10 Μαρτίου 2025

Το οχυρό Κάστριζα (Lager) και η θέση του στο αμυντικό σύστημα των Αθηναίων του 4ου π.Χ. αιώνα [Τάσος Λύτρας]

ΤΟ ΟΧΥΡΟ ΚΑΣΤΡΙΖΑ (LAGER) ΚΑΙ Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΑΜΥΝΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΥ 4ου π.Χ. ΑΙΩΝΑ

Δυτικά του Ποικίλου όρους βρίσκεται το μακρόστενο ύψωμα Κάστριζα (179μ). Ανάμεσά τους σχηματίζεται η στενή και εύφορη κοιλάδα της αρχαίας Κρωπειάς (μεσαιωνικής Ζαβερδέλλας). Η Κάστριζα αποτελεί νοτιοδυτική προέκταση του συγκροτήματος λόφων "Δέμα" που συνδέουν το Ποικίλο με την Πάρνηθα αλλά και διαχωρίζουν το Θριάσιο από το Αχαρναϊκό Πεδίο. Στην κορυφή της Κάστριζας κείτονται τα ερείπια ενός μεγάλου οχυρού του 4ου π.Χ. αιώνα. Τα τείχη του, πάχους 2,5 μέτρων, είχαν ύψος περίπου 2,5-3 μέτρα και ενισχύονταν περιμετρικά με τουλάχιστον οκτώ ορθογώνιους πύργους που προεξείχαν κατά 4-5 μέτρα από τις όψεις των τειχών. Η έκταση που περιέκλειαν ήταν περίπου 10 στρέμματα. Στο εσωτερικό υπήρχαν τρία μεγάλα κεραμοσκεπή κτίρια από τα οποία το μεγαλύτερο είχε μήκος 18 μέτρων και αποτελείτο από οκτώ δωμάτια που έβλεπαν σ΄ένα στενό μεσαίο διάδρομο. Προορίζονταν προφανώς για τους αξιωματικούς της φρουράς. Οσοι το μελέτησαν συμφωνούν ότι είναι σύγχρονο του τείχους "Δέμα". Για τη θέση του στο αμυντικό σύστημα των Αθηνών έχουν διατυπωθεί διαφορετικές απόψεις. Κατά τη δική μας άποψη σε καιρό ειρήνης επανδρώνονταν από μόνιμη φρουρά που είχε στην εποπτεία της επίσης τις φρυκτωρίες Ζαστάνι και Μπατάλλα, όπως και ενός φυλακίου που υπήρχε χαμηλότερα (βορειοανατολικά) για να ελέγχει την οδό που, προερχόμενη από το Ποικίλο όρος, έβαινε προς το Θριάσιο Πεδίο. Από το οχυρό κατοπτεύονταν και με περιπολίες ελέγχονταν η κοιλάδα της Κρωπειάς και το ανατολικό Θριάσιο Πεδίο. Σε καιρό πολέμου προορίζονταν για την επάνδρωσή του με μερικές χιλιάδες οπλίτες που θα επιχειρούσαν συντονισμένα με τους Αθηναίους πελταστές στο τείχος "Δέμα". Λόγω της εγγύτητας, οι μεταξύ τους συνεννοήσεις, το πιθανότερο, γίνονταν με ανεβοκατέβασμα συνθηματικών σημαιών σε ιστία. Ο όλος αμυντικός σχεδιασμός των Αθηνών μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο φανερώνει την αλλαγή των αντιλήψεών τους για τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου. Το παλαιό δόγμα ότι τείχη της πόλεως αποτελούν τα στήθη των πολεμιστών της έχει αντικατασταθεί με ένα προσεκτικά μελετημένο επιχειρησιακό σχεδιασμό που περιλαμβάνει σύστημα οχυρώσεων και στρατιωτική αναδιάρθρωση.
Στα σκαριφήματα που ακολουθούν έχουν σημειωθεί οι αρχαίοι δρόμοι:  


























Τάσος Λύτρας

---

Εικόνες εκ του σύνεγγυς από το ανωτέρω οχυρό δεν έχουνε παρουσιαστεί στο παρόν ιστολόγιο. Από το Ποικίλο να καιρούς έχουνε και οι πιο χαρακτηριστικές είναι οι δύο πρώτες στην ανάρτηση ανάρτηση - 14.06.2023 (στην οποία ο λόφος ονομάζεται "Κάστρο" και το φρούριο "Ζαστάνι" - όπως τα είχα βρει σε ηλεκτρονικούς χάρτες) που ληφθήκανε με τηλεφακό. 

Δεν υπάρχουν σχόλια: