Μοναχά «Μακεντόν ορτοντόξ».

Ο Στρατής Μυριβήλης, εξέδιδε στη Μυτιλήνη την εφημερίδα "Καμπάνα" με υπότιτλο "Όργανο των εφέδρων μας και των ντόπιων συμφερόντων". Η εφημερίδα κυκλοφόρησε μεταξύ της 27ης Μαρτίου 1923 και της 19ης Οκτώβρη 1924, σε εβδομαδιαία βάση. Σε αυτήν πρωτοδημοσίευσε, σε συνέχειες, το περίφημο αντιπολεμικό του έργο: "Η ζωή εν τάφω", που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1924. Επίσης και το «Νούμερο 31328» του Ηλ. Βενέζη.

Το ενδιαφέρον, ιδιαίτερα σήμερα, που ο αλλήθωρος και επικίνδυνος εθνικισμός δίνει έντονα το παρόν του και στην Ελλάδα και στην Πρώην Γιουγοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, εστιάζεται στο κατωτέρω απόσπασμα, από το "Η ζωή εν τάφω", όπως δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα "Καμπάνα", την 25 Σεπτέμβρη 1923, στο 27ο της φύλλο. Σημειώνεται βέβαια ότι το εν λόγω απόσπασμα υπήρχε και στην πρώτη έκδοση (σε βιβλίο) όπως και στις επόμενες επανεκδόσεις (του 1930 και 1932), αλλά όχι σε αυτές από το 1946 και μετά καθότι ο συγγραφέας αυτολογοκρίθηκε έχοντας υιοθετήσει έναν συντηρητικό - ακροδεξιό λόγο και ευελπιστώντας σε αναγνώριση τού έργου του, από την επίσημη πολιτεία, που δεν ανεχόταν τέτοιες αναφορές. Αναφορές όμως που εξέφραζαν την πραγματικότητα όπως την είχε αρχικά γνωρίσει.

K’ oi στρατιώτες αυτοί είναι μες τους οχτρούς που βρίσκουνται αντίκρυ μας στα χαρακώματα του Περιστεριού. Αυτοί εδώ οι χωριάτες που τη γλώσσα τους την καταλαβαίνουν περίφημα οι Βούργαροι κοι Σέρβοι αντιπαθούνε τους πρώτους γιατί τους πήρανε τα παιδιά τους στο Στρατό. Μισούν τους δεύτερους που τους κακομεταχειρίζουνται για Βουργάρους. Και κυττάνε με αρκετά συμπαθητική περιέργεια εμάς τους περαστικούς Ρωμιούς επειδή είμαστε οι γνήσιοι πνευματικοί υπήκοοι του Πατρίκ, δηλαδή του «Ορθόδοξου Πατριάρχη της Πόλης». Γιατί η ιδέα του απλώνεται ακόμα, τυλιγμένη μέσα σε μια θαμπή μυστικοπάθεια πολύ παράξενη, πάνου σαυτό, τον απλοϊκό χριστιανικό κόσμο. Έπειτα οι τάφοι των παλιώ τους προεστών έχουνε πάνω στις πέτρες σκαλισμένα Ελληνικά γράμματα. Τα ίδια γράμματα πούναι γραμμένα πάνου στα σκεβρωμένα κονίσματά τους, και στα παλιά εκκλησιαστικά βιβλία των εκκλησιώ τους. Ως τόσο δε θέλουν νάναι μήτε «Μπουλγκάρ», μήτε «Σρρπ» μήτε «Γκρρτς». Μοναχά «Μακεντόν ορτοντόξ».
(Μπουλγκάρ = Βούλγαροι, Σρρπ = Σέρβοι, Γκρρτς = Γραικοί, Έλληνες)

Ακολουθούν εικόνες από τις πρώτη και τέταρτη (στην οποία υπάρχει το ανωτέρω απόσπασμα) σελίδα του ανωτέρω τεύχους τής εφημερίδας, που μπορείτε να βρείτε στην Ψηφιοθήκη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: εδώ κι εδώ.