Το Δαφνί [Δημήτρης Γρ. Καμπούρογλου, σε απόδοση στα νέα ελληνικά] - Γ’ Tο καμίνι.

Γ’ Tο καμίνι.

Το πρώτο πράγμα, που ανακάλυψα κατά τη διάρκεια των ανασκαφών μου στην Ιερά Οδό, ήταν ένα παλαιότατο και τεραστίων διαστάσεων καμίνι (*), μια χαίνουπα άβυσσος, όπως θα έλεγαν οι ποιητές μας της παρελθούσας γενιάς. Τούτο φαίνεται, ότι λόγω της ίδρυσης του Προφήτη Ηλία, δίπλα στα κράσπεδα του λόφου στον οποίο βρέθηκε, είχε μεταβάλει σε ασβέστη, χορήγι, όπως τον έλεγαν στην Αθήνα, όλη όση ήταν κοντά μαρμαρένια ευμορφία της αρχαιότητας, ποιος ξέρει δε και πόση ενεπίγραφη σοφία.

Πιθανόν όμως ο ασβέστης του καμινιού μου να μην χρησιμοποιήθηκε μόνο για τη μάντρα του Προφήτη Ηλία, αλλά και για τα κελία της Φραγκοκρατίας ή τα παρεκκλήσια της Τουρκοκρατίας στο Δαφνί.

Ότι το καμίνι εργάσθηκε ευσυνείδητα, αποδεικνύεται από ένα πλήθος συντριμμάτων γλυπτών μαρμάρων, τα όποια βρέθηκαν και γύρω από αυτό και μες σ’ αυτό.

Προ παντός το καμίνι θα είχε, φαίνεται, καταφάγει το τόσο θαυμασθέν κατά την αρχαιότητα μνημείο της εταίρας Πυθιονίκης, της οποίας πάλι τις ωραίες γραμμές κατάφαγε το χώμα, όπως εξάλλου, ο θαυμαστής της Άρπαλος κατάφαγε μαζί της το ταμείο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Θυμάμαι ότι στη θέα του πρώτου δίπλα στην οδό κρηπιδώματος, το οποίο αποκάλυψα, τα έχασα. Και ρώτησα ανήσυχος τον έμπειρο επιστάτη των ανασκαφών.

— Τι λες, μπάρμπα-Λεφτέρη, να είναι αυτά τα πουριά; Μήπως είναι θεμέλια κανενός ναού;

— Μπορεί, Κύριε Έφορε.

(Γραφτό μου στο δημόσιο βίο μου φαίνεται ότι ήταν να είμαι πάντα Έφορος. Μόνο Οικονομικός Έφορος δεν έγινα).

— Ή μήπως είναι κανένα οικογενειακό νεκροταφείο;

— Μπορεί κι αυτό.

— Ή να μην είναι απλά κρηπίδωμα του δρόμου;

— Αυτό δα είναι!

— Μα γιατί, Χριστιανέ, δεν μου το ‘λεγες απ’ την αρχή;

— Για να μη σου χαλάσω το κέφι. Μπορούσε και να θύμωνες κιόλας.

Αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια των ανασκαφών μου βρισκόμουνα σε διαρκή συγκίνηση — ήμουν σχετικά νέος τότε — και στο κάθε μαρμαράκι, που αναπηδούσε από τα χώματα, ένιωθα να σφυροκοπά η καρδιά μου, μέχρι να δω τι είναι.

Και τούτο, γιατί δεν ήμουν αρχαιολόγος, αλλ’ απλός φίλος και μελετητής του παρελθόντος. Η ειδικότητα και η αποκλειστικότητα της ασχολίας ψυχραίνει τον άνθρωπο. Στην αγάπη της παλαιότητας έμεινα πιστός παρ’ όλες τις διακυμάνσεις του βίου μου - σημειώστε δε, ότι άρχισα την πορεία μου ως ποιητής και την τελειώνω ως ιστοριοδίφης, όπως γεννήθηκα ίσως για μουσικός και έγινα δικηγόρος.

Κάτι λησμόνησα για τον Προφήτη Ηλία, το οποίο διηγήθηκα και άλλοτε:

Όταν ανέβηκα εκεί πάνω — έληγε το έτος 1881 — το πρώτο, που είδα, ήταν μία πλάκα τάφου με χρονολογία, αν θυμάμαι καλά, 1876, ακουμπισμένη στον τοίχο. Ρώτησα λοιπόν από περιέργεια, και για ν’ αρχίσω τη γνωριμία μας, τον μόνον τότε κάτοικο του Προφήτη Ηλία, ένα λαϊκό ερημίτη, από γενετής του αχτένιστο.

— Από κάποιο λησμονημένο τάφο θα είναι αυτή η πλάκα.

— Όχι, είναι η δική μου.

— Πώς η δική σου! Αυτή λέει πως ο μακαρίτης πέθανε στα 1876 και συ είσαι, υποθέτω, ζωντανός.

— Ναι, μα αντί για μένα πέθανε η μάνα μου.

— Ήρθατε κ’ οι δυο σας στα χέρια με το Χάρο και παλέψατε μέση με μέση;

— Όχι, μα ο Προφήτης Ηλίας μου είχε πει στον ύπνο μου: «Θανάση! Θα ρθω την Κυριακή να σε πάρω κ’ ετοίμασε το λάκκο σου». Κ’ επειδή η τέχνη μου ήταν μαρμαράς, σκάλισα και την πλάκα. Το Σαββατόβραδο όμως μου φώναξε πάλι: «Θανάση! δε θα πάρω εσένα, θα πάρω τη μάνα σου». Ξυπνάω τότες τη γριά μου και της φωνάζω: «Μάνα! Θα πεθάνεις». Και πέθανε.

— Δηλαδή την πέθανες.

Ύστερ’ απ’ αυτά δεν βρίσκετε, υποθέτω, αδικαιολόγητη την εσπευσμένη αναχώρησή μου από κει επάνω. Μπορούσε ο Θανάσης ν’ άκουε και για μένα καμιά φωνή του Προφήτη Hλία.

(*) Κάποιοι θεωρούν ότι το καμίνι στο οποίο αναφέρεται ο Καμπούρογλου είναι αυτό που βρίσκεται στη θέση 38°00'20’’N 23°39'06’’E, στα ανατολικά όρια του επισκέψιμου μέρους τού Βοτανικού Κήπου τού Διομήδη. Πράγματι είναι πολύ κοντά στο λόφο τού Προφήτη Ηλία αλλά μεταξύ του καμινιού και του λόφου παρεμβάλλεται, σε χαμηλότερο υψόμετρο, η Ιερά Οδός οπότε δύσκολα μπορούμε να πούμε ότι, το καμίνι αυτό, βρίσκεται δίπλα στα κράσπεδα του λόφου του Προφήτη Ηλία. Το πιο πιθανό είναι το καμίνι στο οποίο αναφέρεται ο Καμπούρογλου να είναι άλλο, στα όρια του λόφου του Προφήτη Ηλία, βορειότερα τής Ιεράς Οδού, που σήμερα δεν υπάρχει καθώς θα καταστράφηκε από την επέκταση του οικιστικού ιστού που σχεδόν κάλυψε το λόφο. Επιπλέον ο Καμπούρογλου μιλά για αποκάλυψη πολύ παλιού καμινιού, το οποίο ενδεχόμενα να ήταν νωρίτερης τεχνολογίας από τα αμέσως μετά, τα προβιομηχανικά όπως λέγονται, όταν δηλαδή ήταν μεγάλες βαθιές τρύπες στο έδαφος και όχι πέτρινες κατασκευές, όπως των προβιομηχανικών. Τέτοια πολύ παλιά υπήρχαν δεκάδες μες στην Αθήνα, όπου δυστυχώς κάηκαν πλήθος αρχαίων ναών και κτιρίων για να γίνουν ασβέστης.