31 Ιανουαρίου 2013

Για την αγροτική οικονομία [Γιώργος Π. Τριανταφυλλόπουλος]


Αποσπάσματα από το άρθρο "Για την αγροτική οικονομία" που δημοσιεύτηκε στο blog "επ' αριστερά" (διαβάστε το ολόκληρο εδώ)

[…]
ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ.
Μέσα στη βαθειά κρίση που βιώνει δραματικά μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού, και φυσικά το φτωχότερο, πολλοί μύθοι καταρρέουν. Πολλοί μύθοι βρίσκονται στη βάση της προπαγάνδας και της απλοϊκής προσέγγισης του καπιταλισμού. Κατά τη νεοφιλελεύθερη περίοδό του, και ιδιαίτερα μετά το 1990 και την ουασιγκτόνια συναίνεση, ένας μύθος που καλλιεργήθηκε είναι πως με την παραγωγή ασχολούνται οι πλέον καθυστερημένες οικονομικά χώρες ενώ οι «προηγμένοι» κερδίζουν πολλαπλάσια μέσα από τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα. Το έλεγαν μάλιστα, κομπορρημονώντας, το «έξυπνο χρήμα». Μετά την κρίση του 2008, που ακόμη σοβεί, πολλοί μύθοι κατέρρευσαν. Το «έξυπνο χρήμα» το αθωότερο που μπορεί να ήταν είναι «η κουτοπόνηρη απάτη». Η απαξίωση της παραγωγής και της εργασίας στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες δεν ήταν παρά η αντανάκλαση, στο χώρο της ιδεολογίας, της νέας φάσης του καπιταλισμού. Της φάσης της απόλυτης κυριαρχίας των παρασιτικών και καταστροφικών χαρακτηριστικών του. Στην Ελλάδα μάλιστα η απαξίωση της παραγωγής και της εργασίας που προωθήθηκε με στοχευμένες και συνειδητές πολιτικές από τη μεριά της κυρίαρχης τάξης προβάλλονται πλέον σαν άλλοθι για την αναγκαιότητα των ακολουθούμενων άγρια αντιλαϊκών και αντεργατικών πολιτικών. Αν δεν ακολουθήσουμε, λένε, τις πολιτικές που εμείς σας επιβάλλουμε θα πεινάσουμε. Η κοινωνική αξία της παραγωγής μπήκε στο προσκήνιο πάλι. Έστω και από το παράθυρο. Πόση αλήθεια όμως κρύβεται στον παραπάνω ισχυρισμό ανεξάρτητα από τα αίτια που οδήγησαν εδώ; Στο επόμενο διάγραμμα βλέπουμε το βαθμό επάρκειας της ελληνικής κοινωνίας σε διατροφικά αγροτικά αγαθά.





























Από το προηγούμενο διάγραμμα βγαίνουν κάποια προφανή συμπεράσματα.
1. Η εικόνα που παρουσιάζει το διάγραμμα είναι μικτή. Υπάρχουν βασικά αγαθά διατροφής στα οποία υπάρχει επάρκεια και άλλα στα οποία δεν υπάρχει.
2. Φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο, ρύζι, αλιεύματα, σκληρό σιτάρι, φέτα , γιαούρτι και γάλα και κρέας αιγοπρόβειο είναι τα βασικά διατροφικά αγαθά στα οποία υπάρχει επάρκεια.
3. Έλλειψη παρατηρείται σε ζάχαρη, όσπρια, κρέας βόειο και γάλα αγελαδινό.
4. Οι ελλείψεις εντοπίζονται κυρίως στα μονοετή φυτά ενώ οι δενδροκαλλιέργειες έχουν αντέξει στην επέλαση της καταστροφής της ελληνικής αγροτικής οικονομίας. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί και η ανεπάρκεια σε ζωοτροφές που καθιστά προβληματική την κτηνοτροφία.

[…]

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
1. Καθώς ξεκινά η δεκαετία του 1970 μια νέα φάση ξεκινά και για τον καπιταλισμό. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του, που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο καθώς περνούν τα χρόνια, είναι η αναπτυξιακή αδυναμία και η αντικατάσταση της παραγωγής από χρηματοπιστωτικά παρασιτικά «προϊόντα». Η νέα αυτή φάση συσσώρευσης και αναπαραγωγής του κεφαλαίου συνοδεύεται και από την απαξίωση της παραγωγής και της εργασίας. Μέσα στα νέα αυτά πλαίσια η αγροτική παραγωγή παραμένει σταθερή ή και μειώνεται στις περισσότερες χώρες με ελάχιστες εξαιρέσεις.
2. Η παραπάνω διαδικασία διαπερνά φυσικά και την ΕΕ σαν ένα από τους βασικούς πόλους του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Η αγροτική παραγωγή μειώνεται στις περισσότερες χώρες όχι μόνο σαν ποσοστό του ΑΕΠ αλλά και σε απόλυτους αριθμούς σε αρκετές χώρες. Παράλληλα εντείνεται και η μείωση του αγροτικού πληθυσμού. Η μείωση του ενεργού αγροτικού πληθυσμού δεν είναι a priori αρνητική εξέλιξη. Η μεγάλη αύξηση της παραγωγικότητας στη γεωργία, σαν αποτέλεσμα της τεχνολογίας και της εκμηχάνισης, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την περίσσεια δυναμικού. Εκείνο επομένως που κρίνει το αν αυτή η εξέλιξη είναι θετική για την κοινωνία και τους εργαζόμενους είναι το αν παράγονται ποσοτικά και ποιοτικά αγροτικά αγαθά που να καλύπτουν τις κοινωνικές ανάγκες. Ταυτόχρονα με τα παραπάνω, και το ίδιο σημαντικό είναι το αν υπάρχει μέριμνα ώστε το δυναμικό που αποδεσμεύεται από την αγροτική παραγωγή να κατευθυνθεί σε άλλους παραγωγικούς τομείς.
3. Η Ελλάδα δε θα μπορούσε να ξεφύγει από το γενικό κανόνα της μείωσης τόσο της συμμετοχής της αγροτικής οικονομίας στο σχηματισμό του ΑΕΠ όσο και της μείωσης του αγροτικού εργατικού δυναμικού. Η ένταξη στην ΕΕ και το καθεστώς της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής πολλαπλασίασε δραματικά τις αρνητικές, για την αγροτική οικονομία, γενικές αυτές συνθήκες.
4. Βασικοί μοχλοί για την στρέβλωση και καταστροφή ολόκληρων τομέων της αγροτικής οικονομίας ήσαν η στόχευση των επιδοτήσεων, οι ποσοστώσεις και οι προτιμησιακές συνθήκες της ΕΕ με τρίτες χώρες. Όλοι οι κλάδοι της γεωργίας έχουν πληγεί αλλά περισσότερο αυτοί των βιομηχανικών φυτών, του μαλακού σιταριού, της ζάχαρης των εσπεριδοειδών και της αγελαδοτροφίας. Οι ποσοστώσεις στη ζάχαρη είχαν σαν αποτέλεσμα να καταστραφεί η τευτλοπαραγωγή, να κλείσουν τα ζαχαρουργία και η Ελλάδα να εισάγει ζάχαρη. Οι ποσοστώσεις στην παραγωγή αγελαδινού γάλακτος σε συνδυασμό με τη μη επιδότηση της παραγωγής ζωοτροφών οδήγησαν σε κατάρρευση την αγελαδοτροφία. Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να συνεχιστούν για δεκάδες αγαθά.
5. Καθώς το εισόδημα των αγροτών μειωνόταν η οικονομική δυσπραγία χιλιάδων αγροτών τους οδήγησε στην εγκατάλειψη της γεωργίας. Η μέριμνα γι αυτούς, καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα απασχόλησης σε άλλους παραγωγικούς τομείς, ήταν να παίρνουν επιδοτήσεις για να ανοίξουν καφενεία και καφετέριες.
6. Η δραματική κατάσταση, οικονομική και κοινωνική, που βιώνουν οι εργαζόμενοι από το 2010 ανέδειξε και πάλι τη σημασία για τις κοινωνίες της πρωτογενούς παραγωγής. Αυτάρκεια δεν είναι ούτε δυνατή ούτε αναγκαία. Εκείνο που είναι αναγκαίο είναι ένα ελάχιστο παραγωγής στο διατροφικό τομέα που θα εξασφαλίζει:
α. Μια αξιοπρεπή διατροφική επάρκεια ικανή να αντισταθεί σε κρίσεις διαφόρων μορφών.
β. Προϊόντα ποιοτικά που η ποιότητά τους θα διασφαλίζεται από επιστημονική και όχι επιχειρηματική πιστοποίηση.
γ. Αξιοπρεπή διαβίωση των παραγωγών.
δ. Κάλυψη πρωτίστως των εγχώριων αναγκών σε διατροφικά και βιομηχανικά αγροτικά προϊόντα και εξαγωγικός προσανατολισμός σε επιλεγμένα προϊόντα με άριστες ποιοτικές προδιαγραφές. Όλα τα προς εξαγωγή αγαθά θα εξάγονται μόνο συσκευασμένα.
ε. Άμεση έναρξη της παραγωγής όλων των αγαθών που η παραγωγή τους καταστράφηκε από την ΚΑΠ, άρνηση εφαρμογής των προτιμησιακών συνθηκών της ΕΕ για προϊόντα που παράγονται και στην Ελλάδα. μεγάλες και στοχευμένες ενισχύσεις σε τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος όπως το μαλακό σιτάρι, η παραγωγή οσπρίων και η αγελαδοτροφία. Τα παραπάνω συνιστούν φυσικά ρήξεις με την ΕΕ και τις πολιτικές της.
στ. Αναδιοργάνωση της οργάνωσης της αγροτικής παραγωγής. Ίδρυση νέων συνεταιρισμών με άμεση συμμετοχή των αγροτών και βαθειά δημοκρατικές διαδικασίες. Σε αρκετές περιοχές ο κατακερματισμός του κλήρου επιβάλλει τον άμεσο αναδασμό με την ενεργό συμμετοχή και συμφωνία των αγροτών μέσα από τους συνεταιρισμούς τους.
ζ. Συγκέντρωση, τυποποίηση και εμπορία των προϊόντων από τους συνεταιρισμούς με άτοκη και μακροχρόνια χρηματοδότηση.
Η ανταπόκριση της γεωργίας στην παραγωγή των αναγκαίων για την εγχώρια κατανάλωση αγαθών μπορεί να είναι, και θα είναι, άμεση. Με το δεδομένο πως τα περισσότερα από φυτικά προϊόντα που βρίσκονται σε έλλειψη είναι μονοετή φυτά η κάλυψη των αναγκών της εγχώριας κατανάλωσης μπορεί να γίνει μέσα σε ένα χρόνο το πολύ. Από το χρονικό αυτό όριο εξαιρείται η αγελαδοτροφία.
Αν κάποιος προβάλει το αντεπιχείρημα πως όλα τα παραπάνω χρειάζονται γενναία χρηματοδότηση θα συμφωνήσω απολύτως μαζί του. Αν συνεχίσει τότε ρωτώντας που θα βρεθούν τα χρήματα η απάντηση είναι απλή. Θα βρεθούν εκεί που παράγονται τα χρήματα. Στο νομισματοκοπείο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: