Αίμος, ανθολογία Βαλκανικής ποίησης
Δεν υπήρξε πρόσωπο πιο τραγικό απ΄ τον νεκρό αδελφό. Είναι βεβαίως πια μια παράδοση, ένας κρίκος συνδετικός για τον κόσμο του Αίμου. Είναι το ίδιο στόμα που θα τραγουδήσει κάποτε. Δεσμοί που χάνονται στο βάθος της ιστορίας. Ανεξιχνίαστοι επιβάλλονται. Τίποτε δεν καταγράφει άλλωστε η επιστήμη για την απλή ζωή. Ο λαϊκός κόσμος υπήρξε πάντα ως δείκτης ή όχλος. Οι ποιητές απ΄ την παλιά Γιουγκοσλαβία, Ρουμάνοι θεατρώνες των πιο εξωφρενικών στιγμών, με δισύλλαβα ονόματα σαν το λίθο του αναποφάσιστου. Μ’ άλλοτε επιταχυμένες διαδικασίες τα διάφορα ρεύματα και οι ποιητικές τάσεις, όπως φθάνουν σήμερα σε μας εξαντλούνται. Αφήνουν πάντα ένα ιδανικό, υποκειμενικό απόσταγμα και περνούν στην ιστορία. Υποκειμενικό με την έννοια που αποδίδει η εποχή μας στο έργο ενός δημιουργού ή σ’ αυτήν την επικείμενη διάλυση του κόσμου για την οποία ήδη μίλησαν. Είναι προφανές, αν συμβουλευτεί κανείς το χρήσιμο εργαλείο «Αίμος, Ανθολογία Βαλκανικής Ποίησης» πως η ποιητική εξέλιξη στη χώρα μας συνέβη με ταχύτερους ρυθμούς και εξαιρετικά υψηλά δείγματα γραφής. Μια σύμπτωση για τη συνύπαρξη φωνών και ρευμάτων σ’ όλο το φάσμα του συλλογικού μας ρυθμού. Οι βραβεύσεις των δύο σοφών, Ελλήνων ποιητών κοινοποίησαν τον ελληνικό λόγο, υπήρξαν γόνιμες. Δεν μπορεί κανείς όμως να πει πως ήταν ανάλογη η εξέλιξη στην Αλβανία, την Ρουμανία ή τη Βοζνία. Οι απομονωτικές, ιστορικές συγκυρίες, η έλλειψη φωνών ικανών να συγκλονίσουν και να χαρακτηρίσουν την εποχή συνιστούν δυο βασικές αιτίες για τους αργούς ρυθμούς. Η αφομοίωση των πολυάριθμων τάσεων απαιτεί εκφορές τέτοιες που να μπορούν να οδηγήσουν τα πράγματα σ’ έξαρση. Μοναδική περίοδος κατά την οποία η βαλκανική ποίηση συγχρονίζεται με τα πιο ουσιαστικά ρεύματα, αντλώντας από μια τραγική πραγματικότητα είναι αυτή του πρόσφατου πολέμου. Στις δοκιμαζόμενες χώρες η ποίηση γράφεται σε ημερολόγια, στην πιο αγνή και λυπημένη της φωνή. Οι τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα γεννούν γνήσιο λόγο, αποκτημένο ως εμπειρία. Επικυρώνοντας όσους διακηρύττουν πως στη διαφορά της ίδιας της ποίησης και της θεωρίας της υφίσταται η πιο αξιόλογη έκφανσή της. Η θεωρία της κατεστραμμένη για πάντα. Η κοινή παράδοση, οι ιστορίες που διασταυρώνονται. Βυζαντινές καταστροφές σπαρμένες στο Νόβι Σαντ και τον Μυστρά. Εικόνες με χαμένα για πάντα χρώματα, χτυπημένες πάνω στο βράχο. Μοναστήρια άγρια πάνω σε λόφους μ’ εικόνες ανεκτίμητες. Μες στα κελιά τους έζησαν μύθοι. Μες σ’ αυτά τα κελιά σώθηκε η γλώσσα, η πιο λαϊκή, γνήσια και πρωταρχική μας πίστη. Στην περίοδο του Βυζαντίου, την πιο οικεία στην εκτίμησή μας, λόγω των συσχετισμών με την επικαιρότητα στάση θα διαμορφωθεί αυτή η ενότητα που εντοπίζεται στην παράδοση. Δεν υπήρξε πρόσωπο πιο σπαραχτικό απ’ τον νεκρό αδελφό. Σ’ όλες τις γλώσσες επέστρεφε στον κόσμο των ζωντανών για να φέρει πίσω τη μονάκριβη κόρη. Μια υπόσχεση απέναντι στη μητέρα και ιδού ο κώδικας των ταπεινών για τον μέλλοντα καιρό. Όταν θα ζητηθεί. Μια ίδια συναισθηματική ανάμνηση, ένα βίωμα όλων των ποταμών και όλων εκείνων των λόφων που μας χωρίζουν απ’ το Πόγραδετς. Οι παραπάνω συλλογισμοί συνιστούν μια πρώτη εκτίμηση για ένα εξαιρετικό έργο. Ο τίτλος του αναφέρθηκε απ’ την εισαγωγή. Μια τεράστια προσπάθεια ανθολόγησης και διαρκών, εξαντλητικών μεταφράσεων στις γλώσσες των σχετιζόμενων χωρών. Το βιβλίο «Αίμος, Ανθολογία Βαλκανικής ποίησης» χαρακτηρίστηκε απ’ τον γράφοντα χρήσιμο. Η χρησιμότητά του δεν είναι μουσειακή. Με το εγχειρίδιο αυτό καλύπτεται ένας άγνωστος, ποιητικός χώρος για τα ελληνικά πράγματα. Οξύμωρο ή όχι, η πνευματική συναλλαγή δεν υπήρξε ποτέ ως στάση. Ο Σαχτούρης, ο Αναγνωστάκης, άλλοι που ανθολογούνται, αντιπροσωπευτικοί και άλλοι που εννοούνται, ορόσημα όλοι τους, μεταφράζονται για πρώτη φορά εδώ. Η ανθολογία εισάγει την ελληνική ποίηση σ’ ένα διαφορετικό κοινό, πολύ κοντύτερα στον εσωτερικό της παλμό. Τέτοιες μελέτες, πέρα από την υποδειγματική συλλογικότητα που εκφράζουν, -εδώ μάλιστα υπερεθνική-, κατορθώνουν να τηρήσουν έναν σοφό εκλεκτισμό. Ο «Αίμος» διακρίνεται διότι επικεντρώνεται στους αντιπροσωπευτικούς, παρακολουθώντας την ποιητική εξέλιξη μέσα απ’ τα πρόσωπα. Τους μείζονες και τους ελάσσονες δημιουργούς. Ανθρώπους οδοδείκτες. Δικαιούνται το σεβασμό μας οι δημιουργοί του «Αίμου». Γιατί τήρησαν στ’ ακέραιο αυτόν τον όρο και έδειξαν μ’ ευκρίνεια στον αναγνώστη τους δεσμούς, τα στυλ και τη θεματολογία. Ο ευλογημένος πλουραλισμός ανανέωσε τελικά κάθε πτυχή, καθιέρωσε εξαιρετικά υποδείγματα της σχέσης ανάμεσα στις βαλκανικές λογοτεχνίες. Η εσωτερική δυνατότητα που αποδεικνύει τα συνθετικά κάθε εθνικής τέχνης ιχνογραφείται μέσα απ’ τις λαμπρές ατομικότητες. Ο λόγος σώζει. Μόνον ο νεκρός αδελφός μένει στις καρδιές μας σαν ένα πρόσωπο βαθιά σπαραγμένο. Αυτή η κοινή παράδοση που ανιχνεύεται είναι ψυχική. Η αξία του «Αίμου» επαληθεύεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου