Αναφορικά με τη θέση τής μυκηναϊκής πόλης Ορνεαί, την οποία μάλιστα αναφέρει και ο Όμηρος, έχουν διατυπωθεί αντικρουόμενες θεωρίες.
Αρχικά να διευκρινίσουμε πως ήδη ο Στράβων αναφέρει ότι η πόλη που γνώριζε ο ίδιος ως Ορνεαί, στη θέση, όπως λέγεται σήμερα, «Ντοράτι», δεν είναι η πόλη που αναφέρει ο Όμηρος. Εδώ να πούμε πως η θέση «Ντοράτι» (υποθέτω αρβανίτικο τοπωνύμιο), στην οποία η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε ίχνη κατοίκησης από τα νεολιθικά χρόνια, είναι ένα στενόμακρο οροπέδιο περί τα 200 στρέμματα έκταση, όπου σήμερα καλλιεργούνται ελιές και αμπέλια, 1 περίπου χλμ. σε ευθεία από την Νέα Εθνική Οδό Αθήνας Πάτρας, ψηλότερα – νοτιότερα – από αυτήν, με μέγιστο υψόμετρο περί τα 190 μ. από τη θάλασσα, στη θέση 37°55’15’’N 22°46’03’’E, αριστερά, όπως ανεβαίνουμε προς την ορεινή Κορινθία, στον επαρχιακό δρόμο: Ζευγολατιού (Κορινθίας), Σουληναρίου, Χαλκιού, Νεμέας.
Πολύ κοντά στο σημερινό χωριό Λύρκεια, το οποίο βρίσκεται 4,5 περίπου χλμ. νοτιοδυτικά τού χωριού Στέρνα ή 7,5 περίπου χλμ. από την έξοδο, τής νέας Εθνικής Οδού Αθηνών – Κορίνθου – Τρίπολης – Καλαμάτας, «Στέρνα» βρίσκεται ο λόφος Παλαιοκαστράκι. Τον προσεγγίζουμε ακολουθώντας το δρόμο από το χωριό Λύρκεια προς το γήπεδο τού χωριού και συνεχίζοντας κατόπιν οδικά περί τα 1.400 μ., μέχρι που ξεκινά ένας χωματόδρομος προς τα δεξιά, ο οποίος μάλλον δεν χρησιμοποιείται από οχήματα αφού τα ελαιοχώραφα, στα οποία οδηγούσε, δείχνουν εγκαταλελειμμένα. Μέσω του εν λόγω χωματόδρομου φτάνουμε κοντά στο χώρο τής αρχαίας ακρόπολης, την οποία προσεγγίζουμε διαισθητικά και ακολουθώντας πατημένα ξερά χόρτα, δείγμα πως και άλλοι πέρασαν. Ο χώρος δυστυχώς είναι παρατημένος και δεν υπάρχει καμία σήμανση για την ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου.
Αυτή η ακρόπολη είχε σχετιστεί με την αρχαία πόλη Λύρκειο αλλά όπως αναλύεται στο άρθρο «Ακρόπολη Λυρκείας» (*) στην ιστοσελίδα: argolisculture.gr., τα σωζώμενα ερείπια ανήκουν στην αρχαία πόλη Ορνεαί, η οποία έχει ρίζες στη μυκηναϊκή ομώνυμη πόλη που αναφέρει και ο Όμηρος.
(*) Με την ονομασία Παλιοκαστράκι είναι γνωστό το ύψωμα BA του χωριού Λύρκεια (Κάτω Μπέλεσι). Στις νότιες υπώρειες του λόφου διέρχεται η νέα εθνική οδός Κορίνθου –Τριπόλεως. Στην κορυφή του διατηρούνται κατάλοιπα ισχυρού τείχους με πύλες, μαρτυρία ότι πρόκειται για σημαντική οχυρωμένη θέση – αρχαία ακρόπολη των κλασικών χρόνων με θέα προς την κοιλάδα που διασχίζει ο Ίναχος ποταμός.
Σύμφωνα με τον Παυσανία μια από τις πύλες του Άργους , προς την Δειράδα, οδηγούσε σε απόσταση εξήντα περίπου σταδίων προς την Λύρκεια, γνωστή από τον μύθο του Λυγκέα και της Υπερμνήστρας. Κατά την παράδοση ο Λυγκέας ήταν γιός του Αίγυπτου και της Αργυφίας παντρεμένος με την Υπερμνήστρα, κόρη του Δαναού, με την οποία απέκτησε τον Άβαντα. Μόνο αυτή από τις Δαναϊδες αδελφές της αρνήθηκε να υπακούσει στην πατρική εντολή και δεν δολοφόνησε τον σύζυγό της την πρώτη νύχτα του γάμου τους. Ανέβηκε στην ακρόπολη του Άργους και συνεννούνταν με τους πυρσούς με τον Λυγκέα που είχε καταφύγει στην Λύρκεια.
Φόνοι, κοινωνική ρήξη και αντιπαράθεση, πολιτική συνυπάρχουν στον εντυπωσιακό αυτό μύθο του κύκλου του Άργους, τον οποίο παλαιότερα η έρευνα είχε συνδέσει με το ύψωμα Παλιοκαστράκι αποδίδοντας στη θέση και την ευρύτερη περιοχή την ονομασία Λύρκεια. Ωστόσο η απόσταση της ακρόπολης δεν συμπίπτει με τις πληροφορίες της αρχαίας γραμματείας καθώς απέχει από το Άργος περίπου εκατό στάδια (18 χλμ) και όχι εξήντα (11 περίπου χλμ). Η επανεξέταση των πηγών σε συνδυασμό με τη μελέτη της αρχαίας τοπογραφίας της περιοχής οδήγησαν στην ταύτιση της οχύρωσης στο Παλιοκαστράκι με την ακρόπολη των Ορνεών. Η ονομασία της πόλης οφείλεται στον οικιστή της Ορνέα, γιο του Ερεχθέα. Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι Ορνεάτες και Κλεωναίοι μάχονται στο πλευρό των Αργείων αντιμετωπίζοντας τη σπαρτιατική υπεροχή στη μάχη της Μαντίνειας (418 π.Χ.). Όμως η στρατηγική θέση των Ορνεών εντείνει την παραδοσιακή εχθρότητα Άργους - Σπάρτης και δύο χρόνια αργότερα οι Αργείοι δεν διστάζουν να την καταστρέψουν. Η ανάμειξη των Ορνεών στις συγκρούσεις με τον Αρχίδαμο (352 π.Χ.) πιθανότατα απηχεί μια προηγηθείσα επανοίκηση της περιοχής. Στη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων συγκαταλέγονται στις κώμες του Άργους.
Σε ό,τι δε αφορά την αργεία κώμη των ιστορικών χρόνων Λύρκειον, αυτή τεκμηριώνεται δυτικά του Άργους στην αριστερή όχθη του Ινάχου στην περιοχή με την ονομασία Σύνορο, θέση όπου πλήθος αρχαιολογικών δεδομένων (οικισμός, ιερά, νεκρόπολη, αρχαία οχύρωση, επιγραφική μαρτυρία) και η απόσταση που αναφέρει ο περιηγητής συνηγορούν στην ταύτιση αυτή.
Ακολουθούνε λίγες εικόνες από το χώρο τής αρχαίας ακρόπολης των Ορνεών, δίπλα στο σημερινό χωριό Λύρκεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου