Το Δαφνί [Δημήτρης Γρ. Καμπούρογλου, σε απόδοση στα νέα ελληνικά] - ΙΘ’ Κατά τον Αγώνα.

ΙΘ’ Κατά τον Αγώνα.

Και τέλος φτάνουμε στον Αγώνα.

Η μόνη πληροφορία, τη οποία μέχρι σήμερα έχουμε για το Μοναστήρι του Δαφνιού κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 21 είναι, ότι πολιορκήθηκε από τους Τούρκους και καταλήφθηκε με προδοσία.

Σωζόταν μάλιστα και το πτώμα του προδότη άταφο. Πότε το πολιόρκησαν οι Τούρκοι ισχυρά αμυνόμενο με το τοιχογύρισμά του και ποιοι πολιορκήθηκαν μέσα του — γιατί δεν πιστεύουμε να επρόκειτο για πέντε-έξι καλογέρους — το αγνοούμε.

Υποθέτουμε όμως, ότι δεν προσβλήθηκε από τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της εισβολής του Κιουταχή το 1826, και ότι δεν σχετίζεται το συμβάν με τα πολεμικά γεγονότα που ακολούθησαν, ή ότι πρόκειται για μικρό επεισόδιο μάχης, αν και βρίσκεται δίπλα στο Χαϊδάρι.

Πρόκειται, σύμφωνα με μας, για μικροσύγκρουση, που ανάγεται στην εισβολή του Ομέρ-πασά Βρυώνη και Ομέρ-μπέη της Καρύστου κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους του Αγώνα, η οποία κατάληξε καταστροφικά για τους εισβολείς. Κατά την εισβολή αυτή ο Βρυώνης αναγκάσθηκε να φύγει από την Αθήνα από ντροπή του, αφού και αυτό το πολύτιμο ιστορικό σπαθί του το άρπαξε ο Πλακιώτης Δήμος Ρουμπέσης από το χέρι. Και αυτός μεν πέθανε κατασφαγμένος από τους σωματοφύλακες του πασά, το σπαθί όμως το διέσωσε πέφτοντας πάνω τους ο φίλος του Έγγελης, κάτοικος Κολοκυνθούς, που έζησε μέχρι πριν λίγα χρόνια, πεθαίνοντας σε βαθιά γεράματα.

Το σπαθί αυτό δωρίθηκε κατόπιν στον Αντρίτσο και από αυτόν στον Κολοκοτρώνη.

Κατά τη διάρκεια του Αγώνα φέρεται ως ηγούμενος του Δαφνιού ο ιερομόναχος Αγαθάγγελος Λαμπίρης, Αθηναίος, απόφοιτος της περίφημης σχολής του Ντέκα. Οι πληροφορίες που σώζονται γι' αυτόν είναι, ότι χρημάτισε κατόπιν εφημέριος της Σωτείρας του Κοττάκη, που όπως είναι γνωστό βρίσκεται στην οδό Κυδαθηναίων, ότι κατοικούσε στο μετόχι των Δαφνών, που βρισκόταν στην οδό Αγίου Μάρκου, μες στο οποίο ήταν και η λεγόμενη μακάρια εκκλησία του Αγίου Νικολάου• ότι τέλος πέθανε κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων της βασιλείας του Όθωνα, απ’ ό,τι φαίνεται προς το έτος 1840, θάφτηκε στη Μονή των Ασωμάτων Πετράκη.

Ο Αγαθάγγελος κατείχε και κάρα Αγίου, που κάποτε ανήκε στο Δαφνί. Δεν εξακριβώθηκε όμως ούτε ποιου Αγίου ήταν, ούτε τι απέγινε η κάρα αυτή.

Ό,τι μπορώ να προσθέσω σ’ αυτά είναι, ότι ο Αγαθάγγελος ήταν ευφυής, ενάρετος και λόγιος κληρικός και πως όταν απομακρύνθηκε από το Δαφνί και της ηγουμενίας του διέμενε, όταν ήταν εφημέριος της Σωτείρας, στο αρχοντικό, στην οδό Κυδαθηναίων, του τελευταίου Δημογέροντα της τουρκοκρατίας, Άγγελου Σωτηριανού του Γέροντα, πατέρα της μητέρας μου.

Και μιαν ακόμα πληροφορία έχουμε για το Δαφνί κατά τη διάρκεια του Αγώνα.

Όταν ο στρατηγός Γκούρας για κάποιο χρονικό διάστημα απομακρύνθηκε από την Αθήνα — υποθέτω δε, ότι αυτό θα συνέβη κατά την αποστολή του στην Πελοπόννησο για την κατάπαυση των εκεί εμφύλιων σπαραγμών — επειδή ήταν συγχρόνως και Έφορος της Εταιρείας των Φιλόμουσων Αθήνας, έγραψε προς τους συναδέλφους του Εφόρους επιστολή, με την οποία δήλωνε, ότι κατά την απουσία του αφήνει άλλον αντικαταστάτη του στα καθήκοντα αυτά.

Η επιστολή, που σώζεται, γράφτηκε στο Δαφνί και από κει στάλθηκε• έχει δε ως εξής:

«Κύριοι Έφοροι της Φιλομούσου Εταιρίας, χαίρετε.

Επειδή κ’ εγώ αναχωρώ και λείπω από το χρέος μου, από την επιστασίαν της Φιλομούσου Εταιρίας, αφήνω επίτροπόν μου τον κ. Στάμον Σεραφείμ να επιστατεί μαζί σας όσον να γυρίσω, και γνωρίσετέ τον ως εμέ.

Ίω. Γκούρας.

Μοναστήρι Δαφνί,

Προς τους κ.κ. Εφόρους της Φιλομούσου Εταιρίας»

Αλλά πώς καταλήφθηκε από τους Τούρκους με προδοσία το Μοναστήρι του Δαφνιού; Ποιος ήταν ο προδότης και τι απέγινε το σώμα του;

Στη Μονή υπάρχουν τέσσερα φρεάτια, ένα από τα οποία βρίσκεται έξω από τη Μονή. Αυτά συγκοινωνούν μεταξύ τους. Ένας λοιπόν μοναχός της Μονής, ποιος ξέρει πώς πείστηκε, ομολόγησε το πράγμα στους πολιορκητές, οι οποίοι αφού εισέβαλαν τη νύκτα, κυρίευσαν τη Μονή και την παράδωσαν στο πυρ. Το τελευταίο μαύρισμα των ψηφιδογραφιών οφείλεται στην εισβολή αυτή. Πιθανόν όμως να κατάκαψαν εκεί και τον προδότη μοναχό, ονόματι Παΐσιον. Λέγεται μάλιστα, ότι οι Τούρκοι πίστεψαν, ότι με τη φωτιά θα αναλυθούν οι ψηφίδες του ναού και θα διαχωριστεί το χρυσάφι και επί τρεις μέρες φρόντισαν να μη σβήσει.

Το σώμα του καλόγερου, καρβουνιασμένο, σωζόταν και το έδειχναν πεταμένο σε μια γωνιά της Μονής, έως ότου κάποιος συνταγματάρχης της Αγγλογαλλικής κατοχής του 1854, που διέμενε στο Δαφνί, λόγω της χολέρας, το διάλυσε διατάσσοντας πολύ φρόνιμα να σκουπίσουν και να καθαρίσουν την αυλή και απαλλάσσοντας έτσι τη διεθνή αισθητική από ένα καρβουνιασμένο πτώμα.