Γιώργος Πρίμπας (Στιγμές): Πέντε haiku τού José Juan Tablada

31 Δεκεμβρίου 2025

Πέντε haiku τού José Juan Tablada

Ο José Juan Tablada, γεννήθηκε στην Πόλη τού Μεξικού στις 3 Απρίλη 1871 και πέθανε στη Νέα Υόρκη στις 2 Αυγούστου 1945. Ήτανε Μεξικανός ποιητής, κριτικός τέχνης και διπλωμάτης. Θεωρείται πρωτοπόρος των ανατολικών σπουδών στη χώρα του και υπέρμαχος τής μεξικανικής τέχνης ενώ πέρασε ένα μεγάλο μέρος τής ζωής του στο εξωτερικό. Είναι αυτός που εισήγαγε την ποίηση haiku στις ισπανόφωνες χώρες. Αρχικά εργάστηκε στους εθνικούς σιδηροδρόμους. Το 1890 άρχισε να συνεργάζεται με περιοδικά και εφημερίδες ως δημοσιογράφος, δοκιμιογράφος και ποιητής. Το 1899 εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή, Florilegio, που τον καθιέρωσε ως έναν από τους πρωτοπόρους «μοντερνιστές» τού Μεξικού.

Από νέος, ενδιαφέρθηκε για την ιαπωνική τέχνη και ποίηση και το 1900 ταξίδεψε στην Ιαπωνία, κάτι που τον επηρέασε στην υπόλοιπη καλλιτεχνική του ζωή.

Στα χρόνια τής Μεξικανικής Επανάστασης, μετά την πτώση τού συντηρητικού στρατιωτικού δικτάτορα José Victoriano Huerta Márquez (σ.σ. To 1913, ο Huera είχε ανατρέψει με πραξικόπημα τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο τού Μεξικού, Francisco Ignacio Madero González), τον οποίο ο José Juan Tablada είχε υποστηρίξει, έφυγε από το Μεξικό και έζησε στο Παρίσι και τη Νέα Υόρκη, μέχρι που, το 1918, διορίστηκε γραμματέας πολιτισμού στο Υπουργείο Εξωτερικών, υπηρετώντας στην πρωτεύουσα τής Κολομβίας, Μπογκοτά, την πρωτεύουσα τής Βενεζουέλας, Καράκας, και την πρωτεύουσα τού Ισημερινού, Κίτο. Μη μπορώντας να προσαρμοστεί στο υψόμετρο τού Κίτο, παραιτήθηκε και πήγε στη Νέα Υόρκη, όπου έζησε μέχρι το 1935. Εκεί διατηρούσε ένα βιβλιοπωλείο ενώ ίδρυσε το περιοδικό Mexican Art and Life. Στη συνέχεια επέστρεψε στο Μεξικό και το 1941 εξελέγη μέλος τής Μεξικανικής Λογοτεχνικής Ακαδημίας. Το 1945 διορίστηκε υποπρόξενος στη Νέα Υόρκη το 1945, όπου λίγο μετά πέθανε.

Ο José Juan Tablada θεωρείται ως ένας από τους δημιουργούς τής σύγχρονης μεξικανικής ποίησης και ο εισηγητής τού χαϊκού στη χώρα του ενώ ο Octavio Paz τον χαρακτήρισε ως τον πλέον υποτιμημένο και παραγνωρισμένο ποιητή τού 20ου αι.

Το 1921 ο φίλος του συνθέτης Edgard Varèse ενσωμάτωσε το ποίημα La Cruz del Sur, στο έργο του Offrandes και το 1923 τού αφιέρωσε το έργο του Hyperprism. Αργότερα, τo 1947, ο Luis Sandi συνέθεσε το έργο «Diez hai-kais para canto y piano» που αποτελείται από δέκα τραγούδια για φωνή και πιάνο, πάνω σε στίχους – χαϊκού τού José Juan Tablada.

Ακολουθούνε ποιήματά του haiku με αποδόσεις στα ελληνικά· των τριών στο πλαίσιο των 17συλλαβών:

Distinct melodies;

the musical aviary

a Tower of Babel

διακριτές μελωδίες·

μουσικό κλουβί

Πύργος τής Βαβέλ

honeycomb dripping

each drop

a bee

μια κυψέλη σταλάζει –

κάθε της στάλα