Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το ενενηκοστό πέμπτο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων, το ποίημα: "The Song of Hiawatha" του Henry W. Longfellow σε απόδοση στα ελληνικά: Γιώργου Πρίμπα.
--------------------------------------------------------------------------------------------------
Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα ταυτίζεται αναπόφευκτα με τις ανάγκες, τις προτεραιότητές και τις επιθυμίες του. Αυτά αποτελούν και τον "πολιτισμό του". Ο εναγκαλισμός του όμως με τον καπιταλισμό και τις αρχές του που τόσο ψευδώνυμα παρουσιάζονται από τους, ανά τον κόσμο, κρατούντες ως "φυσική θέση", αγνοώντας την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης υπόστασης, την αξία και τη σημασία του φυσικού σύμπαντος και την ειλικρινή ανάγκη να δομηθεί μια υγιής σχέση στην ενηλικίωση ψυχής και ύλης, έχει συχνά διαστρέψει, αλλοιώσει και παραχαράξει την αλήθεια στον τόπο της ιστορίας.
Η απόπειρα του Γιώργου Πρίμπα να μας υπενθυμίσει ν' αναγνώσουμε την πραγματική ιστορία του πολιτισμού των Ινδιάνων της Αμερικής, μέσα από τους μύθους τους στο "Άσμα του Χιαγουάθα", αποκτά την αξία μιας μικρής ή μεγάλης αντίστασης (που το μέγεθος της είναι απολύτως προσωπική υπόθεση) απέναντι σε μια σύγχρονη κουλτούρα που "τα ιερά" της φύσης, του έρωτα, της γνώσης για τον κόσμο και εν τέλει την αξία της ύπαρξης την ποιεί και την δοξάζει με το κόκκινο της Coca- Cola, το φανταχτερό της BMW,τους πολυποίκιλτους σταυρούς, τις χρυσοφόρες τράπεζες και τα λάγνα ευρωδόλαρα. "Το Άσμα του Χιαγουάθα", διαβάζεται σαν ένα λεξικό αποκρυπτογράφησης της ζωής που μας λείπει, είναι καλύτερα η παλέτα που μας μαθαίνει να χρησιμοποιούμε και να απολαμβάνουμε τα χρώματα της φύσης, της ανθρωπιάς, της ελπίδας για να μπορέσουμε να αντιπαλέψουμε το μαύρο που κυριαρχεί και απειλεί το μέλλον μας.
Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος
------------------------------------------------------------------------------------------------
Να Παίζουν τα Τρανζίστορ τ’ Αμερικάνικα
Στο Vertigo του Γάλλου στοχαστή Λεβύ περιλαμβάνονται εμπειρίες και σήματα από τη ζωή της αμερικανικής ενδοχώρας. Πολιτιστικά απογεύματα με σαφή φολκλορική διάθεση στις κωμοπόλεις του πουθενά, εμπρός απ΄ τ΄ αυτοσχέδια θέατρα. Σ΄ αυτά τα τόσο μακρινά και φανταστικά, σχεδόν μέρη μπορείς να δεις τους απογόνους των ιθαγενών φυλών. Τον γρήγορο βίσωνα, τον άνθρωπο ουράνιο τόξο που κατέχει τη γνώση των αποχρώσεων, τον μοναχικό λύκο με τ΄ αετίσια φτερά πιασμένα περίτεχνα απ΄ τις άκρες των μαλλιών. Το κορίτσι ήλιος που ήδη μετρά πενήντα σκληρούς χειμώνες και έχει θαμμένους όλους τους συγγενείς του στ΄ ανοιχτά των ερημικών εκτάσεων υποδέχεται ταπεινά τους επισκέπτες. Εκείνη που ονομάζεται κόκκινο μάτι σχεδόν τυφλή και ανήμπορη ψιθυρίζει τον μονότονο ρυθμό των ινδιάνικων σκοπών, έχοντας εδώ και αιώνες τελειώσει οριστικά με τούτο τον κόσμο. Ο Λεβύ σημειώνει τ΄ ακριβή τοπωνύμια, προβαίνει σε υπαινιγμούς για την ανεκτικότητα των νεαρών ινδιάνων που έχουν πια απωλέσει οριστικά το ρυθμό και την πνευματικότητα αυτής της πρώτης ύλης που στάθηκε η ουσία της αμερικανικής ηπείρου. Υποψήφιοι γερουσιαστές, φορείς της τοπικής εξουσίας, επιχειρηματίες που βασίζονται στα φθηνά, εργατικά χέρια των ινδιάνων συνωστίζονται στα υπαίθρια θέατρα, κάτω από υπεραιωνόβιες ακακίες και σπάνιες οικογένειες δενδρυλλίων, στοχαζόμενοι με συγκίνηση ετούτη την τόσο πληγωμένη πτυχή της αμερικανικής ιστορίας. Όταν ξεσπούν οι επιτηδευμένοι χοροί εκείνοι γελούν. Όμως έπειτα, καθώς αναλογίζονται τους παλιούς, εξημερωμένους ιδιοκτήτες ετούτου του κόσμου, ο νους τους ταράζεται και απρόσμενα ζητούν μ΄ επιδεικτικά χαμόγελα ν΄ αποχωρήσουν. Προτού χαθούν με τ΄ αργοκίνητα σεντάν προβαίνουν σε δεσμεύσεις, μοιράζουν δώρα και κλινοσκεπάσματα στα παιδιά, ακουμπούν στο μέρος της καρδιάς τ΄ άνθη που τους χαρίστηκαν. Ύστερα εγκαταλείπουν και πάλι αυτήν τη γνήσια και ανόθευτη Αμερική, συγκρατώντας ένα δυο πρόσωπα που ίσως φανούν χρήσιμα στα ετήσια ημερολόγια ή απλώς φαντάζουν βγαλμένα απ΄ αυτή την σιωπηλή κιβωτό της ανθρωπολογίας. Οι ζωώδεις μάσκες που κοσμούν τα γραφεία τους συμπυκνώνουν ένα πολύ επιφανειακό δείγμα της εθνικής, πολιτιστικής κληρονομιάς. Μιλούν γι΄ αυτές μ΄ εξαιρετική περηφάνια, προδίδοντας τη διάθεσή τους να επανασυνδεθούν με την πεπαλαιωμένη, αμερικανική μνήμη που ξεθωριάζει στις μεγαλουπόλεις και τα καπιτώλια και τα ιστορικά λευκώματα με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες εμπρός από βράχους και ακούραστες, συγκλονιστικές πεδιάδες. Στη βιτρίνα του γραφείου λιγοστά εγχειρίδια της αμερικανικής, εθνικής υπόστασης. Ο Χένρι Λογκφέλλοου, Έμερσον και άλλοι. Μια αναμνηστική κορνίζα με τους τοποτηρητές του εθνικού πάρκου ανάμεσα σε φτερά πουλιών και ελεύθερα, άγρια άλογα. Τέτοια πράγματα φαντάζουν ενδιαφέροντα για τούτα τα μέρη. Όμως είναι πια υποθέσεις ξεχασμένες για την Νέα Υόρκη και τα λόμπι της πρωτεύουσας Ουάσινγκτον, τα κινήματα του νεοφιλελευθερισμού και τις μοντέρνες, ακτιβιστικές πρακτικές. Ο Λογκφέλλοου ανήκει στο παρελθόν, όπως και τα δροσερά τοπία και το θάρρος των παλαιών αγωνιστών.
Η σημερινή Αμερική βαδίζει το δρόμο ενός ελεύθερου έθνους, μ΄ όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που κλονίζουν ανεπανόρθωτα τους δεσμούς με την παράδοση και την καταγωγή της. Η επικερδέστατη, κινηματογραφική βιομηχανία της χώρας στήριξε ένα μέρος των κερδών της στις παλαιές, αυτές πεποιθήσεις. Τα παιδικά διηγήματα, οι μύθοι και ό,τι διασώζεται από τη θαυμαστή αυτή εποχή ανασύρονται σε ιδρύματα, μουσεία και παιδικές ζωγραφιές. Κάπως έτσι διαμορφώνεται το πνεύμα και το μέτρο της εποχής που αδυνατεί να κατατάξει την ιστορική αλήθεια, καθώς η τελευταία αναγορεύεται σε πρωταρχικό, φαντασιακό υλικό.
Η υπόθεση της γενοκτονίας και του διωγμού των ινδιάνων συνιστά ένα ζήτημα τόσο μακρινό για την Ευρώπη του αειθαλούς διαφωτισμού. Με μοναδικό στοιχείο διασύνδεσης την αθρόα εισροή ιθαγενών στο εσωτερικό των βασιλείων της γηραιάς ηπείρου, η καταγωγή και το μαρτύριο αυτών των ανθρώπων παραμένουν μια πολύ συγκεχυμένη υπόθεση. Μόνο όταν διαμορφώνεται με πιο συγκεκριμένους όρους το αχανές, αμερικανικό έθνος είναι δυνατόν να κοινοποιηθεί σε ολόκληρο τον κόσμο αυτό το αιματοβαμμένο κομμάτι της ιστορίας. Οι νικητές σε μια επίδειξη ανθρωπιάς που τους καθιερώνει αποδίδουν αργά και εκ του ασφαλούς τις πρέπουσες τιμές απέναντι σ΄ έναν πολιτισμό καταδικασμένο στη λήθη και την εξάλειψη. Ίσως για τούτο το λόγο τα μνημεία, οι εκθέσεις, τα σύγχρονα μέσα, όπως η μόδα και τα επίκαιρα αλφάβητα που αντλούν απ΄ την τόσο φυσιολατρική ιστορική μυθολογία των Ινδιάνων. Ίσως γι΄ αυτό το λόγο τα διασωθέντα τοπωνύμια στην καρδιά της Αμερικής που θυμίζουν μια μάχη, ή τους μύθους των ατίθασων αλόγων που ιππεύονταν μονάχα απ΄ τους πιο ικανούς. Μ΄ άλλα λόγια ολόκληρος ο κόσμος παραχωρεί εκ νέου τα δώρα του στα πόδια αυτών των χαμένων ανθρώπων. Όπως τότε που η ειρήνη εξαγοραζόταν με τουρμαλίνες και γυάλινα σκεύη, βιτρό και σκαλιστά μαχαίρια ή παγούρια από δέρμα ζώου.
Η μετάφραση του μακροσκελέστατου ποιήματος από τον Γιώργο Πρίμπα συνιστά μια πολύ βαθιά και ειλικρινή προσέγγιση στην πρακτική της διάσωσης των πολιτισμών. Η κοινοποίηση ενός τέτοιου υλικού στον Έλληνα αναγνώστη συνεπάγεται τη γνωριμία με την αμερικανική αλήθεια, πολύ πριν αυτή αφεθεί στο ξέφρενο παραμύθι του οπορτουνισμού. Η έκταση του ποιήματος είναι εκείνη που δικαιολογεί τον όρο τραγούδι. Ακριβώς όπως τα ελληνικά έπη διασώθηκαν στο στόμα κάθε γενιάς, έτσι και η πιο αυθεντική Αμερική συστήνεται στο κοινό, κουβαλώντας όλες τις πτυχές της εποχής αυτής. Μυστικές εσοχές και σύμβολα που ποτέ δεν θα κατανοήσουμε, ιχνηλατώντας την ίδια στιγμή τη σπουδαιότητα μια τέτοιας μαρτυρίας έπειτα από αιώνες σιωπής. Ο Γιώργος Πρίμπας είναι φανερό πως κατέβαλε μια τεράστια, μεταφραστική προσπάθεια προκειμένου ν΄ ανταπεξέλθει στις δυσκολίες του εγχειρήματος. Η μετάφραση ενός άγνωστου στο κοινό τραγουδιού διασώζει έναν μακρινό παλμό, ολότελα χαμένο πια. Το τραγούδι αυτό αφορά μια προστατευμένη μνήμη, μια πραγματικότητα ανέγγιχτη από την Αμερική που ευθυγραμμίζεται με τις λευκές πεποιθήσεις. Το τραγούδι αυτό έρχεται ν΄ αναδειχθεί σε σύμβολο για την ανήμπορη, ελληνική πραγματικότητα που καλείται να διασώσει όσο προλαβαίνει ακόμη, κάτι ελάχιστο απ΄ τους πολιτισμούς που συρρέουν και συνθέτουν την καινούρια, αισθητική πρόταση. Έτσι ώστε τ΄ αυριανά τραγούδια να μην μιλούν για τίποτε νεκρό και χειραγωγημένο. Το τραγούδι του Λογκφέλλοου είναι το τραγούδι ενός σκληρού λάθους.
Απόστολος Θηβαίος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου