοχή των διανοουμένου. Έπειτα έρχεται Το νησί του δόκτορος Μορώ, Ο πόλεμος των κόσμων, Όταν ξυπνήση ο κοιμισμένος, Οι πρώτοι άνθρωποι μέσ’ το φεγγάρι, Τον καιρό του κομήτη, Τόπο στους γίγαντες, Ο πόλεμος στον αέρα, Ο αόρατος άνθρωπος, Μια ιστορία του μέλλοντος, και άλλα, δίχως τέλος.
Τα πλέον πρόσφατα έργα και ρομάντσα του, γραμμένα στο διάστημα του πολέμου, που παίρνουν πλέον το δρόμο της ανωτέρας σκέψεως και της φιλοσοφίας είναι Ο κύριος Μπρίτλιν αρχίζει και βλέπει καθαρά, Ο Θεός ο Αόρατος ο Παντοκράτωρ και Η αθάνατη φλόγα. Αυτή η άφθονη παραγωγικότης του, θα μπορούσεν ίσως, εξ αρχής, να εμπνεύση κάποιαν δυσπιστίαν, κι όμως, εδώ ακριβώς είναι το θαύμα. Κανένα έργο του σχεδόν δεν υστερεί σε τίποτε όσον αφορά τα δαιμόνια χαρίσματά του. Καθένα είν’ ένας νέος κόσμος απροσδόκητος. Ο Ουέλλς είναι πολύμορφος, τόσο πολύμορφος όσο και ανεξάντλητος. Ανώτερος σοσιαλιστής όσον αφορά τις κοινωνικές του πεποιθήσεις, βρίσκεται τώρα στη Ρωσία, προσκαλεσμένος απ’ τον Γκόρκυ, και μελετά εκεί τη νέα κατάσταση. Εκείνος που έφερε τη Χίμαιρα μέσ’ την Πραγματικότητα, μελετά τώρα την πραγματικότητα. Και όταν ένας άνθρωπος τέτοιος μελετά, οι άλλοι πρέπει να σωπαίνουν και να ελπίζουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου