02 Νοεμβρίου 2020

[στα Σπήλαια Νυμφαίο ή Μοσχοσπηλιά, Τρωγλοδύτη, Τριών Οπών, Κομμένου Πεύκου κ.α. στο Αιγάλεω όρος, 29 και 31.10.2020]

Στο παρόν παρουσιάζουμε εικόνες από τα σπήλαια που συναντήσαμε στο όρος Αιγάλεω, κατά μήκος των διαδρομών που ακολουθήσαμε τις 29 και 31.10.2020.

Την 29.10.2020 (βλέπε χάρτη από τη wikimapia) 




















ξεκινήσαμε από τον Σκαραμαγκά, στο σημείο όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων Νέα Παιδεία και ανεβήκαμε μέσω μονοπατιών και δασικών δρόμων τις δυτικές πλαγιές του Αιγάλεω περνώντας δυτικά της περιοχής «Κούκος».




















Επιχειρήσαμε να προσεγγίσουμε τα σπήλαια «Κομμένου Πεύκου» και «Τριών Οπών», που βρίσκονται σε μια ορθοπλαγιά, η οποία έχει μήκος περί τα 280 μ., ύψος που ποικίλει από λίγα μέχρι καμιά 20αριά μέτρα και βρίσκεται στα 360 περίπου μ. υψόμετρο μεταξύ δυο δασικών χωματόδρομων (μάλιστα το δυτικό της άκρο ακουμπά τον ένα). Η προσέγγιση έγινε από τα ανατολικά μέσω ενός μονοπατιού, το οποίο κινείται ελάχιστα μέτρα χαμηλότερα από τη βάση τής ορθοπλαγιάς και φτάσαμε στο σπήλαιο των «Τριών Οπών» και λίγο δυτικότερα σε ένα μικρό σπήλαιο / κοίλωμα μάλλον, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο σπήλαιο τού «Κομμένου Πεύκου». Επειδή όμως το σπήλαιο τού «Κομμένου Πεύκου» δεν βρίσκεται στη βάση τής ορθοπλαγιάς, αλλά σε μια εσοχή της στο μέσο περίπου του ύψους της στο σημείο εκείνο, ο χρόνος ήταν περιορισμένος και θέλαμε να πάμε προς τις σπηλιές τού Τρωγλοδύτη, το αφήσαμε για την επόμενη διαδρομή (ακολουθεί).
Αφού κινηθήκαμε βόρεια φτάσαμε στην περιοχή Κούκος όπου μεταξύ της κορυφής τού Αιγάλεω και της Παληόραχης, στις παρακείμενες θέσεις 37°59'49"N 23°36'48"E και 37°59'49"N 23°36'47"E, βρίσκονται οι δυο σπηλιές τού Τρωγλοδύτη. Η προσέγγιση έγινε μέσω ενός παρατημένου μονοπατιού. Οι σπηλιές, εκ των οποίων η μεγαλύτερη είχε χρησιμοποιηθεί και ως μαντρί, έχουν εμφανή σημάδια διαμονής και πολλά σκουπίδια (δυστυχώς).

























Την 31.10.2020 (βλέπε χάρτη από τη wikimapia)




















ξεκινήσαμε από το τέλος τής οδού Χρυσοπόλεως / Γανυμήδη, στη συνοικία Αγ. Χριστόφορος - Άνω Νεάπολη Νίκαιας.





Πρώτος σταθμός ήταν το σημαντικότατο Σπήλαιο «Νυμφαίο» ή «Μοσχοσπηλιά», για το οποίο μεταφέρουμε αυτούσιο το κείμενο του κ. Τάσου Λύτρα από το βιβλίο του: «Τα Σπήλαια του όρους Αιγάλεω – Κορυδαλλός – Ποικίλο»:
Βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλαγιά του υψώματος ≪Βουνό Σκαραμαγκά≫, σε υψόμετρο 250 περίπου μέτρων, βόρεια του νεκροταφείου Σχιστού. Το άνοιγμα της εισόδου του έχει ανατολική κατεύθυνση. Στον χάρτη δυτικής Αττικής του Wordsworth Christopher – 1832-1833 με τον τίτλο ≪ELEUSIS≫ (σε ≪GREECE, PICTORIAL, DESCRIPTIVE AND HISTORICAL – LONDON 1853≫) σημειώνεται το όνομα ≪Numphaeum≫ και σε δημοσίευμα της εφημερίδας ≪ΕλΛΗΝΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ≫ της 10/2/1928 αναφέρεται ως ≪Μοσχοσπηλιά≫. Εσφαλμένα λοιπόν ονομάστηκε ≪ανώνυμο Σχιστού≫.
Πρόκειται για ευρύχωρο σπήλαιο μεγάλης γεωμορφολογικής και αρχαιολογικής αξίας. Στα δεξιά της εισόδου υπάρχει δίοδος καθόδου στο εσωτερικό του που αποτελείται από δύο ανώτερα επίπεδα, ακολουθεί κλίμακα σμιλεμένη στο βράχο, σάρα και το τρίτο επίπεδο, όπου και τομές των γενόμενων ανασκαφών. Στα δύο ανώτερα επίπεδα υπάρχουν ερείπια κτισμάτων και διαμορφώσεων. Στο κατώτερο τρίτο επίπεδο υπάρχουν κατακρημνισμένοι ογκόλιθοι, λίγοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες, ενώ στα αριστερά υπάρχει άνοιγμα που οδηγεί χαμηλότερα και λειασμένα πετρώματα που ίσως μαρτυρούν την κάποτε διέλευση υπόγειου ποταμού. Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχει μεγάλη συκιά στη μέση υπολλειμμάτων ορθογώνιου κτίσματος από ογκόλιθους και άλλα ίχνη ανθρώπινων κατασκευών και διαμορφώσεων. Στην οροφή του σπηλαίου υπάρχει φυσική οπή ικανής διαμέτρου που θα μπορούσε να εξυπηρετεί ανάγκες φωτισμού και απαγωγής καπνού των μεσολιθικών ή και των επόμενων ενοίκων του. 
Στο σπήλαιο έχουν διενεργηθεί ανασκαφικές έρευνες από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδας, οι οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με τις σχετικές δημοσιεύσεις αναδεικνύεται συνεχής χρήση του από την Παλαιολιθική Εποχή μέχρι τους μεταβυζαντινούς και νεότερους χρόνους, ως χώρου κατοίκησης του προϊστορικού ανθρώπου και μεταγενέστερα για λατρευτικούς σκοπούς (από εκεί και το όνομα Νυμφαίο). Ιδιαίτερη σημασία έχει η εύρεση σε αυτό λιθοτεχνίας οψιανού που η χρήση του χρονολογήθηκε πριν από 15.000- χρόνια, γεγονός που καθιστά το σπήλαιο ως την παλαιότερη γνωστή θέση κατοίκησης του προϊστορικού ανθρώπου στην Αττική, αντίστοιχης σημασίας με τα σπήλαια Φράγχθι Αργολίδας, Θεόπετρας Καλαμπάκας κ.α.. Επίσης έχει επιβεβαιωθεί η παρουσία στο σπήλαιο της Μέσης Νεολιθικής, της Νεότερης Νεολιθικής Ι και ΙΙ, όπως και της Πρώϊμης Εποχής του Χαλκού. Στο ίδιο σπήλαιο έχουν βρεθεί οργανικά και αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα διατροφής και οικονομίας θηρευτών, που δίνουν, μεταξύ άλλων, πολύτιμα στοιχεία για την χλωρίδα και πανίδα της περιοχής κατά την προϊστορική περίοδο και αποτελούν αντικείμενο συνεχιζόμενης επιστημονικής έρευνας. Στα φυτικά διατροφικά κατάλοιπα, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται άγρια δημητριακά, άγρια όσπρια, καρποί άρκευθου, κοκορεβυθιάς, σαμπούκου, κράνα και σύκα. Οι συκιές, οι άρκευθοι και οι κοκορεβυθιές εξακολουθούν να αφθονούν στην περιοχή, ενώ δεν υπάρχουν πλέον σαμπούκοι και κρανιές. Ζωϊκής προέλευσης διατροφικά κατάλοιπα ανήκουν σε ελαφοειδή, ιπποειδή, λαγούς, πτηνά, σαλιγκάρια και θαλασσινά. Το σπήλαιο έχει ενταχθεί στον κατάλογο των αρχαίων μνημείων του ΥΠΠΟ.
































Κατόπιν κινηθήκαμε βόρεια προς τα σπήλαια «Κομμένου Πεύκου» και «Τριών Οπών». Η προσέγγιση τους αυτή τη φορά έγινε κατά μήκος τής βάσης τής ορθοπλαγιάς, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, την οποία διατρέξαμε όλη (συνίσταται μόνο με παπούτσια και μπαστούνι ορειβασίας).























(σημ. Οι εικόνες που ακολουθούν είναι από 29 και από 31.10.2020)

Πρώτα συναντήσαμε, αφού ανεβήκαμε στο σημείο που βρίσκεται, τη σπηλιά τού «Κομμένου Πεύκου», στην οποία τα ίχνη παλαιότερης διαμονής/ παραμονής είναι εμφανή. Η οροφή της είναι μαυρισμένη από κάπνα. Δεν ξεπερνά σε ύψος τα 2 μ. και το βάθος της τα 10 μ.























Κατόπιν, αφού πρώτα περάσαμε από ένα μικρό σπήλαιο / κοίλωμα






















, συναντήσαμε τη σπηλιά των «Τριών Οπών». Το όνομά της από τις τρεις τρύπες: την είσοδό της, μια μικρή δυτικά και μια πάνω από την είσοδο. Η οροφή της, που φτάνει στα 2,5 μ., επίσης καπνισμένη.






























Εδώ, στο σημείο που έχει φτιαχτεί μια μικρή ξερολιθιά από βοσκούς, τελειώνει η ορθοπλαγιά.


Στην επιστροφή περάσαμε από μονοπάτι βορειοδυτικά των νταμαριών τής περιοχής, στην οποία υπάρχουν αρκετά διάσπαρτα εγκαταλελειμμένα κτίσματα, και συναντήσαμε ένα παλιό πηγάδι στη θέση 37°59'23"N 23°37'15"E.  







Δεν υπάρχουν σχόλια: