28 Απριλίου 2016

ΟΙ ΠΑΡΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - Η αξία των αντιηρώων στην ευαγγελική διατύπωση [Απόστολος Θηβαίος]

ΟΙ ΠΑΡΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ - Η αξία των αντιηρώων στην ευαγγελική διατύπωση 

Η ευαγγελική παράδοση εμπεριέχει την έννοια της αφηγηματικής παράθεσης των γεγονότων, όπως καταγράφηκαν από τους Αποστόλους. Η αφηγηματική τεχνική δεν έχει άλλο σκοπό παρά να αποκρυσταλλώσει όσο το δυνατόν πληρέστερα το βίο και τη διδασκαλία του Ιησού. Μες σε αυτή την βιογραφική παράθεση, η οποία μόνον ενδείξεις και κατευθύνσεις μπορεί να παραχωρήσει σχετικά με το κοινωνικό πρόσωπο του Εσταυρωμένου και τους σταθμούς στην ανθρώπινη υπόστασή του, παραθέτονται με όλη τη φυσικότητα της ιστορικής καταγραφής, σχεδόν υπαινίσσονται οι αρχές επί των οποίων δομείται η νεοεμφανισθείσα, θεολογική κατεύθυνση. Η ανθρωπολογική και κοινωνική διδασκαλία του Ναζωραίου εντάσσεται μες στα ιερά κείμενα, διατηρώντας διακριτική την ολοκληρωμένη εκφορά των αφετηριακών διδασκαλιών. Η συμβολιστική, αφηγηματική τεχνική, συνήθης και οικεία για τους μελετητές της Παλαιάς Διαθήκης, παραχωρεί τη θέση της σε μια πιο βιογραφική εξιστόρηση, στα πλαίσια της οποίας όμως, δεν συγκαλύπτεται η κοσμολογική, ανθρώπινη αγωνία. Η ιδεολογική βάση της ορθοδοξίας, όπως σχηματοποιείται σε ένα ανατολικό, τραχύ και ενιαίο δόγμα τάσσεται υπέρ της αποδείξεως μιας εν θεώ παρουσίας. Ετούτη η βεβαιότητα, διαβαθμισμένη και σαφής αποκαλύπτει ψυχικά τοπία διακριτά μόνο υπό το φωτισμό μιας ποιητικής διαλεκτικής, ικανής να ενσωματώσει στην παροιμιώδη ψυχραιμία της τα νέα σύμπαντα, όσα χωρούν δηλαδή και συσσωματώνουν την χριστιανική ηθική από τη μια, αλλά και την οντολογική αγωνία του προσώπου. Καθώς τονίζει η Anna Rosseti, η ποίηση και η μουσική απαιτούν την καταβολή μιας υψηλής, ανθρώπινης προσπάθειας. Ανάμεσα σε τούτα τα καλλιτεχνικά πλαίσια θα μπορούσε κανείς να ανάγει ακόμη και τη θρησκεία, η οποία με τόσο κόπο, σχεδόν βιωματικά και μόνον, δύναται να ισχυροποιήσει το αισθητικό και λογικό έρεισμά της, εκπληρώνοντας πάντοτε την προσπάθεια για το ασύλληπτο και εκείνο που δεν εκχωρείται ως συνείδηση ακόμα και στην πιο υψηλή, καλλιτεχνική αρτιότητα. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και αναγνωρίζοντας μια τάση προσωποποίησης του θεϊκού δόγματος, προκειμένου ετούτο να καταστεί ενδιαφέρον και δημοφιλές, παρακολουθούμε τις διάφορες, πρωτοχριστιανικές μορφές, οι οποίες πασχίζουν να υποδείξουν το δρόμο για μια κοινωνική πραγματικότητα, όπου τα ηθικά ζητήματα δεν θα αποτελούν αποκλειστικά και μόνον θέματα συμπεριφοράς. Οι μορφές αυτές ενσαρκώνουν την έννοια του «αντιηρωικού», καθώς η τελευταία διαθέτει την αφετηρία προκειμένου να συλληφθούν ζωντανά και διαχρονικά τα βαθύτατα, θεολογικά μηνύματα. Άνθρωποι με έναν ακηλίδωτο ατομικισμό, συχνά έξω κα πέρα από τα θεμελιακά πρότυπα του Μεσσιανικού Νόμου, υπερβαίνουν την εξοικείωση με κοινωνικά πρότυπα και προβαίνουν σε μια ευθεία, εσωτερική αμφισβήτηση της αδεξιότητάς τους. Πρόσωπα απόκληρα, ελεήμονες δυστυχισμένοι, άνθρωποι με άφθονη την έπαρση, πόρνες και δύσπιστοι διατρέχουν ως μορφές τα ευαγγελικά κείμενα, καθιστώντας το επιδιωκόμενο μήνυμα, εννοητό μόνο διά μέσου μιας πνευματικής εκτίμησης, την οποία και ορίζουν οι πράξεις ή οι παραλείψεις τους. Το κριτήριο του φόβου, το οποίο καθηλώνει τον αναγνώστη ή τον ακροατή στην αναγκαστική θέση του ίδιου του μέσου, υποκαθίσταται από το στοιχείο της μεταφυσικότητας. Οι άνθρωποι των ευαγγελικών κειμένων βιώνουν τα ίδια αμαρτήματα, με ανάλογο ή παροιμιώδες σθένος διδάσκουν την υποταγή προς το δόγμα, υποβάλλονται σε μια διαδικασία αυθεντικότητας, βασισμένης ολότελα σε ανθρωπολογικά μοντέλα. Η σκηνική συμπεριφορά των πρωταγωνιστών, καθώς οι τελευταίοι επιζούν στην παραδοσιακή ορθοδοξία, η λογική της απελπισίας αλλά και η ολότελα χριστιανική διαδικασία της ανάλυσης και της σύνθεσης, χαρακτηρίζουν την προφορική και σχεδόν άμεση, χριστιανική ιστορία. Ετούτη φαντάζει ικανή να διασώσει τον Χριστό, είτε σαν μέσο, είτε πάλι ως πνευματική, αφετηριακή αναδιάρθρωση της συνείδησης. Ο Χριστός στα χέρια των αντιηρώων βασίζει την αναγνώρισή του σε μια διαρκή απαξίωση της μηνυματικής του, έτσι ώστε να φανεί πως η ιστορική αδράνεια αρκεί για να διασπείρει το χριστιανισμό στα μικρά και αδιόρατα κενά. Σε μια εγκάρσια θεώρηση του ίδιου του χρόνου, ο θύτης εντοπίζει την ευκαιρία να εφαρμόσει σε υψηλή βαθμό ορισμένες αρχές. Μιλούμε για έναν λόγο βαθύ και εσωτερικό, ευρύ στην αναφορά του και σαφή, σχεδόν απαράλλαχτο στην υφολογική του πρόθεση. Ο αντιήρωας συντηρεί τη μορφή του και επιτρέπει στον ψυχισμό του να διασωθεί, αναδεικνύοντας τους συμβολισμούς οι οποίοι επιζούν πέρα και έξω από τις λέξεις. Η λακωνικότητα και η διαφάνεια καθώς ρεαλιστικοποιούνται στα πρόσωπα των αντιηρώων συνιστά χαρακτηριστικά μιας οδού απλησίαστης ως την εμφάνιση του θεολογικού αντικειμενισμού, στα πλαισία του οποίου υφίσταται η αναγνώριση για την απρόσμενη και ευθεία επιρροή του διδασκαλικού λόγου. Οι αντιήρωες θα βαπτισθούν μες στη μηνυματική μιας εξειδικευμένης και συγκαλυμμένης θεολογίας. Η θεοσοφία θα παραχωρήσει στη θεολογία μια δημιουργική προοπτική ενώ παράλληλα θα επικεντρωθεί στην ερμηνεία της, διά της αναγωγής του Θεού μες στον ανθρώπινο και βλαβερό μύθο. Η εγκοσμιότητα του χριστιανικού λόγου αποβλέπει στη δημιουργία.  Μιλώ, σημαίνει πλάθω τον κόσμο με τα χείλη μου και την αναπνοή μου, σημειώνει ο Γιώργος Χειμωνάς και δεν θα υπήρχε τρόπος πιο εύγλωττος για να αναπαρασταθεί η πρόθεση της αντιηρωικής συστράτευσης μες στον ευαγγελικό λόγο. Ο Σκαρτσής, επισημαίνει και εκείνος την έννοια της δημιουργίας και την ευλογημένη φρεσκάδα της, καθώς εκπληρώνεται μες στην ακμαιότητα της ίδιας της γλώσσας που ζει μέσα και όχι γύρω μας. Της γλώσσας που εκφέρεται από τις μορφές του ευαγγελικού λόγου και είναι αυτή η ίδια μια φιλοδοξία ευγενέστερη του ίδιου του προσώπου. Το τελευταίο ακυρώνεται, καταστρατηγείται και προκύπτει εκ νέου ισχυρό και σοφό, νύχτα παλιά που σώπασε ύστερα από τόσο σπαραγμό. Ολοκληρώνοντας θα μπορούσαμε να αποδώσουμε στην αντιηρωική, χριστιανική μορφή που μαίνεται, το χαρακτήρα μιας ιδιομορφίας. Οι μορφές της αντιηρωικής διάστασης, ικανοποιούν μια ανάγκη ταπεινοφροσύνης και ανοχής, απόλυτα συνυφασμένης με το δόγμα το ίδιο. Θα λέγαμε πως, καθώς επισημαίνει ο ποιητής Γιάννη Ρίτσος, «κρατιέται μια θέση και για τους άλλους, στην άνοιξη.» Μοιάζει να υφίσταται ένας τρόπος για να δαμαστεί επιτέλους η κραυγή.

(αναδημοσίευση από 24γράμματα) 

Δεν υπάρχουν σχόλια: