Το Σύγχρονο Απαρτχάιντ της Ευρωπαϊκής Ένωσης [Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης]

Το Σύγχρονο Απαρτχάιντ της Ευρωπαϊκής Ένωσης

‘’The worst mistake I made was that stupid, 

suburban prejudice of anti-Semitism’’

 Ezra Pound

   Και εδώ στο Βίλνιους, όπως και στις άλλες πόλεις, η παρουσία μειονοτήτων, είναι κάτι περισσότερο από εμφανής. Στους δρόμους, στις εκκλησίες τους, στις υπηρεσίες, στις συζητήσεις, ιδιωτικές και δημόσιες, στην γενικότερη αντιμετώπισή τους από τα δημοτικά συμβούλια και το επίσημο κράτος, από τους θολούς νόμους, τα σχόλια και δημοσιεύματα του τύπου και την γενικότερη αντιμετώπισή τους. Οι πολιτικοί αναλυτές ισχυρίζονται πως η κατάσταση των μειονοτήτων στις χώρες της Βαλτικής περιοχής, κατά κοινή ομολογία, αποτελεί σύγχρονο σκάνδαλο και μπορεί να συγκριθεί ίσως μόνο με την κατάσταση των μειονοτήτων που απαντούν σε άλλες χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Ο αποκλεισμός των ρωσόφωνων ειδικά, αλλά  και άλλων κοινοτήτων από το δημόσιο βίο των χωρών της Βαλτικής είναι από μια άποψη τεχνητά θεσμοθετημένος, οι δε μόνιμοι κάτοικοι διαιρούνται επίσημα σε ‘’πολίτες’’ και ‘’μη πολίτες’’.
   Βεβαίως για όλα είναι υπεύθυνη  η Ιστορία και οι ανακατατάξεις που έφεραν τον εικοστό αιώνα εκεί. Το 1991, όταν οι χώρες της Βαλτικής αποσχίστηκαν από τη Σοβιετική υπερδύναμη,  μεγάλο μέρος των κατοίκων τους  δεν ανήκε στις κυρίαρχες εθνότητες. Συγκεκριμένα μόνο το 65% των κατοίκων της Εσθονίας ήταν Εσθονοί, το 55% της Λετονίας Λετονοί και το 80% της Λιθουανίας Λιθουανοί. Με εξαίρεση τη γηγενή πολωνική μειονότητα της Λιθουανίας (8%), η συντριπτική πλειονότητα των υπολοίπων ήταν κυρίως Ρώσοι,  Ουκρανοί και Λευκορώσοι, συγκροτημένοι σε ενιαίες ρωσόφωνες κοινότητες. Με επιχείρημα τον παράνομο χαρακτήρα της προσάρτησης της Βαλτικής στην Ε.Σ.Σ.Δ., η νομοθεσία της Εσθονίας και της Λετονίας παραχώρησε αυτοδίκαια την ιθαγένεια μόνο σε όσους ήταν πολίτες αυτών των χωρών πριν από το 1940 και τους απόγονους τους και όχι στους άλλους που τους ζητούσε να πολιτογραφηθούν απ’ την αρχή με άλλες, σχετικά αδιαφανείς,  διαδικασίες.
   Κριτήρια για την μη αποδοχή της ιθαγένειας, ήταν όσοι μόνιμοι κάτοικοι εργάστηκαν στο σοβιετικό στρατό ή τα σώματα ασφαλείας της σοβιετικής ένωσης, όσοι έχουν βεβαρημένο ποινικό μητρώο και απαραιτήτως όσοι στερούνται επαρκούς και σταθερού εισοδήματος. Για την πολιτογράφηση οι υποψήφιοι πρέπει να δώσουν επιτυχείς γραπτές εξετάσεις στη γλώσσα, την ιστορία, το Σύνταγμα και το Δίκαιο Ιθαγενείας της Εσθονίας. Τα ποσοστά επιτυχίας και αποδοχής της ιθαγένειας  όσων λαμβάνουν μέρος σ’ αυτές, μόλις φτάνουν τις μισές περιπτώσεις. Στη Λετονία είναι μάλλον αυστηρότεροι  οι νόμοι περί χορηγήσεως της ιθαγένειας. Η συμμετοχή των ρωσόφωνων κατοίκων σε κάθε είδους αντισυνταγματικές δραστηριότητες, σε κομμουνιστικές ή άλλες φιλοσοβιετικές οργανώσεις μετά το 1991, αρκούν και με το παραπάνω για να θέσουν τους υποψήφιους εκτός των σχετικών ονομαστικών καταστάσεων.
    Οι επιπτώσεις αυτής της κατάστασης είναι εύκολα κατανοητές, γιατί πρόκειται κυρίως για ρωσόφωνους πολίτες, οι οποίοι όμως δε διαθέτουν τη ρωσική υπηκοότητα, με αποτέλεσμα  να μην έχουν διαβατήριο, πολιτικά δικαιώματα, να μην ψηφίζουν πουθενά, να μην διορίζονται στο Δημόσιο και να μην μπορούν να ασκήσουν συγκεκριμένα επαγγέλματα. Στην Εσθονία για παράδειγμα, πάνω από 250.000 ρωσόφωνοι είτε δεν έχουν την ιθαγένεια, είτε πήραν την ρωσική με ότι φυσικά συνεπάγεται αυτό. Στη Λετονία τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα. Οι απαγορεύσεις σε δημόσια συμμετοχή και οι πάσης φύσεως υποψηφιότητες κατοίκων που συνεργάστηκαν με οποιοδήποτε τρόπο με τους σοβιετικούς είναι εκ προοιμίου δεδομένη παράμετρος. Υπάρχουν πάμπολλα τέτοια παραδείγματα  σ’ όλες τις πόλεις, σ’ όλες τις χώρες εδώ, που η μοχθηρή ιστορία ανερυθρίαστα εκδικείται ή πιο σωστά  επαναλαμβάνεται χωρίς να κουράζεται! 
   Εδώ στη Λιθουανία, ίσως η ιστορία υπήρξε αφάνταστα  επιεικής απ’ ότι παραδίπλα. Μπορεί το κομμουνιστικό της κόμμα να απαγορεύτηκε το 1991, αλλά η χώρα προχώρησε μπροστά, χωρίς ιστορικές, πολιτικές  και εθνικές αγκυλώσεις και πολιτογράφησε ως πολίτες του νέου κράτους όλους τους κατοίκους της. Φυσικά σ’ αυτή τη χώρα ο αριθμός των μειονοτικών κατοίκων είναι μικρός συγκρινόμενος με αυτόν των άλλων χωρών, αλλά αυτό που προσμέτρησε μάλλον και που δεν πρέπει  να ξεχνάμε, είναι πως η σημερινή πρωτεύουσα της Λιθουανίας, Βίλνιους, μέχρι το 1940 ανήκε στην Πολωνία, οπότε και προσαρτήθηκε στη Λιθουανία από τους Σοβιετικούς. Με απλά λόγια τώρα και σε καθαρά θεωρητικό επίπεδο βεβαίως,  η νεοσύστατη χώρα της Λιθουανίας θα έπρεπε, ως όφειλε ιστορικά,  να επιστρέψει στην Πολωνία την τωρινή της πρωτεύουσα, Βίλνιους!
   Η σοβιετική κυριαρχία επί των τριών χωρών της Βαλτικής  θα μπορούσε να δικαιολογήσει επαρκώς την ιστορική ευαισθησία των κυβερνήσεών τους και την αντιπάθειά τους για οτιδήποτε  θυμίζει  Σοβιετική Ένωση. Ενώ οι χώρες αυτές  επιθυμούν ν’ αφήσουν πίσω, να διαγράψουν οριστικά και αμετάκλητα, ότι σοβιετικό τους πλήγωσε και τους στέρησε ζωτικές ανάγκες, δεν  παρατηρείται το ίδιο με το ναζιστικό παρελθόν τους. Γιατί ξέρουμε πως οι Ναζί βρήκαν εδώ σ’ αυτούς εδώ τους βόρειους παράλληλους, βαθιά ανταπόκριση από τους κατοίκους των χωρών της Βαλτικής, με το να στελεχώσουν με αυθόρμητη προθυμία τις τάξεις της Βέρμαχτ και των διαβόητων  Ες Ες. Η αριθμητική και τα νούμερα είναι αμείλικτα! Τουλάχιστον 50.000 Λιθουανοί, 140.000 Λετονοί και 60.000 Εσθονοί κατετάγησαν κατά τη διάρκεια του Δευτέρου  Παγκοσμίου Πολέμου,  στις τάξεις των Ναζί και πρωταγωνίστησαν σε συλλήψεις και εκτελέσεις αμάχων, εξόντωση των Εβραίων και  Ρομά, και σε  ότι άλλα εγκλήματα η ιστορία θεώρησε σκόπιμα και απαραίτητα να γίνουν στις γύρω χώρες, βασικά την Ουκρανία, την Πολωνία και τη Λευκορωσία.  Η κατάσταση αυτή σήμερα έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή παράδοξα, κωμικοτραγικά εκ πρώτης όψεως, με την υποβόσκουσα αλλά και ευθεία μερικές φορές αντιπαράθεση κατοίκων που βοήθησαν τους Ναζί, με  αυτούς που υπέμειναν καρτερικά την ιστορία και μ’ αυτούς που από την άλλη μεριά συνεργάστηκαν με τους σοβιετικούς.
   Η ρωσική πλευρά έχει καταδικάσει ευθέως την ανοχή της διεθνούς κοινότητας, κυρίως της Ευρωπαϊκής Ενώσεως,  για όλα  όσα συμβαίνουν στις χώρες της Βαλτικής εις βάρος της ρωσόφωνης μειονότητας και τα αποδίδει  σε αντιπαλότητες, σύγκρουση συμφερόντων των σφαιρών επιρροής των μεγάλων δυνάμεων, ένθεν  κακείθεν του  Ατλαντικού με τη Ρωσία, αφού οι χώρες ετούτες γειτνιάζουν με τη Ρωσία και θα μπορούσαν να είναι στη σφαίρα επιρροής της, κάτι φυσικά που απεύχονται άλλες. Έτσι οι Βαλτικές χώρες σήμερα, αποτελούν ένα από τα πεδία όπου εκδηλώνεται έντονα ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός των Ηνωμένων Πολιτειών από τη μια μεριά και της Ρωσίας από την άλλη.