Όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενες αναρτήσεις, τα Όνεια Όρη είναι μια επιμήκης οροσειρά, νότια τού Ισθμού τής Κορίνθου, που εκτείνεται στη διεύθυνση Α-Δ, μεταξύ των χωριών Σολωμός και Λουτρών Ωραίας Ελένης, η οποία φτάνει σε ύψος 581 μ., με μήκος περί τα 9,5 χλμ. Μάλιστα σήμερα υπάρχει μονοπάτι, κατά τόπους δασικός χωματόδρομος, που ξεκινά από το Σολωμό και καταλήγει στα Λουτρά Ωραίας Ελένης, διατρέχοντας τα απ’ άκρη σ’ άκρη και μάλιστα σε όλη του την κορυφογραμμή. Στο εν λόγω μονοπάτι φτάνουν άλλα μονοπάτια / δασικοί χωματόδρομοι που ανεβαίνουν είτε από βόρεια είτε από νότια τα Όνεια Όρη. Οι νότιες πλαγιές τους έχουν ομαλές κλίσεις ενώ οι βόρειες έντονες και κατά τόπους απόκρημνες (μάλιστα νότια τού οικισμού Αγ. Παρασκευή, μεταξύ του περάσματος Μαρίτσα και του λατομείου Κεχριών, υπάρχει και αναρριχητικό πεδίο). Οι δρόμοι, μετά τον Ισθμό τής Κορίνθου, που οδηγούνε νότια στην Πελοπόννησο, περνούν εκατέρωθεν των Ονείων Ορέων:
- ανατολικά μέσω Ισθμίων – Λουτρών Ωραίας Ελένης – Αλμυρής προς Πόρο, Μέθανα, Επίδαυρο, Λυγουριό, Πόρτο Χέλι κ.λπ.
- δυτικά μέσω τού περάσματος μεταξύ των Ονείων Ορέων και του Ακροκόρινθου προς Νεμέα, Άργος, Ναύπλιο, Αρκαδία, Λακωνία, Μεσσηνία κ.λπ.
Παλαιότερα, στα αρχαία (ελληνιστικά) χρόνια και επί ενετοκρατίας, φοβόντουσαν ότι κάποιος εισβολέας, από βορρά, θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τα τέσσερα περάσματα, τα οποία ξεκινούσαν από τις βόρειες παρυφές των Ονείων Ορέων (από ανατολικά προς τα δυτικά: Στανοτόπι, Μαρίτσα και τα δύο που βρίσκονται νότια των χωριών Ξυλοκέριζα και Εξαμίλια) και έβγαιναν στις νότιες, και έτσι να παρακάμψει τους δύο κύριους δρόμους. Γι’ αυτό κατασκεύασαν οχυρωματικά έργα (τείχη, φρούρια και πύργους – φρυκτωρίες) να ελέγχουνε τα περάσματα. Οι αρχαίοι έλληνες τα χτίσανε ψηλά, προς την κορυφογραμμή, ενώ οι ενετοί χαμηλότερα, στις βόρειες παρυφές. Ερείπια και ίχνη των οχυρωματικών αυτών έργων βρίσκονται βεβαιωμένα στα τρία εξ αυτών (ήτοι σε όλα πλην αυτού νότια των Εξαμιλίων) και εικόνες τους έχουμε παρουσιάσει ανά καιρούς.
Τα Όνεια Όρη μέχρι την 22.07.2021, οπόταν και ξέσπασε η φωτιά / εμπρησμός, που έκαψε το μεγαλύτερο μέρος τους, καλυπτόντουσαν από ένα πυκνό παρθένο πευκοδάσος. Τα ανωτέρω οχυρωματικά έργα όμως, στην εποχή τους, δύσκολα θα κατασκευαζόντουσαν μες σε πυκνό πευκοδάσος, αφού αυτό θα εμπόδιζε τους φύλακες να ελέγχουνε τα περάσματα. Αυτό μας οδηγεί να σκεφτούμε ότι παλαιότερα το πευκοδάσος στα Όνεια Όρη θα ήτανε περιορισμένο ή κατά τόπους. Θα πρέπει επίσης να θυμίσουμε ότι παλαιότερα τα δάση στην Πελοπόννησο σχηματιζόντουσαν κυρίως από άλλα δέντρα όπως δρύες κ.λπ. (σ.σ. ένα τέτοιο ζωντανό μνημείο σήμερα είναι το δρυοδάσος Μογγοστού, νοτιοδυτικά τού Κιάτου – το όνομα της πρωτεύουσας της Αρκαδίας Τρίπολη προέρχεται είτε από το Υδρόπολις είτε το πιο πιθανό από τα σλάβικα αφού μεταξύ των ονομάτων που ανά καιρούς έφερε ήταν Droboliza, που προέρχεται το σλάβικο dabr: δρυς). Για τα πευκοδάση, και αυτά που γράφονται για τον όμορφο πεύκο, θα επανέλθουμε κατωτέρω. Προτού παρουσιάσουμε λίγες εικόνες από μια ωραία και εύκολη σχετικά διαδρομή που περνά από τις δύο ψηλότερες κορυφές τους (τον Προφήτη Ηλία στα 581 μ. και το Οξύ στα 562 μ.), να αναφέρουμε ότι κανένα από τα υπόψη οχυρωματικά έργα δεν σχετίζεται με κάποιο ιστορικό γεγονός.
Η διαδρομή που ακολουθήσαμε, σημειώνεται στο χάρτη από τη wikimapia που προηγείται των εικόνων, συνολικού μήκους (με την επιστροφή) περί τα 13,2 χλμ. διήρκεσε 3 ώρες και είχε αφετηρία και κατάληξη το χώρο στάθμευσης και αναψυχής κοντά στον Ι.Ν. Ανάληψης στα Εξαμίλια.
Μέχρι την κορυφή Προφήτης Ηλίας, που είναι η ψηλότερη των Ονείων Ορέων, κινηθήκαμε στο δασικό χωματόδρομο.
Να σημειώσουμε ότι, στη θέση που έχει σημειωθεί στον προηγούμενο χάρτη, οι στοιβαγμένοι λίθοι των επόμενων δύο εικόνων πρέπει να είναι από παλιό αναλημματικό τοίχο ή οχυρωματικό έργο (που όμως δεν έχει καταγραφεί σε κάποιο σχετικό χάρτη).
------------------------------
Η θέα από την κορυφή Προφήτης Ηλίας, όπου υπάρχουν κεραίες κινητής τηλεφωνίας και ομώνυμος Ι.Ν., είναι εξαιρετική φτάνοντας δυτικά μέχρι τις κορυφές τής Ζήρειας (Κυλλήνη), τους ορεινούς όγκους νότια τού Κιάτου και το όρος Κούτσα στο χωριό Καμάρι Ξυλοκάστρου
, νότια το Αραχναίο όρος [στην εικόνα διακρίνονται μεταξύ άλλων και τα χωριά Αθίκια (στο μέσο τής εικόνας), Αλαμάνος (κάτω δεξιά) και Χιλιομόδι (στο βάθος δεξιά)]
, ανατολικά το Σαρωνικό κόλπο, τις βόρειες παρυφές των ορεινών όγκων βόρεια τού Σοφικού μέχρι τη Σαλαμίνα
και βόρεια τα Γεράνεια όρη, τις νότιες ακτές τής Βοιωτίας κλπ. (στην εικόνα διακρίνονται μεταξύ άλλων οι πόλεις Κόρινθος και Λουτράκι).
Συνεχίζουμε ανατολικά κατά μήκος μονοπατιού / χωματόδρομου που εξυπηρετεί μια στάνη, που μεταφέρθηκε εκεί από λίγα μέτρα ανατολικότερα μετά που καταστράφηκε από τη φωτιά τού 2020. Μια προσοχή χρειάζεται μιας και το μονοπάτι περνά στα όριά της.
Αμέσως μετά το χώρο τής στάνης το μονοπάτι διακλαδίζεται σε δύο: ένα κατά μήκος τής κορυφογραμμής και ένα, το σηματοδοτημένο, λίγο νοτιότερα στην πλαγιά τού λόφου ανατολικά τής κορυφής Πρ. Ηλίας. Πηγαίνοντας πήραμε το ένα και επιστρέφοντας το άλλο. Αμφότερα συναντιούνται στον παλιό δασικό χωματόδρομο που κινείται, από τα νότια προς τα βόρια, στο πέρασμα νότια τού χωριού Ξυλοκέριζα, το οποίο ακολουθούμε για λίγο μέχρι που διακλαδίζεται. Κατόπιν ακολουθούμε τον παλιό δασικό χωματόδρομο (που όπως είπαμε είναι πλέον ένα πλατύ μονοπάτι) που κατευθύνεται ανατολικά προς την κορυφή Οξύ, ο οποίος σύντομα στενεύει και συνεχίζει ως μονοπάτι.
Το κείμενο στο τέλος, με αφορμή την επόμενη φωτογραφία. Μόλις 13 μήνες πέρασαν από την πύρινη λαίλαπα και το πευκοδάσος φωνάζει πως ζει και αναγεννιέται!
Μπροστά στον καμένο πεύκο ένας επίσης καμένος / σκουριασμένος από τη φωτιά τσίγκινος συλλέκτης ρητίνης.
---------------------------------------------
Η κορυφή Οξύ.
Στην τρίτη εικόνα διακρίνεται η κορυφή Προφήτης Ηλίας.
---------------------------
Η χλωρίδα τού ελλαδικού χώρου και ιδίως της Πελοποννήσου, απ’ όταν οι άνθρωποι πάψανε να είναι τροφοσυλλέκτες και κατοικήσανε σε αυτόν μέχρι τις μέρες μας άλλαξε σημαντικά καθώς εισαχθήκανε φυτά προς καλλιέργεια, τα οποία δεν υπήρχανε πρωτύτερα, ενώ τα πεδινά δάση αφανίστηκαν. Σταδιακά μάλιστα στα ορεινά δάση μεγάλων δέντρων κυριαρχήσανε συντριπτικά το έλατο σε ψηλά υψόμετρα και ο πολύ ανθεκτικός σε συνθήκες ξηρασίας και ζέστης πεύκος.
Ο πεύκος, πέρα από την αντοχή του στις μεσογειακές συνθήκες, σε περιπτώσεις έντονων μετεωρολογικών κατακρημνίσεων μπορεί να συγκρατήσει μεγάλες ποσότητες νερού (ένας μόνο πολύ μεγάλος πεύκος μπορεί να συγκρατήσει στις πευκοβελόνες του και τα κλαδιά του μέχρι δύο τόνους νερό!), το οποίο έτσι πέφτει προς το έδαφος με ρυθμό που δεν προκαλεί αποσάθρωση και απορροφιέται σε μεγαλύτερες ποσότητες σε σχέση με το γυμνό ή με άλλη χαμηλή κυρίως βλάστηση έδαφος. Το μόνο του μειονέκτημα ότι καίγεται εύκολα. Ο πεύκος όμως έχει αναπτύξει προσαρμογή στο περιβάλλον που συμβαίνουν φωτιές, ακόμα και όταν αυτές δεν είναι οι σπάνιας συχνότητας από φυσικά αίτια (π.χ. κεραυνοί χωρίς βροχή), και έχοντας γεμίσει το γύρω έδαφος με σπόρους, αυτοί, όταν το φως τού ήλιου φτάνει πλούσιο σε αυτό, όταν π.χ. οι πεύκοι έχουνε καεί, φύονται και το δάσος αναγεννιέται και ενίοτε πιο πυκνό από προτού καεί. Το ότι αυτό, ότι καίγεται εύκολα και αναγεννιέται από τις στάχτες εύκολα, βαφτίστηκε «πυροφιλία» και «τρόπος να αναπαράγεται» και μάλιστα από τα μέλη ενός πολιτισμού που δεν μπορεί να πάψει να παράγει τα κυριότερα αίτια να καίγονται τα δάση, είναι το λιγότερο ανοησία. Ο πεύκος είναι το ιδανικότερο δέντρο για τις θερμότερες και ξηρότερες καιρικές συνθήκες που μας περιμένουν στο άμεσο μέλλον και το μόνο που θέλει είναι να πάψουμε να πυρπολούμε εκούσια ή ακούσια τα πευκοδάση, να δημιουργήσουμε σωστές αντιπυρικές ζώνες και να φροντίζουμε να απομακρύνεται το εύφλεκτο υλικό από το έδαφος των δασών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου