Τα μπλουζ των μεγάλων αυτοκινητοδρόμων.
Το 1924, περίπου την ίδια χρονική στιγμή που οι δισκογραφικές εταιρείες άρχισαν να ηχογραφούν συστηματικά τα νέγρικα μπλουζ, οι αξιωματούχοι της υπεύθυνης αμερικανικής εταιρείας αυτοκινητοδρόμων και μεταφορών (American Association of State Highway and Transportation Officials), πραγματοποίησαν συνάντηση με σκοπό να σχεδιάσουν ένα σύστημα σήμανσης και αρίθμησης των εθνικών οδών μεταξύ των διαφόρων Πολιτειών. Δρόμοι όπως, οι γνωστοί Lincoln Highway, Dixie Overland Highway ή Mohawk Trail, αντικαταστάθηκαν με αριθμημένες διαδρομές, όπως 61 και 80. Εκείνη την εποχή η αλλαγή αυτή επικρίθηκε, γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι πίστευαν ότι ο ρομαντισμός των ονομάτων των δρόμων, δεν μπορούσε να αντικατασταθεί από βαρετούς αριθμούς. Ωστόσο, όπως μας δείχνουν τα σχετικά μπλουζ, οι αριθμημένοι αυτοκινητόδρομοι ανέπτυξαν το δικό τους ενθουσιασμό.
Ο Big Joe Williams τραγούδησε το μπλουζ ‘‘Highway 49’’, ο δρόμος που πηγαίνει από το Piggott του Αρκάνσας στο Δέλτα του Μισισιπή. Θα σηκωθεί το πρωί, θα ξεσκονίσει το κρεβάτι του και στη συνέχεια θα πάρει τον αυτοκινητόδρομο 49 ως την πόλη Τζάκσον του Τεννεσί για να βρει τη γλυκιά του γυναίκα.
Well I'm gonna get up in the morning, catch that Highway 49/Well I’m finding my sweet woman, well well she don’t pay poor Joe no mind.
Well have you ever had the blues? Catch the highway 49/I'm finding my sweet woman, well boy, she trying to throw poor Joe Williams down.
I'm getting up in the morning, well, I believe I'll dust my bed/Going down to highway 49, well boys, I'll be rocking to me head.
Blues this morning, I may roll in Jackson town (I mean Jackson, Tennessee)/Lord I'm tired of laying around on Highway 49.
Ο Joseph Lee Williams (1903-1982), ήταν γνωστός σε όλη τη σταδιοδρομία του ως Big Joe Williams και αξιοσημείωτος για τον ξεχωριστό ήχο της εννιάχορδης κιθάρα του. Για πάνω από τέσσερις δεκαετίες, ηχογράφησε πολλά τραγούδια που έγιναν γνωστά για λογαριασμό μεγάλου αριθμού δισκογραφικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Bluebird, Delmark, Okeh, Prestige και Vocalion. Γεννημένος στο Crawford του Μισισιπή, περιπλανήθηκε σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες παίζοντας σε καταστήματα, μπαρ, σοκάκια και στρατόπεδα εργασίας.
Ο αυτοκινητόδρομος 80 (Highway 80) διέσχιζε ολόκληρο τον αμερικάνικο νότο των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Son Bonds ήταν ένας μουσικός από την Πολιτεία του Τεννεσί, που καταγόταν από μια περιοχή βόρεια της γραμμής του αυτοκινητόδρομου 80. Στο μπλουζ που ηχογράφησε το 1941, το ‘‘80 Highway Blues’’ μας τραγουδάει ότι κάθεται και σκέφτεται να πάρει το μεγάλο σκονισμένο δρόμο και να φύγει μακριά. Θα πάρει τον μεγάλο αυτοκινητόδρομο 80, τον μεγαλύτερο απ’ όσο ξέρει, που εκτείνεται από τη μια άκρη στην άλλη, το Τέξας ως τον Ατλαντικό, με σκοπό να ξεφύγει από μια γυναίκα.
Sitting down here thinking, yes babe I believe I better go/You know I believe I'll go down that long long old dusty road/Now that 80 Highway is the longest highway that I know/Running all the way from Frisco, Texas way cross the Atlantic on that other water coast/The church bell beginning to toll, yes some other good gambler's gone/You know I wouldn't hate it so bad, but that 80 Highway's so long/You women fuss and argue with your good man, baby when you know you don't do right yourself/You know when I look for you at night, way down on 80 Highway with someone else/Yes if you get in trouble, call on a car about forty?five/Baby now I just open up my chifferobe and you'll see where my dollar lies.
Κιθαρίστας, τραγουδιστής και τραγουδοποιός από το Τεννεσί, ο Son Bonds (1909-1947), εργάστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα με τους Sleepy John Estes και Hammie Nixon, αφού είχαν παρόμοιο στυλ στο παίξιμο της κιθάρας. Από τα γνωστότερα τραγούδια του είναι τα ‘A Hard Pill To Swallow’ και ‘Come Back Home’. Δυστυχώς ο καλλιτέχνης αυτός του μπλουζ, εγκατέλειψε τα εγκόσμια αρκετά νωρίς λόγω ενός εντελώς τυχαίου θανάτου τον Αύγουστο του 1947. Ενώ καθόταν στη μπροστινή βεράντα του σπιτιού του αργά ένα βράδυ, πυροβολήθηκε κατά λάθος από ένα γείτονά του, που τον μπέρδεψε με κάποιον άλλο άνθρωπο με τον οποίο ο γείτονάς του, είχε μια παρατεταμένη διαφωνία.
Ο Son Bonds τραγουδά ότι ο 80 διασχίζει την περιοχή από το Τέξας ως τον Ατλαντικό Ωκεανό, κάτι που ήταν σωστό εκείνες τις μέρες. Όταν το τραγούδι ηχογραφήθηκε όμως, ο δρόμος έφτανε αισίως έως τη δυτική ακτή της αμερικανικής ηπείρου.
Ο αυτοκινητόδρομος τώρα, 51, άρχιζε από το Ουισκόνσιν και έφτανε στη Λουιζιάνα, και ο Curtis Jones ηχογράφησε το μπλουζ ‘‘Highway 51 Blues’’, το 1937. Ο πιανίστας του μπλουζ, Curtis Jones (1906-1971) γεννήθηκε στη Νάπολη του Τέξας, κι ενώ αρχικά έπαιζε κιθάρα, στη συνέχεια όταν μετακόμισε στο Ντάλας, ασχολήθηκε και με το πιάνο. Το 1936 πήγε στο Σικάγο, όπου προχώρησε σε ένα αριθμό ηχογραφήσεων μεταξύ 1937 και 1941, για διάφορες εταιρείες. Ανάμεσα στις πιο γνωστές μελωδίες του από αυτές τις ηχογραφήσεις, ήταν οι επιτυχίες του ‘‘Lonesome Bedroom Blues’’ και ‘‘Tin Pan Alley’’. Το 1962, ήταν η χρονιά κατά την οποία ο Jones μετακινήθηκε προς την Ευρώπη. Το υπόλοιπο της ζωής του το πέρασε εκεί και στο Μαρόκο. Ένα από τα άλμπουμ που έκανε στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 1968, είχε τον Alexis Korner στην κιθάρα, ενώ το τραγούδι ‘‘Highway 51’’, συμπεριλήφθηκε το 1962 στο ντεμπούτο άλμπουμ του Bob Dylan.
Στους στίχους του μπλουζ ‘‘Highway 51 Blues’’, ο Curtis Jones τα περιλαμβάνει όλα. Ζητάει συγχώρεση από την αγαπημένη του για όλα τα λάθη που έχει κάνει, εξομολογείται σε κάποια στιγμή ότι ακόμα και να πεθάνει μαζί με την καλή του στον αυτοκινητόδρομο 51, δεν θα τους βρει κανένας, και αφήνει παρακαταθήκη ότι αν πεθάνει να τον θάψουν κάτω από τη γραμμή Frisco του μεγάλου δρόμου.
Forgive me, honey, for all the wrong I've done/I don't want nobody to have to come for me parked out on Highway 51/If I should die, baby, before my time/Bury my body on 51 highway right down below the Frisco line/Now Mr. bus driver, let me ride down in your blind/Now if you don't let me ride main, I'm gonna swing right on behind/Baby if your good man get buggish, don't want you to have no fun/Come and follow me to my nation back down on highway 51/Me and my little baby, we walked 51 Highway side by side/If we should happen to have a bad accident nobody knows unless we die.
Ένας άλλος μπλουζίστας από την Πολιτεία του Μισισιπή, ο Tommy McLennan ηχογράφησε το δικό του ‘‘New Highway No. 51’’, στο Σικάγο, το 1940. Σ’ αυτό μας λέει ότι ο μεγάλος αυτοκινητόδρομος, περνά δίπλα από το σπίτι της αγαπημένης του, γι αυτό εάν πεθάνει πριν θα έρθει ο χρόνος του, θα ήθελε να θάψουν το σώμα του κοντά στην εθνική οδό 51.
Highway 51 runs right by my baby's door/Now if I don't get the girl I'm loving ain't going down Highway 51 no more/Now if I should die before my time shall come/I want you to please bury my body out on Highway 51…/...My baby didn't have one five dollars she spent it all on a V?Eight Ford/ So I could meet that Greyhound bus on that Highway 51 road/Now any time you get lonesome and you wants to have some fun/Come out to little Tommy's cabin, he lives on Highway 51.
Ο κιθαρίστας του Δέλτα, Tommy McClennan (1905-1961), γεννήθηκε και μεγάλωσε στην πόλη Durant του Μισισιπή, κι είχε πολύ ενεργητικό, τραχύ και δυναμικό ύφος στο παίξιμο και το τραγούδι του, όπως έχουν εκφραστεί άλλοι μπλουζίστες με πρώτο και καλύτερο τον Big Bill Broonzy. Πέθανε από βρογχοπνευμονία στο Σικάγο το 1961.
Υπήρξαν πολλά ηχογραφημένα τραγούδια που αναφέρονται στον αυτοκινητόδρομο 61, αλλά στα περισσότερα περιγράφεται η διαδρομή του με λανθασμένο τρόπο. Διατρέχει την απόσταση από τη Μινεσότα στη Νέα Ορλεάνη, μέσα από την καρδιά του Δέλτα του Μισισιπή, συμπεριλαμβανομένης της διασταύρωσης με τον 49, που πολλοί θεωρούν ως σημαντικό σταυροδρόμι. Ο Charlie Pickett, το 1937 ηχογράφησε ένα τραγούδι, το ‘‘Down the Highway’’, όπου αναφέρεται στο δρόμο 61 δίπλα στο ποτάμι, ο οποίος ελίσσεται κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή, διέρχεται από τη ζεστή και επίπεδη γη των βαμβακοφυτειών και καταλήγει μέχρι το Clarksdale του Μισισιπή και το Μέμφις του Τεννεσί. Στο μπλουζ βέβαια, μας λέει ότι ξεκινάει από την Ατλάντα της Γεωργίας και φτάνει προς τα κάτω στον Κόλπο του Μεξικού.
Now I'm going to leave here walking going down Highway 61
If I find my sweet mama, baby I believe we're going to have some fun
Oh well oh well we're going to make everything all right
Now if I don't soon in the morning, you know I will do just tomorrow night
Now the 61 Highway, you know it runs right by my door
Runs from Atlanta into Georgia down into the Gulf of Mexico
Oh well oh well we're going to make everything all right
Now if I don't soon in the morning, you know I will do just tomorrow night
Now I received a letter, some long?distance telegram
Now if I don't be home Sunday, I will be home...
Αλλά και ο Memphis Willie B., χρησιμοποίησε τον εθνικό δρόμο 61, για να φτιάξει το δικό του μπλουζ, το ‘‘Highway 61’’. Εδώ θίγονται τα κρίσιμα προβλήματα που αφορούν την άσκοπη φυγή, την χωρίς πρόγραμμα περιπλάνηση, τα θέματα της μοναξιάς που νοιώθουν οι αφροαμερικανοί, την χωρίς στοιχειώδεις ρίζες εγκατάσταση στην περιοχή και την σχετική αγανάκτηση με την οποία είναι πλημμυρισμένοι. Στην τρίτη στροφή του μπλουζ, η πικρία του τραγουδιστή, ξεχειλίζει. Λέει λοιπόν πως θα ταξιδέψει μόνος τον αυτοκινητόδρομο 61, και πως αν τον σκοτώσουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, κανένας δεν θα μάθει για το θάνατό του.
I'm gonna leave here walking, going out Highway 61
And if I run up on my no-good doney, I declare, we are have some fun
Oh yeah, I'm gonna make everything all right
And if I don't today, baby, says I will tomorrow night
Says, I'm leaving in the morning, I'm gonna travel 61 by myself
So if I get killed on my journey, say, no one will know my death
Fare you well, fare you well to the State of old Tennessee
Say, I'm going back to my no-good doney 'cause she won't come back to me
Good-bye, baby, I ain't got no more to say
Say, I see you over 61 Highway some dark and rainy day
Όλα αυτά τα τραγούδια αναφέρονται σε εθνικές οδούς μεταξύ των διαφόρων Πολιτειών, αλλά και κάποιοι άλλοι δρόμοι στο εσωτερικό των Πολιτειών, αναφέρθηκαν στους στίχους των μπλουζ.
Ο Freddie Spruell ηχογράφησε ένα τέτοιο τραγούδι που αναφερόταν στο μωρό του, κάτω στο δρόμο Illinois Route 4a, που ονόμασε ‘‘4A Highway’’. Παρά το γεγονός ότι στα μπλουζ, το σύνηθες ήταν να φεύγει ο άντρας, εν τούτοις και οι γυναίκες ήταν ελεύθερες να φύγουν και η συνηθέστερη αιτία ήταν η κακομεταχείριση ή η φτώχεια που τις οδηγούσε σε έναν άλλο άντρα, σε μια άλλη πόλη. Οι άντρες έφευγαν για να βρουν δουλειά, πολλές φορές από τη μια κακοπληρωμένη δουλειά σε μια άλλη σχεδόν ίδια, οι γυναίκες να βρουν συγγενείς ή κάποιον άλλο που είχαν αγαπήσει.
My baby woke me up this morning, she told me she's Joliet bound
She went to find 4?A Highway, that's the main Highway out of town
She wouldn't even talk with me, wouldn't even have a word to say
She asking all her friends around now, where she find number 4?A highway
Number 4?A Highway, that's the main highway out of town
And if she leave out on that highway, I'm sure going to trail my baby down
I feel like taking my suitcase, setting down on the side of that lonesome highway
If she leave there between now and midnight, I'll overtake her just before day
If I had my machine, I wouldn't worry about leaving town
I'd get on that 4?A Highway and God knows I'd roll that highway down
Ο Sleepy John Estes, στα μπλουζ του, προσπάθησε να αποδώσει με μικρές και ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες αυτό που συνέβαινε, δηλαδή τις εμπειρίες του. Τα μπλουζ του διακρίνονται επίσης από συγκίνηση και αυθορμητισμό, ακόμα κι όταν αναφέρονται σε δύσκολες και κρίσιμες καταστάσεις, κι ο ακροατής των μπλουζ, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, έχει την εντύπωση πως διέρχεται το τραίνο ή γίνεται αισθητό το φύσημα του ανέμου. Σε ένα μάλιστα μπλουζ, το ‘‘Floating Bridge’’, περιέγραψε τον παρά λίγο πνιγμό του με αυτοκίνητο, σε μια πλημμύρα. Ας δούμε πρώτα, τι είχε δηλώσει σε μια συνέντευξη για εκείνη την περιπέτεια που βίωσε: ‘‘…Ταξίδευα κάτω στο Χίκμαν του Κεντάκυ (Hickman, Kentucky), και το αυτοκίνητο έπεσε στις πλημμύρες του 1937. Πήγαινα στο σπίτι του ξαδέλφου μου, κι έπρεπε να περάσω μια από αυτές τις γέφυρες που είναι δεμένες με κάβο, ο οποίος τις κρατάει να μη φύγουνε, ανεβήκαμε στη γέφυρα, αλλά αυτός τη χτύπησε άσχημα έτσι όπως οδηγούσε. Μετά έχασε τον έλεγχο του αυτοκινήτου και ντελαπάραμε προς τα αριστερά. Εγώ καθόμουνα στα πίσω καθίσματα και έβαζα κορδόνια στα παπούτσια μου. Ήμουνα ο τελευταίος. Μπροστά από μένα βρίσκονταν δυό τρείς κι έτσι βγήκα τελευταίος πάνω στη γέφυρα. Ο εξάδελφός μου χτύπησε λίγο στο σβέρκο του κι όταν έκατσε πάνω σ’ ένα κούτσουρο ρώτησε εάν βγήκαν όλοι έξω… Πήδηξε από εκείνη τη γέφυρα και με έσωσε. Με έπιασε κάτω από τις μασχάλες και με έσυρε πάνω, κολυμπώντας μέχρι τη γέφυρα…’’.
Αργότερα, την εμπειρία του αυτή , την έκανε ένα υπέροχο μπλουζ, το ‘‘Floating Bridge’’.
Lord I never will forget that floating bridge.
They tell me five minutes time underwater I was hid.
As I was going down I throwed up my hands,
Please Lord, take me on dry land.
Well they carried me in the house, they laid me 'cross the bed.
I couldn't hear nothing but muddy water running 'round my head.
Lord, my mother always told me, ‘Son, quit playing a bum.
Go out somewhere and make a crumb’.
All the people on the bridge stood screaming and crying,
Saying, ‘Lord have mercy, where's we fine’?
Το ‘‘Key to the Highway’’ είναι ένα από τα πιο ηχογραφημένα τραγούδια στα μπλουζ, το οποίο θεωρεί το πνεύμα της εθνικής οδού ως μιας μορφής απόδραση. Είναι ένα μπλουζ πρότυπο, που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά από τον πιανίστα Charlie Segar στα 1940. Το τραγούδι ηχογραφήθηκε επίσης από τον Jazz Gillum και τον Big Bill Broonzy το 1940-41, και αργότερα, το 1958, έγινε επιτυχία από τον Little Walter. Από τότε, ερμηνεύτηκε από πολλούς καλλιτέχνες συμπεριλαμβανομένου του Eric Clapton, ο οποίος και ηχογράφησε αρκετές εκδοχές του τραγουδιού. Ο Jazz Gillum, το ηχογράφησε το 1940. Η φυγή που προαναφέραμε πανταχού παρούσα, οι ευχές και τα φιλιά των οικείων, επιθυμητά για το ολονύκτιο ταξίδι που κάπου θυμίζει το δικό μας ‘‘νύχτα θα διασχίσω τη Θεσσαλία’’, από το Διονύση Σαββόπουλο.
I got the key to the highway, billed out and bound to go
I'm going to leave here running because walking is much too slow
I'm going back to the bottom where I'm better known
Because you haven't done nothing but drove a good man away from home
Give me one more kiss mama just before I go
Because when I'm leaving here, I won't be back no more
When the moon creep over the mountain, honey I'll be on my way
I'm going to walk this highway until the break of day
Well it's so long so long baby, I must say goodbye
I'm going to roam this highway until the day I die
Τα αυτοκίνητα και η πέριξ αυτών κουλτούρα, ήταν κεντρικό στοιχείο στην αμερικανική ζωή στη δεκαετία του 1930 και στις αρχές του '40, όταν ηχογραφήθηκαν αυτά τα τραγούδια. Η κατοχή ή όχι ενός αυτοκινήτου, στους αριθμημένους αυτοκινητόδρομους των Ηνωμένων Πολιτειών το παραπάνω χρονικό διάστημα, έγινε μέρος της ευρύτερης μυθολογίας και μέρος των μπλουζ. Οι εθνικές οδοί, όπως 61, 51, ??και 66 υπενθυμίζονται σε αμέτρητα τραγούδια. Οι άνδρες και οι γυναίκες που ηχογράφησαν τα μπλουζ στις δεκαετίες του τριάντα και του σαράντα, διασταυρώνονταν με αυτούς τους δρόμους σε καθημερινή βάση και η μουσική και οι στίχοι τους φυσικά το αντανακλούν περίτρανα.
Βιβλιογραφία
* Charters Samuel: Η ποίηση των μπλουζ. Μετάφραση: Ελένη Πουλλά. Εκδόσεις Απόπειρα. 1982. Αθήνα.
* Σαββόπουλος Πάνος: Ρεμπέτικα και μπλουζ: Δρόμοι παράλληλοι. Περιοδικό Οδός Πανός. Τεύχος 163. Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014. Σελίδες 3-12.
* Oliver Paul: Blues Fell This Morning: Meaning in the Blues. Cambridge University Press; 2nd edition. 1990.
* Riesman Bob: I Feel So Good: The Life and Times of Big Bill Broonzy. University Of Chicago Press. 2011.
* Russel Tony: The Blues: From Robert Johnson to Robert Cray. Schirmer Trade Books. 1998.
Εδώ κατεβάστε το σε μορφή ebook (pdf) διανθισμένο και με έγχρωμες φωτογραφίες του Γεώργιου Νικ. Σχορετσανίτη από πρόσφατο ταξίδι του στις ΗΠΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου