Βασίλης Κομπορόζος - Σε λίγους στίχους κουρνιασμένος

Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το πεντηκοστό τρίτο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων, την ποιητική συλλογή του Βασίλη Κομπορόζου: "Σε λίγους στίχους κουρνιασμένος".

ΙΔΕΟγράμματα [Απόστολος Θηβαίος]

Τα χαϊκού του Βασίλη Καμπορόζου

Ο Γιάννης Μανιάτης επισημαίνει την εντυπωσιακή πρόσληψη του ποιητικού είδου χαϊκού στην ελληνική, ποιητική σκηνή. Πλήθος καλλιτεχνών που αναγνωρίζουν στο είδος αυτό την αναγκαία, επιδιωκόμενη περιεκτικότητα, διαγωνισμοί στιχουργικής, ποιητικές συλλογές, λαμπρά δείγματα της απήχησης με την οποία η ποιητική εξειδίκευση των χαϊκού κατέστη δεκτή μες στους κόλπους της εντόπιας, καλλιτεχνικής πραγματικότητας. Η ενασχόληση του Γιώργου Σεφέρη με τα χαϊκού στο «Τετράδιο Γυμνασμάτων» των ετών 1928-1937 συνιστά μια ένδειξη του ενδιαφέροντος με το οποίο οι Έλληνες ποιητές στάθηκαν εμπρός στο καινούριο, ποιητικό είδος. Στη σημερινή εποχή, τα χαϊκού συνεχίζουν να εξελίσσονται, ελκύοντας διαρκώς τους νέους ποιητές με την αδιαμφισβήτητη περιεκτικότητά τους. Μεμονωμένες δημιουργίες αλλά και ολοκληρωμένες, ποιητικές συλλογές με σαφή την τήρηση των  σχετικών κανόνων, συνιστούν κοιτίδες παραγωγής μιας ολότελα οικείας πια ποιητικής λειτουργίας. Τα χαϊκού διαμορφώνονται μες στα ελληνικά, ιδεολογικά πρότυπα της εποχής μας, αναπτύσσοντας οριστικά μια σαφή εντοπιότητα.  Η ποίηση του Γιώργου Πρίμπα ήδη από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, ανεπτυγμένη σε μεμονωμένα γυμνάσματα,  οι απόπειρες του Χάρη Μελιτά και άλλων διαμορφώνουν μερικές από τις πιο κύριες φωνές του είδους. Ο Βασίλης Καμπορόζος εντάσσεται και εκείνος μες στο κλίμα της ελληνικής δημιουργίας, συντάσσοντας το φιλοσοφικό, περιεκτικό λόγο των χαϊκού.

 Η σειρά του «Εν Καινώ» πιστή στην όσο το δυνατόν σφαιρικότερη απεικόνιση της σύγχρονης, λογοτεχνικής δημιουργίας φιλοξενεί στις εκδόσεις της μια ολοκληρωμένη και ενδεικτική του είδους, συλλογή. Η ολιγόστιχη ποίηση, όπως σημειώνει στο εξώφυλλο ο ίδιος ο Καμπορόζος δεν συνιστά παρά ένα είδος καταφυγίου. Η δυναμική της συμπύκνωσης ανάμεσα στο στίχο και το νόημα, το σημαίνον και το σημαινόμενο, σημειώνει ο ίδιος αποτελούν τα βασικά ερεθίσματα για την ενασχόλησή του με την καλλιτεχνική εξειδίκευση της ιαπωνικής ποίησης. Οι επισημάνσεις του σχετικά με την ένταση της αποτύπωσης και το παλλόμενο αίμα της στιχουργικής αποδεικνύουν τόσο το βάθος της πρόθεσης,όσο και τη γοητεία με την οποία η ίδια η τέχνη της παραδοσιακής, ιαπωνικής ποίησης επιβάλλεται στη συνθετική λειτουργία του έργου του.

Το προλογικό σημείωμα του ποιητή κατατοπίζει τον αναγνώστη σχετικά με το είδος και την κατάστρωση του περιεχομένου. Με ταπεινοφροσύνη, ανάλογη των απαιτήσεων του ποιητικού είδους και μια σύντομη παράθεση των κανόνων στα πλαίσια των οποίων διαμορφώνεται το ποιητικό αντικείμενο ο Καμπορόζος μας κατατοπίζει γύρω από την πολυσέλιδη συλλογή του. Ποίηματα προηγουμένων ετών, σχεδιάσματα τα οποία αποκτούν την πιο ολοκληρωμένη μορφή τους. Οι θεματικές του έρωτα, της φύσης, των ορισμένων ωρών αναπτύσσονται μες στο έργο του Βασίλη Καμπορόζου. Τα αισθητικά ερεθίσματα αποκτούν το κατάλληλο βάθος, διατηρώντας την ποιητικότητα και τη μηνυματική τους πέρα από το όριο των στίχων. Μες στις πτυχές των φυσικών γεγονότων ο δημιουργός εντοπίζει τις υπαινικτικές εντάσεις, εκείνες που θα διαμορφώσουν την τελική δυναμική του στίχου. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε πως ο Καμπορόζος αποτελεί έναν λάτρη της πτυχής. Στα όριά της κατορθώνει να συνοψίσει τα νοήματα και την αισθητική του στόχευση. Η ποιητική του Βασίλη Καμπορόζου συνεπάγεται έναν ενεργητικότερο στοχασμό. Οι στίχοι του διαφεύγουν του εσωτερικού ρεαλισμού, για να συνδέσουν τελικά τη φυσική παρατήρηση με την αισθητική και το εννοούμενο ιδεολόγημα. Η ιδεογραφική, ιαπωνική γραφή εντοπίζει στο σχεδίασμα του γράμματος τη ζωγραφική, σχεδόν προοπτική της. Με τη χρήση των ποιητικών βραχύνσεων, όπως συνεπάγονται από την ανάπτυξη των χαϊκού, ο δημιουργός δεν επιδιώκει παρά το σχεδίασμα που θα αναγορευτεί σε ιδέα και συναίσθημα. Ο Βασίλης Καμπορόζος επιτυγχάνει τελικά τη μίξη του αναπαραστώμενου περιβάλλοντος και της προσωπικής αισθητικής. Μιας αισθητικής που άλλη οδό, προκειμένου να προσληφθεί δεν έχει παρά τη μεταβολή της σε ένα πρότυπο ιδεολογικό. Ο Καμπορόζος υιοθετεί μια αριστοτέλεια θεώρηση του λόγου και του είδους του. Ο σκοπός του δεν εξαντλείται σε μια εικαστικής φύσεως εκτίμηση. Η μετά λόγου αληθούς, ποιητική έξις συνιστά τη στόχευση του ποιητή. Στις κορυφαίες στιγμές της ποιητικής λειτουργίας του ο Βασίλης Καμπορόζος αρνείται να εξαντληθεί σε μια απλή εικασία των ορωμένων. Το είδος των πραγμάτων μοιάζει να απασχολεί τον ποιητή. Η επιτήδευση της ποίησης δεν αποτελεί επιδίωξη του δημιουργού. Το υπερβολικό ύφος, η προσήλωση στην τήρησή του συνιστούν ζητήματα δευτερεύοντα για τον ποιητή. Η επιδίωξή του εξαντλείται σε μεγέθη σπουδαιότερα. Ο Καμπορόζος ανήκει ίσως σε εκείνους τους ποιητές που βαστιούνται από τα θεάματα της φύσης. Ένα φεγγάρι που δεν χάθηκε ποτέ, ένα ξυλόφωνο παιγμένο από χίλια χέρια, τα σπλάχνα του κόσμου και οι φωτιστικές απάτες των χαραυγών. Η ανάμνηση και μια άλλη ποιότητα στη ζωή και την ιδέα. Ετούτος μοιάζει ο στόχος του Βασίλη Καμπορόζου. Με την έκθεσή του αποκαλύπτεται. Πάντα εντός της ροής του που είναι η ροή του κόσμου και η ροή της φύσης. Ο Βασίλης Καμπορόζος μοιάζει να διαθέτει την ευλογημένη συνείδηση του ποιητή. Αρθρώνει το λόγο του, συνεργάζεται με τη γη, αλλοιώνει με την ανθρώπινη σφραγίδα του το τοπίο, υπηρετώντας λησμονημένα πράγματα. Όπως η αγνότητα. Ο Τερζάκης επισημαίνει πως η ποίηση μας αποκαλύπτει αστραπιαίες σκέψεις μες σε ανυποψίαστα σύμπαντα. Ο Βασίλης Καμπορόζος στο βάθος του εργοταξίου στις αναμνηστικές φωτογραφίες των ωραιοθήρων.

Τελειώνοντας, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στον Βασίλη Καμπορόζο τη δυναμική ενός εικονογράφου ποιητή. Μες στις δημιουργίες του λόγος, φύση και ιδέα συνυπάρχουν. Τις διατρέχει η τρυφερότητα μιας άλλης εποχής. Όμως διόλου ετούτες οι ροπές δεν θα εμποδίσουν τον ποιητή να πλάσει εκκωφαντικές σκηνογραφίες με βουβά πουλιά, παράλυτους αγέρηδες. Η συντριβή της πύλης και το πένθος. Όλα εγκιβωτίζονται μες στην ποίηση του Καμπορόζου. Ο ποιητής κουρνιασμένος, βαθιά στα καταφύγια και οι τέχνες που ωφελούνται  σαν σμίγουν υποχωρώντας. Το έργο του Καμπορόζου, ειλικρινές και προσωπικό θέτει την απαίτηση για το μέλλον.