Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης - “Τυνησία - Η πύλη της ερήμου”

Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το πεντηκοστό ένατο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων: το οδοιπορικό:  “Τυνησία - Η πύλη της ερήμου”
του Γιώργου Σχορετσανίτη.

-----------------------------------------

ΣΤΗ ΓΗ ΤΟΥ ΣΑΜΠΙ [Απόστολος Θηβαίος]

Σχόλιο στο οδοιπορικό του Γιώργου Σχορετσανίτη

Ο Γιώργος Σχορετσανίτης, ήδη με το «Οδοιπορικό στη Σοβιετική και Νέα Βαλτική» και τη «Σιωπηλή Ζωροαστρική πόλη της Γιάζντ» προσέφερε στο αναγνωστικό κοινό μια εξαιρετική και περιεκτική, ταξιδιωτική λογοτεχνία. Βιωμένα οδοιπορικά, συντελεσμένα με σκοπό την όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη αποτίμηση της αισθητικής ορισμένων τόπων με ειδική, ιστορική ή ανθρωπολογική αξία. Θεοί, άνθρωποι και τοπία αποτυπώνονται στις λογοτεχνικές και φωτογραφικές μαρτυρίες του Σχορετσανίτη, μεταδίδοντας στο μέγιστο βαθμό ατόφια τα όρια, στα οποία εκτείνεται το αισθητικό και ψυχολογικό εύρος της ανθρώπινης γεωγραφίας.

Στα ίδια πρότυπα κινείται το ταξιδιωτικό ντοκουμέντο του συγγραφέα για την αφρικανική Τυνησία. Το θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο της πάλαι ποτέ θρυλικής Καρχηδόνας παραχωρεί τη θέση του στην ιστορική λήθη και τις πόλεις του μέλλοντος. Όμως, μας επισημαίνει ο Γιώργος Σχορετσανίτης, η χώρα με την ίδρυση πόλεων σταθμών εξακολουθεί να συνιστά ένα σπουδαίο, μουσουλμανικό κέντρο, με την επιστημονική και ανθρωποκεντρική του ταυτότητα να υπερασπίζονται στο ακέραιο τη μοναδικότητα του μέρους. Οι απαράμιλες, επιστημονικές καταγραφές της περασμένης χιλιετίας στάθηκαν όχι μόνο μια αφορμή να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στον ευρωπαϊκό και τον μουσουλμανικό κόσμο, αλλά παραχώρησαν κορυφαίες αλήθειες στη διαρκή, επιστημονική αναζήτηση.

Ο τομέας της ιατρικής, για τον οποίο ο Σχορετσανίτης μας πληροφορεί μόνο κατά το τέλος του ταξιδιωτικού ντοκουμέντου επιβεβαιώνει την ανθρωποκεντρική, πνευματική στόχευση ενός κόσμου που άρχεται από τον πλούτο της Καρχηδόνας για να τελειώσει οριστικά με τη σφραγίδα των ονομάτων θρυλικών δυναστειών. Η αναφορά στην εξοικειωμένη, επιστημονική γνώση πραγματοποιείται από τον Σχορετσανίτη μόνο κατά το τέλος του οδοιπορικού, επισημαίνοντας τη διάθεση του δημιουργού να κινηθεί σε πεδία ευρύτερου ενδιαφέροντος.

Η ποίηση, ο μύθος, η επίσημη ιστορία βρίσκουν τη θέση τους με μια θαυμάσια ισορροπία μες στο έργο του Γιώργου Σχορετσανίτη. Οι σημαντικότερες μορφές της τυνησιακής ιστορίας παρελαύνουν στις σελίδες του οδοιπορικού, ολοκληρώνοντας με ακεραιότητα μια ευρύτερη οπτική, απαραίτητη προκειμένου να συνταχθεί, συγκρατώντας ολάκερη την ενέργεια ενός τόπου, το ταξιδιωτικό ντοκουμέντο.

Ο Γιώργος Σχορετσανίτης κερδίζει επάξια μια θέση στον τομέα του ταξιδιωτικού οδοιπορικού. Η λογοτεχνικότητα όμως και το περιεχόμενό τους δεν στηρίζονται μονάχα στην έρευνα και τη διάθεση της καταγραφής. Ο Σχορετσανίτης μοιάζει να φέρει μέσα του τόπους αναρίθμητους, ασυγκράτητος ταξιδευτής μες στον κόσμο, μετέωρος ανάμεσα στο παλαιό και το καινούριο, ιατρός και παρατηρητής των ανθρωπίνων, καθώς οι μορφές των πανεπιστημόνων που χάραξαν τη γνώση στις πέτρες. Ή εκείνους που δίνονται στην ωμότητα του ταξιδιού, δίχως υπάρχοντα και στέγες, με μια ροπή φαντασιακή προς τα αιώνια πράγματα. Τον άνεμο, τον ύπνο, τη θάλασσα, το όνειρο και τον ουρανό, καθώς μας πληροφορεί το απόσπασμα του Τσέζαρε Παβέζε, επιβεβαιώνοντας μια παράλληλη, μυστική και κατευθυντήρια λογοτεχνικότητα στο έργο του Γιώργου Σχορετσανίτη, στηριγμένη σε διακειμενικές, αποσπασματικές αναφορές, που όμως δεν παύουν να αποτελούν αυτοτελή σύμπαντα.

Η περίπτωση του ιατρού οδοιπόρου, όμως, ξεχωρίζει όχι μόνο για τη βαθιά αποτύπωση των τόπων και των ανθρώπων. Ο Σχορετσανίτης μοιάζει να συνεχίζει την παράδοση εκείνου του ρομαντισμού που κινητοποίησε άλλοτε τους πλάνητες περιηγητές του μεσαίωνα ή ακόμα έθεσε τον Παυσανία στη δίνη του τότε γνωστού κόσμου. Καθώς  η λογοτεχνία εγκαταλείπει τις ιδεολογίες και τον ρομαντισμό και ολόψυχα δίνεται στο δοξολόγημα του πεζογραφήματος, η περίπτωση του Σχορετσανίτη έρχεται να επιβεβαιώσει το αθάνατο εκείνων των προθέσεων που πάντα θα γοητεύουν ως άγνωστο ανθρώπους όλων των αιώνων. Ο ρομαντισμός, ακλόνητος, μοναδική παρηγοριά για όσους πασχίζουν να συλλογίζονται ελεύθερα και ανεπηρέαστα, να αλωνίζουν όλη την οικουμένη, να παίρνουν απαντήσεις για τα πράγματα και τους ανθρώπους και τα γεγονότα. Ετούτη η ικανοποίηση του ρομαντισμού, μονάχα με αίμα και καρδιά κερδίζεται. Η αναγκαία, φωτορεαλιστική καταγραφή των τοπίων και των ανθρώπων σε καμιά περίπτωση δεν περιορίζει τον Γιώργο Σχορετσανίτη να αποτυπώσει μέσω μιας εσωτερικής, δυσδιάκριτης προβολής τον δικό του κόσμο και το βαθμό στον οποίο ο τελευταίος επηρεάζεται και διαμορφώνεται από το «εκεί.» Στον απαραίτητο ρομαντισμό του συγγραφέα δεν επιβιώνει κανένα ρήγμα, κανένας αιώνας δεν διαφέρει, καθώς παρόμοιος ο άνθρωπος μετρά τη γη. Καταδικασμένος μες στην ελευθερία, ένα πρόσωπο σαν το κορίτσι του Ροντώ που γυρεύει μες στο βυθό τα περασμένα στρώματα της ιστορίας.

Ο χορός στον Ουνγκαρέττι είναι χρησμός, ιστορία και άνθρωπος. Ο Γιώργος Σχορετσανίτης, καθώς οι πρώτοι των ελληνικών τραγωδιών, ανιχνεύει και τραγουδά τον κόσμο σε χρόνους τρεις. Σε σκιές, καθώς εκείνες των εκκλησιών του Τέσιν, ξαποσταίνει ο Σχορετσανίτης, ζώντας όπως ο Έσσε σε τούτες καλύτερα, δίχως θρησκείες, προσευχές και Θεούς. Σπουδαίες καταγραφές από χαμένα, παιδικά όνειρα, παραδείσους μακρινούς και την αθωότητα μιας μεταφυσικής, θρησκευτικής ζωής. Τα οδοιπορικά του Γιώργου Σχορετσανίτη διακατέχονται από την ευδαιμονία του παρελθόντος και ίσως μια λύπη, όπως εκείνη της βιωμένης ιστορίας. Τον ευχαριστούμε γιατί οπτικοποιεί εκείνη την οφθαλμόστικτη χαίτη της ξαπλωμένης γυναίκας  που είναι η γη και η ιστορία και τόσο υπέροχα περιέγραψε ο Νίκος Εγγονόπουλος.