Μελλοντισμός [Κωστής Παλαμάς]

Μελλοντισμός

Αγαπητέ ποιητή (*),

Συμπάθησε με πού κάπως αργά αποκρίνομαι ατό φιλικό στάλσιμο του βροντερού σου διαλαλημού. Μα δεν είναι αργά, και πάντα καιρός υπάρχει σα μιλεί κανείς για το Μελλοντισμό και για όλα τ’ απόκοτα και τα πολεμόχαρα τα πού τα καταφρονάν τα τωρινά και πού κρατάνε καρφωμένα τα μάτια προς τα μελλούμενα.

Όταν κανείς πατήσει τα πενήντα σαν έμενα, παράξενο δεν είναι κι αν τρομάζει κάπως από την τόλμη κι από τα καταφρόνια πού κλειούνε τα’ αναρχικά τα λόγια σου ˙ τα λόγια που συντρίβουν όλα τα τιμημένα κι όλα τ’ αξιοσέβαστα είδωλα του περασμένου καιρού.

Κι όταν πατά κανείς, καθώς εγώ, τη γη, την απάνω απ' όλες τις άλλες, τη γη που όλο και τα κλασικά θυμάται, τη γη πού στέκεται του αρχαίου ειδωλολάτρισσα, και που συστηματικά θεοποιεί τα φαντάσματα ˙ όταν κανείς ανασαίνει με τον αέρα μιας χώρας πού ο Σχολαστικός είναι ακόμα ο αφέντης, κυβερνώντας κοινή συνείδηση, και η Αρχαιολογία, η μόνη επιστήμη πού σκύβουνε μπροστά της (ας είναι κι από ξεππασμάρα πρώτης) με υπερθρησκευτική κρασοκατάνυξη, σα να ήταν εκείνη της ομορφιάς και της αλήθειας μονάκριβη αποκάλυψη, θα μπορούσε να φαντάζει στα μάτια μου σαν έγκλημα για την καρμανιόλα το μελλοντικό σου το πρόγραμμα.

Μα μη φοβάσαι. Είμαι ποιητής. Πάντα βαθιά τον ένοιωσα το λόγο του Ταιν ˙ «Το καθεαυτό σημάδι του ποιητή : πάντα νέος και παρθενικός αιώνια.» Κάτι με σπρώχνει να τόνε χαιρετήσω το μελλοντισμό σου, σαν ένα όμορφο παλληκάρι, μεστωμένο και μεγαλόκορμο, που πια δεν τρέχει αρματοδρόμο στην Ολυμπία, μα που περνά τρεχάτο σε μεγαλόπρεπο αυτοκίνητο, σφυρίζοντας ένα σφύρισμα μαζί τρομαχτικό ˙ και κοροϊδευτικό. Τόνε χαιρετώ το μελλοντισμό σου, και με θαμπώνουν όχι τόσο ή πλαστική του χάρη και τα σωστά που μάς παρατηρεί, όσο ή αναρχική ζωηράδα στα κινήματα του και η περηφάνια του η σατανική.

Έπειτα : Ο αέρας γύρω μου, ο καθαρότατος: Δε θυμάμαι, και χειμώνα και καλοκαίρι, και μια μέρα που να την πέρασα χωρίς να χαρώ λιγάκι φώς, χωρίς να συλλογιστώ πώς ό ήλιος είν’ εδώ κάτου, είναι για μας ο μόνος ορατός και αθάνατος και σπάταλος θεός, ο πατέρας όλων όσα ζούνε, ο μεγάλος ο μοιραστής της ζωής, πού σαλεύει, και ξετυλίγεται, και μεταμορφώνεται ˙ ο ήλιος, που αλύπητα τις ξεσκεπάζει, κάτου από τα ποζάτα φτιασιδώματα του γερασμένου, όλες τις ζαρωματιές, όλες τις σιχαμερές γκριμάτσες που αγωνίζονται μακριάθε να μας φαντάζουνε σα ροδοκόκκινα χαμογέλια.

Οι στίχοι τούτοι του Ίψεν επιγραμματικά την παρασταίνουν την ουσία του μανιφέστου σου: «Κάλλιο να ζεις τη ζωή, παρά να κοιμάσαι κάτου από τους ίσκιους που ρίχνουνε τα κυπαρίσσια των προγόνων.» Βέβαια πώς είμαι κάπως επιφυλακτικός μπροστά σε κάποια δόγματα της μελλοντιστικής θρησκείας. Σέβομαι κάποια συντρίμμια αθάνατα τα του περασμένου, που τα πιστεύω σα μαρτύρους απαραίτητους για να γνωρίσουμε καλλίτερα τα τωρινά, για να τα συνεχίσουμε, καθώς πρέπει, τα περασμένα. Τιμώ το σοσιαλισμό, (κι ας στέκομαι μακριά του), στοιχείο, από τα πιο μεγάλα, ζωής και προκοπής, ιδέα, που είναι κι αυτή μεστωμένη από την ιερή μανία του μελλοντισμού. Πρόθυμα θα πολεμήσω για το φεμινισμό, δηλαδή για κάθε τι που γυρεύει να γλυτώσει από μια σκλαβιά τη γυναίκα. Μα με όλο τον ίσκιο που ξαπλώνει απάνω μου ο σεβάσμιος βράχος της Ακρόπολης, θυμάμαι πως έγραψα κάποτε μια «Ωδή στο θάνατο του Ίψεν» ˙ μέσα εκεί βρίσκονται τα δυο τούτα πεντάστιχα, που μπορεί να μην αξίζουν και πολύ, μα που είναι καθάρια μελλοντιστικά:

Και κανενός πατέρα από τη Σπάρτη,

και τάφου κανενός απ' την Αθήνα

τα κόκκαλα δεν πήγα να ξεθάψω,

να τα χτίσω στην πόρτα του σπιτιού μου

για να φαντάξω.

Στο χτεσινό το χώμα που την ξέρει

τη δάφνη, και το ‘γγίζεις και αναβρύζει

το νερό τo αρμυρό, σα θυμωμένο,

εκεί που ο Μπάϋρον έκλεισε τα μάτια,

πρωτόειδα σε, ήλιε!

Κι ακόμα θυμάμαι πως έχω την τιμή ν’ αγωνίζουμαι, στον τόπο τούτο, με όλη μου την ψυχή, για το θρίαμβο της ζωντανής μας γλώσσας, που την καταφρονούν όλες οι πρόληψες του περασμένου ˙ ν’ αγωνίζουμαι για την καθιέρωση μιας τέχνης που να σπαρταρίζει από λευτεριά κι από ειλικρίνεια κι από ζωή. Όλα τα θυμάμαι, και κράζω μαζί σου: Ζήτω του μελλοντισμού !

(*) Γράμμα από καιρό σταλμένο στο Μιλάνο προς τον επαναστατικό ποιητή Marinetti, τον αρχηγό του λεγόμενου Futurisme.

πηγή εδώ (Ο Νουμάς)