'Τζαζ μπάντα σε ένα παριζιάνικο καμπαρέ' (Jazz Band in a Parisian Cabaret). Ένα ποίημα του Λάνγκστον Χιουζ σε μετάφραση Γεώργιου Νικ. Σχορετσανίτη.

Τζαζ μπάντα σε ένα παριζιάνικο καμπαρέ

Παίξε αυτό το κομμάτι!
Μπάντα της τζαζ 
Παίξ’ το για τους λόρδους και τις κυρίες,
Για τους δούκες και τις δούκισσες,
Τις πουτάνες και τους ζιγκολό.
Για τους εκατομμυριούχους Αμερικανούς
Και τους δασκάλους του σχολείου 
Που βγήκαν για ξεφάντωμα.
Παίξ’ το!
Μπάντα της τζαζ 
Την ξέρεις αυτή τη μελωδία
Που κλαίει και γελάει μαζί.
Την ξέρεις.
Μπορώ;
Ναι.
Θεέ μου!
Μοιάζει με ρούμπα. 

Παίξ’ το! Μπάντα της τζαζ! 
Ξέρεις να μιλάς επτά γλώσσες
Κι ακόμη περισσότερες
Παρ’ όλο που είσαι από τη Γεωργία.
Πάμε σπίτι, γλυκιά μου;
Και βέβαια.

Jazz Band in a Parisian Cabaret

Play that thing,

Jazz band!

Play it for the lords and ladies,

For the dukes and counts,

For the whores and gigolos,

For the American millionaires,

And the school teachers

Out for a spree.

Play it,

Jazz band!

You know that tune

That laughs and cries at the same time.

You know it.

May I?

Mais oui?

Mein Gott!

Parece una rumba.

Play it, jazz band!

You’ve got seven languages to speak in

And then some,

Even if you do come from Georgia.

Can I go home wid yuh, sweetie?

Sure.

Οι μεγαλύτερες φράσεις, διάσπαρτες ανάμεσα στις μικρότερου μεγέθους, αντανακλούν τα διάφορα όργανα που παίζουν καθώς αυτοσχεδιάζουν και εναρμονίζονται το ένα με το άλλο. Αυτός ο αυτοσχεδιασμός αποκαλύπτει ότι το ποίημα δεν χρησιμοποιεί οποιαδήποτε μορφή ομοιοκαταληξίας. Το ακροατήριο είναι από διάφορες χώρες. Γαλλία, Γερμανία και Ισπανία, καθώς και όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Άρχοντες, κυρίες, πόρνες και ζιγκολό. Η μουσική τζαζ απευθύνει έκκληση σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Οι διαφορετικές γλώσσες που αναφέρονται στο ποίημα, ενισχύσουν την ιδέα ότι η μουσική μπορεί να μιλήσει σε οποιονδήποτε. Οι τελικοί στίχοι υπενθυμίζουν στους αναγνώστες ότι αυτή η μορφή τέχνης δημιουργήθηκε ως μέρος της αφροαμερικανικής κουλτούρας και θα παραμένει πάντα έτσι.

Η μουσική τζαζ, γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και αναγνωρισιμότητα κατά τη δεκαετία του 1920. Ο Τελόνιους Μονκ (1917 - 1982), ένας σημαντικός συνθέτης και πιανίστας της τζαζ, είχε πει πως ‘η Τζαζ είναι Ελευθερία’. Η επόμενη δεκαετία αντανακλούσε αυτό που ο Φράνσις Σκοτ ??Φιτζέραλντ το 1931, ονόμαζε εποχή της τζαζ. Εδώ κρίνεται σκόπιμη μια χρήσιμη υπενθύμιση ότι η τζαζ στη δεκαετία του 1920, λειτουργούσε όχι μόνο ως ένα χαλαρό όνομα για ευρεία ποικιλία μουσικών στυλ, αλλά πάνω απ’ όλα ως όρος τέχνης. Ήταν η εποχή κατά την οποία οι άνθρωποι άκουγαν νέα είδη της λαϊκής μουσικής, σε μουσικές σκηνές και νυχτερινά κέντρα και κυρίως όπως είχαν καταγραφεί στους δίσκους και μεταδίδονταν από το ραδιόφωνο. Η μουσική τζαζ, ήταν ο ρυθμικός χτύπος της καθημερινής ζωής, ο οποίος διαδόθηκε ταχύτατα παντού. Την ίδια στιγμή, η τζαζ ήταν μέρος της πολύγλωσσου κοσμοπολιτισμού των πρωτευουσών της Ευρώπης. Ο Λάνγκστον Χιουζ εργαζόταν στο πλύσιμο των πιάτων στο νυχτερινό κέντρο διασκέδασης Le Grand Duc στο Παρίσι, όταν έγραψε το ποίημα ‘Τζαζ μπάντα σε ένα παριζιάνικο καμπαρέ’ (Jazz Band in a Parisian Cabaret), το 1924. 

Ήταν μια περίεργη εποχή. Πολλοί άνθρωποι ήταν σημαδεμένοι από τα τραύματα του Μεγάλου Πολέμου, και είδαν τη μόδα της τζαζ και του πρωτογονισμού που σηματοδοτούσε, ως απώλεια της εμπιστοσύνης στον φημισμένο ευρωπαϊκό πολιτισμό και την απελπισμένη επιθυμία για μια νέα γνήσια κουλτούρα. Κι οι μαύροι κατακτούσαν με τον τρόπο τους το Παρίσι και το Βερολίνο. Ερχόντουσαν από τις σκοτεινότερες συνοικίες του Χάρλεμ και της Νέας Υόρκης, γενικότερα, όπου ήταν περιφρονημένοι και εκτός νόμου. Η επίδραση της τζαζ στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1920 ήταν, όπως έχει κατά κόρον τονισθεί, πολύ μεγάλη και άκρως σημαδιακή.

Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

01 Φεβρουαρίου 2016