Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το εκατοστό τριακοστό τέταρτο βιβλίο της σειράς "εν καινώ", την ιστορική μελέτη: "Ο Αλή Πασάς μέσα από τις ιστορικές πηγές" του Ανδρέα Δαβαλά.
------------------------
Προλεγόμενα
Αρκετά χρόνια μετά την έκδοση της πατρικής μονογραφίας «Μια σκιαγραφία του Αλή Πασά και του κράτους του» που έτυχε ευνοϊκής υποδοχής στον ηπειρωτικό χώρο και όχι μόνο, σκέφτηκα πως η ιστορική έρευνα για τον Αλή, παραμένει αρκετά μανιχαϊστική και εν μέρει ελλιπής. Ο Αλής αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αντιφατικών αναγνώσεων, με τους Αλβανούς να τον θεωρούν ήρωα, τους Τούρκους αποστάτη, και τους Έλληνες, εν πολλοίς, τύραννο.
Η γενικότερη αντίληψη για τον Αλή, όπως διαμορφώθηκε μέχρι τις μέρες μας θεωρώ ότι προτάσσει τις ζοφερές εικόνες ενός ούτως ή άλλως σκληρού ηγεμόνα, σε σημείο που ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαρακτηριστεί γραφική. Όταν ασχολήθηκα εκ νέου με το πρωτογενές υλικό των πηγών του 19ου αιώνα, αφετηρία του οποίου στάθηκε μια φοιτητική μου εργασία, διαπίστωσα έκπληκτος ότι οι γνώσεις της μεγάλης πλειοψηφίας των αναγνωστών περιορίζονται στον πνιγμό της κυρά – Φροσύνης και στις σχολικές μας αναφορές για τις μάχες των Σουλιωτών.
Όμως αν η διαδρομή του Αλή Πασά μπορούσε να συνοψισθεί μέσω τέτοιων στερεοτύπων, δεν θα αποτελούσε ούτε υποσημείωση για τον ιστορικό. Στο σημείο αυτό πρέπει να εξάρουμε τη συμβολή της καθηγήτριας K. Fleming η οποία προσπάθησε με αξιοθαύμαστη μεθοδολογική αρτιότητα, να τοποθετήσει την προσωπικότητα του Αλή στο πλαίσιο της εποχής της και να μας απαλλάξει από την οριενταλιστική προσέγγιση της Οθωμανικής περιόδου. Έτσι, βασισμένη πάνω στα γεγονότα, αντιλαμβάνεται ότι ο Αλής ήταν πολύ διαφορετικός από το τυπικό δεσποτικό πρότυπο του Τούρκου τοπάρχη, δεδομένου ότι δεν μιλούσε ούτε καν επαρκώς την τουρκική γλώσσα. Το ίνδαλμά του ήταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης και το όραμά του ήταν η δημιουργία μιας πολυπολιτισμικής ηγεμονίας πολύ κοντά στα δυτικά πρότυπα, υπό την ηγεσία του.
Με το ανωτέρω σκεπτικό, οι μαρτυρίες ανθρώπων που υπήρξαν σύγχρονοι του Αλή και απ’ αυτή την άποψη εισφέρουν πρωτογενές υλικό έρευνας, μπορούν να βοηθήσουν ουσιαστικά, σε μια πιο ψύχραιμη ιστορική αποτίμηση. Ιστορική αποτίμηση πηγάζουσα από την ζώσα πραγματικότητα, έστω κι αν αυτή συνεπάγεται μοιραία κάποιες συναισθηματικής φύσεως προκαταλήψεις, ούτως ή άλλως εύκολα αναγνωρίσιμες. Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι η δημιουργηθείσα παράδοση που θέλει τον Αλή ως αποτρόπαιο τέρας, υποδαυλίστηκε από τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα και από την επήρεια της Μεγάλης Ιδέας και της έξαρσης του εθνικισμού και του αλυτρωτισμού. Στο βαθμό τελικά που ο στόχος της αναψηλάφησης των ιστορικών κειμένων επιτυγχάνεται, παρά τις όποιες τυχόν ατέλειες ή ελλείψεις, η προσπάθεια του γράφοντος δεν έγινε επί ματαίω.
Α.Δ.Δ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου