30 Σεπτεμβρίου 2013

29 Σεπτεμβρίου 2013

Θέλεις να Χ Α Ρ Ε Ι Σ…













(πηγή φωτογραφίας: εδώ)



... αλλά είναι χαρμολύπη γιατί σκέφτεσαι τον Παύλο Φύσσα και μετά, πολύ μετά όμως, έρχεσαι και γιατί διαβάζεις την ίδια μέρα και τούτα για τις ‘διευκολύνσεις των ομαδικών απολύσεων’  και το μυαλό σου πάει αλλού: Λες να ήρθε η ώρα η συστημική ΧΑ να δώσει στο σύστημα την πνοή που χρειάζεται ενόψει, ίσως, των πιο δύσκολων αποφάσεων τους που επίκεινται;
Ίσως ο ποιο χαρούμενος απ’ όλους να είναι ο ‘χέρι-χέρι’.
Ο αντιφασιστικός και ο αντιμνημονιακός αγώνας είναι ένας και αυτός, διότι το (καπιταλιστικό = μνημονιακό) σύστημα γνωρίζει άριστα πως να "σκοτώνει" τους αναλώσιμους "στρατιώτες" του τη σωστή στιγμή.

28 Σεπτεμβρίου 2013

Τροχόσπιτο [Απόστολος Θηβαίος]


Τροχόσπιτο

θα ταξιδέψω κάποτε με ένα τροχόσπιτο, λευκό σαν αθωότητα
αυγουστιάτικου μεσημεριού, με λασπωμένες ρόδες, να αλέθουν
τα κρίματα που πετούν οι οδοιπόροι από τις τσέπες τους,
για να αλαφρώσουν την ψευδή πεποίθηση τους.
Θα ταξιδέψω κάποτε με ένα τροχόσπιτο. Θα συναντώ ανθρώπους
λυπημένους, σαν Κυριακές, με μάτια, απογεύματα νεκρά,
ανθρώπους σαν εμένα, να κατρακυλούν στωικά προς το θάνατο,
ανασασμό τον ανασασμό.
Θα ταξιδέψω κάποτε με ένα τροχόσπιτο, ακάτι αφημένο σε ασφάλτινα πελάγη.
Από τους μικρούς φεγγίτες της οροφής, -σταυροί σπασμένοι
στο στέγαστρο- θα παρακολουθώ αμίλητος τις μέρες να περνούν
και ύστερα να χάνονται ως μακρυσμένες αβεβαιότητες.
Κάποτε θα ταξιδέψω με ένα τροχόσπιτο.
Στη θέση του οδηγού θα αφήσω
μια έγκλειστη ελπίδα και ένα ζευγάρι χέρια με γραμμές
μοιρολατρικές στις λερές παλάμες.
Θα δέσω στον ουρανό του δέντρα αειθαλή και θα ακολουθήσω
τους αδιάβατους δρόμους που ορίζουν τα κλαδιά τους.
Κάποτε θα ταξιδέψω με ένα τροχόσπιτο.
Θα προσπεράσω σοφιλιασμένους γέροντες, σβηστές υψικαμίνους,
κατάχλωμα κορίτσια, αδειανές αντλίες, τρέμουσες πινακίδες νέον.
Θα σταθώ στην άκρια της θάλασσας,
τα ρούχα μου θα κρεμάσω στις πνιγμένες αχτίδες του δειλινού ήλιου
και θα βυθιστώ σε λήθη αφρισμένη, σκιά και ασήμι θα μαρτυρήσω.
Κάποτε θα ταξιδέψω με ένα τροχόσπιτο.
Ιχνηλάτης παλιάς φυλής ιθαγενών
θα φωτίσω την πυρακτωμένη μου σχεδία
να έρθει να σωθεί η σπαραχτική κραυγή σου, η αδέσποτη,
ακατάβλητη θλίψη των ανθρώπων που λυγίζουν.
Κάποτε θα ταξιδέψω με ένα τροχόσπιτο, από την Αθήνα ίσαμε τη Μαλεκόν
και θα διαβάσω τους χρησμούς που απέμειναν στα δέντρα
και γλίτωσαν από τα σφυρίγματα των επίκαιρων τσεκουριών.




(από την ποιητική συλλογή του Αποστόλη Θηβαίου: "Οδός Πόλεως Αριθμός 28")

27 Σεπτεμβρίου 2013

Τρία από τα χαϊκού του Βασίλη Κωνσταντούδη για την εκδήλωση "Βραδιά Ερευνητή 2013"







































Συνταξιούχος
Ερευνητής μιλάει
Πόρτες ανοιχτές


Χαμιλτονιανές
Ατόμων και του φωτός
Αναμένοντας


Εργαστήριο
Οσμές χημικών μόνο
Μια μύγα πετά


-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Έχετε ποτέ αναρωτηθεί ποιοι είναι οι ήχοι του διαστήματος; Ή μήπως έχετε φανταστεί πως ένα μπουκάλι ξύδι μπορεί να φουσκώσει ένα μπαλόνι; Μήπως πάλι θα θέλατε να φτιάξετε τη δική σας «χλαπάτσα» ή τρελόμπαλα; Μπορεί ένα τρενάκι να πετάει πάνω από τις ράγες χωρίς να είναι του Χάρι Πότερ; Πώς το σταφιδόψωμο συνδέεται με τα κουάρκ;
Όλα αυτά και άλλα πολλά περίεργα, δημιουργικά και…. άκρως επιστημονικά θα περιμένουν μικρούς και μεγάλους στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», στην Αγία Παρασκευή, στις 27 Σεπτεμβρίου, το απόγευμα από τις 06:00 μέχρι αργά το βράδυ, με ελεύθερη είσοδο για όλους και τη μεταφορά από/προς το σταθμό του Νομισματοκοπείου στον «Δημόκριτο», δωρεάν με το «Τρενάκι της Πόλης» και πούλμαν ανά μισάωρο!
Τι είναι όμως η Βραδιά του Ερευνητή;
Πρόκειται για μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που πραγματοποιείται κάθε χρόνο την τελευταία Παρασκευή του Σεπτεμβρίου δίνοντας την ευκαιρία στο ευρύ κοινό να έρθει σε επαφή με τους ερευνητές και να γνωρίσει το επιστημονικό έργο και την κοινωνική προσφορά τους. Στη φετινή διοργάνωση συμμετέχουν 36 χώρες και 300 ευρωπαϊκές πόλεις. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα μέσα από τη δυναμική συνεργασία του Εθνικού Κέντρου Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), σε ρόλο συντονιστή, και του ΝΟΗΣΙΣ στη Θεσσαλονίκη, του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στην Αθήνα, του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο και των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας και Πατρών στις πόλεις του Βόλου και της Πάτρας, αντίστοιχα.
Τι μπορεί να δει κανείς;
Μέσα από ομιλίες, συζητήσεις, πειράματα, θεατρικά και επιστημονικά δρώμενα, προβολές και επισκέψεις σε εργαστήρια - που ανοίγουν ειδικά για το κοινό αυτή τη βραδιά - οι επισκέπτες θα ενημερωθούν για τα πρόσφατα επιτεύγματα της έρευνας αλλά και τις εφαρμογές τους στην καθημερινή μας ζωή, θα συνομιλήσουν με τους ίδιους τους ερευνητές και θα μυηθούν στα μυστικά της επιστημονικής γνώσης με τρόπο προσιτό και ευχάριστο. 
Τη Βραδιά θα κλείσει ένα συναρπαστικό πάρτι με παρατήρηση του αττικού ουρανού μέσα από τηλεσκόπια και ζωντανή κλασική, παραδοσιακή και σύγχρονη, ελληνική και ξένη μουσική από ερευνητές/μουσικούς. Να είστε όλοι εκεί!

Έναρξη:18:00  -  Λήξη:24:00, Είσοδος Ελεύθερη
Θα υπάρχει χώρος στάθμευσης μέσα στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»



Σχετικά links: 
Πληροφορίες για τη διοργάνωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πληροφορίες για την ελληνική διοργάνωση
Παρακολουθήστε σχετικό βίντεο του «Δημόκριτου»

26 Σεπτεμβρίου 2013

Στο ρυθμό του πνιγμού [Nίκος Κυριακίδης]

Στο ρυθμό του πνιγμού

Θα σου πω, πως όταν κάποιος τρελαθεί (αληθινά όμως)
Φοβερίζει τον οίκτο των πολλών
Φεύγει, για πολύμορφα παραμυθία που τα παίζει μέχρι τέλους
Σταματάει-
Χαιρετάει τον εαυτό του
Αγαπάει μια νεκρή κοπέλα
Του αρέσουν τα λεωφορεία το βράδυ
Ανάβει ηλεκτρικό τα πρωινά
Γίνεται λιχούδης σαν αρκουδάκι
Φωνάζει σαν άνθρωπος
Τρομοκρατεί τους απέναντι
Δεν μπαίνει σε κανέναν μέσα,
στο σπίτι, στη σκέψη, στο σώμα του
Ακουμπάει και λατρεύει τις λείες επιφάνειες που τον χαϊδεύουν
Κινείται, σαν χορεύοντας στη λίμνη του πόνου
Στα εκλογικά κέντρα γελάει που όλοι του χαμογελούν
Στις καβάντζες ψάχνει για γυναικεία υγρά, νωπά
Τα παιδιά τα βαριέται και τα λατρεύει
-όχι δε χαϊδεύει κανένα-
Στη μάνα του λέει ψέμματα, πως πήρε όλα τα χάπια.

Έχει εμμονή με την ώρα.
Μη φύγει η τρέλα
και μείνει πάλι μόνος.



24 Σεπτεμβρίου 2013

Θεώνη Μαρίνου Μπούρα - Εμπειρία και Θεωρία Προσωπική στον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης (Όταν ο άνθρωπος συναντά το Θεό…)




















Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το πεντηκοστό τέταρτο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων, τη μελέτη της Θεώνης Μαρίνου Μπούρα: " Εμπειρία και Θεωρία Προσωπική στον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης (Όταν ο άνθρωπος συναντά το Θεό…)".

23 Σεπτεμβρίου 2013

Crosby, Stills, Nash & Young - Déjà Vu



















Crosby, Stills, Nash & Young - Déjà Vu

- Carry On
- Teach Your Children
- Almost Cut My Hair
- Helpless
- Woodstock
- Déjà vu
- Our House
- 4 + 20
- Country Girl
Including:
Whiskey Boot Hill
Down, Down, Down
Country Girl" (I Think You're Pretty)
- Everybody I Love You

David Crosby — vocals, rhythm guitar
Stephen Stills — vocals, lead guitars, guitars, bass, keyboards
Graham Nash — vocals, rhythm guitar, keyboards
Neil Young — vocals, lead and rhythm guitar, keyboards, harmonica
Dallas Taylor — drums, percussion
Greg Reeves — bass on "Almost Cut My Hair," "Helpless," "Woodstock," "Country Girl," and "Everybody I Love You"
Jerry Garcia — pedal steel guitar on "Teach Your Children"
John Sebastian — harmonica on "Déjà Vu"

21 Σεπτεμβρίου 2013

Just… story


Στο Υμηττό ύψος
Η αυγή αργεί

Γυφτόπουλα στη Μεσογείων
Μ’ ένα καλαμάκι χορεύουν
Από σκουπίδια τσιφτετέλι

Ούτε ακορντεόν
Δε μάθαμε
Εμείς
Να παίζουμε βαλσάκια
Στις διασταυρώσεις

Εκεί παραδίπλα
Που σκοτώνουν κόσμο
Οι φασίστες

20 Σεπτεμβρίου 2013

Κατερίνα Γώγου - Δύο ποιήματα (από τη συλλογή 'Ιδιώνυμο')

8

Σάπια. /Σάπια θέματα/ μουχλιασμένοι τόμοι ύπουλες βιβλιοθήκες
λέξεις τσανακογλύφτες λέξεις δούλες /στημένες μηχανές 
λέξεις κομπίνες
εδώ ή ζωή μας ταύρος με καρφωμένα χιλιάδες
φασιστικά μαχαιράκια
ξερνάει μαύρα τα αίματά μας
και σεις ζωγραφίζετε νεκρές φύσεις
σε κλιμακτήριες εκδόσεις να κονομάει ο EOT.
Κόμματα - σημεία στίξης
οικολογία - αρχαίοι πρόδρομοι μας δείχνουν δρόμους
μονάχα με την όπισθεν
παραχωμένοι σε βαθιούς λάκκους οι καλοί
δημόσια έργα και τζίφρες επιφανών
περνάνε άσφαλτο πάνω τους
ένα μεγάλο στρογγυλό κουτί σαν κάλπη η γη
να ρίχνουμε την ψήφο μας
ό,τι χρώμα και να παίρνει η σαλαμάντρα
δεξιά είναι
Κάτι ψόφιες γαζίες αναλάβανε την άνοιξη
οι ρίζες δεν είναι για να γυρίζουμε πίσω
είναι για να βγάζουνε κλαριά
άμα δε βγάζουνε
είναι παλούκια καυσόξυλα
οδοφράγματα Μπροστά Μπροστά κι άλλο!
τόσο θέλει
απ’ την υποταγή στην εξέγερση
απ’ το όλοι ή κανένας
απ' το όλα ή τίποτα
και μεις / μας μπάζουνε απ' την είσοδο υπηρεσίας
στο πόδι τρώμε τ' αποφάγια τους
παλιομοδίτικο φουλάρι φοράμε στο λαιμό μας
την ψόφια γάτα του πολιτισμού
τώρα δεν είμαι μονάχη μου πια
έχω έπιασα επαφή 
δε φοβάμαι κανένανε
καμώνομαι πως ζω αυτή τη ζωή κι ετοιμάζω την άλλη
μέρα ντάλα μεσημέρι θ' αρπάξω πινέλα και κουβά
θα σηκώσουμε τα πλακόστρωτα
θα κάνω μια μεγάλη βροχή με προκηρύξεις
συνθήματα προτροπής
σφαίρες - λέξεις στο χαρτί
γράμματα με πέτσες κι αίμα
η ποίηση μας ψυχοσωματική -
κανένας σας πια δεν μπορεί να μας χωρίσει
και τη ζωή μου
κι όποιος κοτάει ας κάνει προς τα δω χειροβομβίδα
με τραβηγμένη περόνη.




19

Κανείς δε θα γλιτώσει.
Κι αυτό το μακέλεμα δε θα ‘χει
ούτε μισό μισοσβησμένο Όχι.
θα βουλιάζουμε - βουλιάζουμε -
κατακόρυφα με 300 και βάλε
σε συφιλιδικά νερά χωρίς τέλος
με αφορισμούς και χτυπήματα στο κεφάλι
από διαμαντένιους σταυρούς τραβεστί πατέρων
γλείφοντας
υπογράφοντας
ικετεύοντας
κι ουρλιάζοντας ξεφτιλισμένα ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ.

18 Σεπτεμβρίου 2013

Η νεκρή γλώσσα και η ζωντανή διανόηση [Γιώργος Δαμιανός]

Η νεκρή γλώσσα και η ζωντανή διανόηση

Αξιότιμη κυρία Ρεπούση,
μην ακούτε αυτά, τα ανενημέρωτα λεξικά, που αναφέρουν ότι «νεκρή γλώσσα είναι εκείνη που δε διαθέτει πλέον γηγενείς ομιλητές, επειδή έχουν αντικαταστήσει τη γλώσσα των προγόνων με κάποια άλλη».
Μην τους ακούτε αυτούς τους συντηρητικούς! Είμαι σίγουρος ότι με τόσες γνώσεις που διαθέτετε, κυρία Ρεπούση, οπωσδήποτε, θα βρείτε από ποια γλώσσα αντικαταστάθηκε η «νεκρή» αρχαία ελληνική και η βυζαντινή γλώσσα από τους σύγχρονους Έλληνες και, σίγουρα, θα μας το μεταλαμπαδεύσετε.
Έτσι και εγώ δεν άκουγα τη γιαγιά μου, μια μαυροφορεμένη λυγερόκορμη Μανιάτισσα από τα Μουντανίστικα, η οποία μίλαγε μια «νεκρή γλώσσα» και φώναζε στα εγγόνια της «ντύθηκο», «πλύθηκο». Όλη η πιτσιρικαρία μαζευόταν, για να την κοροϊδέψει, γιατί δε μίλαγε τη «ζωντανή σχολική γλώσσα». Έπρεπε να πάω για σπουδές στην Εσπερία, για να μάθω ότι η κατάληξη -κο είναι το β’ ενικό προστακτικής της δωρικής διαλέκτου και ότι η αναλφάβητη γιαγιά μου μίλαγε, και άρα κρατούσε ζωντανή, τη γλώσσα στην οποία μίλαγαν ο Πίνδαρος, ο Βακχυλίδης και ο Αλκμάν.
Μου ήρθε, τότε, στο μυαλό κάποιος ασήμαντος ποιητάκος, Ελύτη τον λέγανε θαρρώ, που έλεγε «…(η ελληνική) είναι μία γλώσσα με πολύ αυστηρή γραμματική, που την έφκιασε μόνος του ο λαός, από την εποχή που δεν πήγαινε ακόμα σχολείο. Και την τήρησε με θρησκευτική προσήλωση κι αντοχή αξιοθαύμαστη, μέσα στις πιο δυσμενείς εκατονταετίες. Ώσπου ήρθαμε εμείς, με τα διπλώματα και τους νόμους να τον βοηθήσουμε. Και σχεδόν τον αφανίσαμε. Από το ένα μέρος του φάγαμε τα κατάλοιπα της γραφής του και από το άλλο του ροκανίσαμε την ίδια του την υπόσταση, τον κοινωνικοποιήσαμε, τον μεταβάλαμε σε ένα ακόμα μικροαστό, που μας κοιτάζει απορημένος από κάποιο παραθυράκι κάποιας πολυκατοικίας του Αιγάλεω…». Αλλά, σαφέστατα, δεν φτάνει τις γνώσεις σας αυτός ο Ελύτης, κυρία Ρεπούση!
Άλλωστε, μόλις προχθές σε ομιλία σας στη Βουλή (9/9/2013), αποστομώσατε τη μεμψιμοιρία του κάθε αδαούς: «…Με άλλα λόγια, νεκρές γλώσσες είναι οι γλώσσες που δεν μιλιούνται στην καθημερινή επικοινωνία των ανθρώπων».
Έτσι απλά, επιστημονικά, χωρίς πολλά λόγια, με το κύρος της πανεπιστημιακής αυθεντίας σας, κατάλαβα ή ότι έχω πεθάνει και δεν μου το είπανε ή ότι επικοινωνώ καθημερινά με νεκρούς, που τους θεωρώ ολοζώντανους. Και δεν μιλώ για τον Ομηρο, τον Αισχύλο ή τον Ρωμανό (αυτοί, φαντάζομαι, είναι γλωσσικά απολιθώματα για εσάς). Ξαφνικά κατάλαβα, σύμφωνα με τα λεγόμενά σας ότι σε «νεκρή γλώσσα» γράφουν και ο Παπαδιαμάντης και ο Βιζυηνός, ίσως και ο Καβάφης, μιας και η γλώσσα τους δεν μιλιέται στην «καθημερινή επικοινωνία των ανθρώπων». Με τραγούδια «νεκρής γλώσσας» συγκινούμαι: κάθε που ακούω το «Τσάμπασιν», το ποντιακό, παρόλο που δεν είμαι Πόντιος. Σε «νεκρή γλώσσα» σιγοψιθυρίζω το κατωιταλιώτικο «καληνύφτα» και συγκινούμαι με την «Ανδρονίκη» της Κύπρου, παρόλο που δεν κατέχω την κυπριακή διάλεκτο.
Ό,τι στον κόσμο έχω αγαπήσει είναι νεκρό και δεν θα το είχα καταλάβει, αν δεν τύχαινε να σας ακούσω από το βήμα της Βουλής και να μου ανοίξετε τα μάτια. Τώρα κατάλαβα ότι είχα γίνει ένας γλωσσικά νεκρόφιλος ή ένα γλωσσικό βαμπίρ.
Συνεχίστε, κυρία Ρεπούση, το διαφωτιστικό σας έργο και μην ακούτε τον ποιητάκο, Ελύτη ή κάπως έτσι τον λέγανε, θαρρώ, που θεωρεί ότι «η ελληνική γλώσσα είναι μια γλώσσα που μιλιέται επί δυόμισι χιλιάδες χρόνια χωρίς διακοπή και μ’ ελάχιστες διαφορές». Τι να ξέρει και αυτός, ο φουκαράς; Μήπως είχε το βιογραφικό σας, κυρία Ρεπούση, για να έχει τεκμηριωμένη επιστημονική άποψη;

αναδημοσίευση από:
και από την  

----------------------------------------------------------------------------

ΣΧΟΛΙΟ:

Για την κα Ρεπούση δύο τινά συμβαίνουν:

είτε αισθάνεται διαρκώς την ανάγκη να βρίσκεται στην επικαιρότητα γιατί είναι απλώς ένα παγώνι ή γιατί προσπαθεί να μας πείσει ότι δίκαια κατέχει τη θέση που κατέχει στο πανεπιστήμιο ως καινοτόμος επιστήμων που είναι

είτε επειδή στην πολιτική υπάρχουν τρία πράγματα:
Τι πραγματικά θέλεις να πετύχεις
Τι, πότε και πως το λες και πράττεις για να το πετύχεις
Τι τελικά πετυχαίνεις
κι  επειδή μόνο το τρίτο έχει αξία, ως πολιτικό πρόσωπο του συστήματος που καθιερώθηκε επί Σημίτη και στήριξε τη μνημονιακή πολιτική είναι βαλτή να ρίχνει αλλού τα βλέμματα όταν κάτι άλλο συμβαίνει ή πρέπει να περάσει όσο πιο απαρατήρητο γίνεται.
Επί του προκειμένου ΚΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΟΜΑΣΤΕ: αυτή τη χρονική περίοδο σε αυτήν την Ελλάδα συζήτηση για το αν έχουν και ποια ή δεν έχουν θέση τα αρχαία ελληνικά στη μέση εκπαίδευση είναι χωρίς νόημα.
Επειδή όμως οι καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης ξεκίνησαν, από την 16.09.2013, απεργία διαρκείας την οποία είχαν προ πολλού αναγγείλει, και στους οποίους οι φιλόλογοι έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό, έχει σημασία ένα συστημικό πρόσωπο να ξεκινάει συζήτηση που στοχεύει στον περιορισμό του αντικειμένου τους και όλοι γνωρίζουμε στη μνημονιακή εποχή του τρόμου, την οποία βιώνουμε, τι εν δυνάμει σημαίνει αυτό…

Στα κέρδη του συστήματος τα κέρδη της ακροδεξιάς και η ανικανότητα της αριστεράς να καταλάβει τα πίσω από τις λέξεις και να πελαγοδρομεί λεκτικά υπέρ της κας Ρεπούση.


 

17 Σεπτεμβρίου 2013

Βασίλης Κομπορόζος - Σε λίγους στίχους κουρνιασμένος


























Διαβάστε ή κατεβάστε (σε μορφή pdf), ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ, το πεντηκοστό τρίτο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων, την ποιητική συλλογή του Βασίλη Κομπορόζου: "Σε λίγους στίχους κουρνιασμένος".


ΙΔΕΟγράμματα [Απόστολος Θηβαίος]
Τα χαϊκού του Βασίλη Καμπορόζου


Ο Γιάννης Μανιάτης επισημαίνει την εντυπωσιακή πρόσληψη του ποιητικού είδου χαϊκού στην ελληνική, ποιητική σκηνή. Πλήθος καλλιτεχνών που αναγνωρίζουν στο είδος αυτό την αναγκαία, επιδιωκόμενη περιεκτικότητα, διαγωνισμοί στιχουργικής, ποιητικές συλλογές, λαμπρά δείγματα της απήχησης με την οποία η ποιητική εξειδίκευση των χαϊκού κατέστη δεκτή μες στους κόλπους της εντόπιας, καλλιτεχνικής πραγματικότητας. Η ενασχόληση του Γιώργου Σεφέρη με τα χαϊκού στο «Τετράδιο Γυμνασμάτων» των ετών 1928-1937 συνιστά μια ένδειξη του ενδιαφέροντος με το οποίο οι Έλληνες ποιητές στάθηκαν εμπρός στο καινούριο, ποιητικό είδος. Στη σημερινή εποχή, τα χαϊκού συνεχίζουν να εξελίσσονται, ελκύοντας διαρκώς τους νέους ποιητές με την αδιαμφισβήτητη περιεκτικότητά τους. Μεμονωμένες δημιουργίες αλλά και ολοκληρωμένες, ποιητικές συλλογές με σαφή την τήρηση των  σχετικών κανόνων, συνιστούν κοιτίδες παραγωγής μιας ολότελα οικείας πια ποιητικής λειτουργίας. Τα χαϊκού διαμορφώνονται μες στα ελληνικά, ιδεολογικά πρότυπα της εποχής μας, αναπτύσσοντας οριστικά μια σαφή εντοπιότητα.  Η ποίηση του Γιώργου Πρίμπα ήδη από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, ανεπτυγμένη σε μεμονωμένα γυμνάσματα,  οι απόπειρες του Χάρη Μελιτά και άλλων διαμορφώνουν μερικές από τις πιο κύριες φωνές του είδους. Ο Βασίλης Καμπορόζος εντάσσεται και εκείνος μες στο κλίμα της ελληνικής δημιουργίας, συντάσσοντας το φιλοσοφικό, περιεκτικό λόγο των χαϊκού.
 Η σειρά του «Εν Καινώ» πιστή στην όσο το δυνατόν σφαιρικότερη απεικόνιση της σύγχρονης, λογοτεχνικής δημιουργίας φιλοξενεί στις εκδόσεις της μια ολοκληρωμένη και ενδεικτική του είδους, συλλογή. Η ολιγόστιχη ποίηση, όπως σημειώνει στο εξώφυλλο ο ίδιος ο Καμπορόζος δεν συνιστά παρά ένα είδος καταφυγίου. Η δυναμική της συμπύκνωσης ανάμεσα στο στίχο και το νόημα, το σημαίνον και το σημαινόμενο, σημειώνει ο ίδιος αποτελούν τα βασικά ερεθίσματα για την ενασχόλησή του με την καλλιτεχνική εξειδίκευση της ιαπωνικής ποίησης. Οι επισημάνσεις του σχετικά με την ένταση της αποτύπωσης και το παλλόμενο αίμα της στιχουργικής αποδεικνύουν τόσο το βάθος της πρόθεσης,όσο και τη γοητεία με την οποία η ίδια η τέχνη της παραδοσιακής, ιαπωνικής ποίησης επιβάλλεται στη συνθετική λειτουργία του έργου του.
Το προλογικό σημείωμα του ποιητή κατατοπίζει τον αναγνώστη σχετικά με το είδος και την κατάστρωση του περιεχομένου. Με ταπεινοφροσύνη, ανάλογη των απαιτήσεων του ποιητικού είδους και μια σύντομη παράθεση των κανόνων στα πλαίσια των οποίων διαμορφώνεται το ποιητικό αντικείμενο ο Καμπορόζος μας κατατοπίζει γύρω από την πολυσέλιδη συλλογή του. Ποίηματα προηγουμένων ετών, σχεδιάσματα τα οποία αποκτούν την πιο ολοκληρωμένη μορφή τους. Οι θεματικές του έρωτα, της φύσης, των ορισμένων ωρών αναπτύσσονται μες στο έργο του Βασίλη Καμπορόζου. Τα αισθητικά ερεθίσματα αποκτούν το κατάλληλο βάθος, διατηρώντας την ποιητικότητα και τη μηνυματική τους πέρα από το όριο των στίχων. Μες στις πτυχές των φυσικών γεγονότων ο δημιουργός εντοπίζει τις υπαινικτικές εντάσεις, εκείνες που θα διαμορφώσουν την τελική δυναμική του στίχου. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε πως ο Καμπορόζος αποτελεί έναν λάτρη της πτυχής. Στα όριά της κατορθώνει να συνοψίσει τα νοήματα και την αισθητική του στόχευση. Η ποιητική του Βασίλη Καμπορόζου συνεπάγεται έναν ενεργητικότερο στοχασμό. Οι στίχοι του διαφεύγουν του εσωτερικού ρεαλισμού, για να συνδέσουν τελικά τη φυσική παρατήρηση με την αισθητική και το εννοούμενο ιδεολόγημα. Η ιδεογραφική, ιαπωνική γραφή εντοπίζει στο σχεδίασμα του γράμματος τη ζωγραφική, σχεδόν προοπτική της. Με τη χρήση των ποιητικών βραχύνσεων, όπως συνεπάγονται από την ανάπτυξη των χαϊκού, ο δημιουργός δεν επιδιώκει παρά το σχεδίασμα που θα αναγορευτεί σε ιδέα και συναίσθημα. Ο Βασίλης Καμπορόζος επιτυγχάνει τελικά τη μίξη του αναπαραστώμενου περιβάλλοντος και της προσωπικής αισθητικής. Μιας αισθητικής που άλλη οδό, προκειμένου να προσληφθεί δεν έχει παρά τη μεταβολή της σε ένα πρότυπο ιδεολογικό. Ο Καμπορόζος υιοθετεί μια αριστοτέλεια θεώρηση του λόγου και του είδους του. Ο σκοπός του δεν εξαντλείται σε μια εικαστικής φύσεως εκτίμηση. Η μετά λόγου αληθούς, ποιητική έξις συνιστά τη στόχευση του ποιητή. Στις κορυφαίες στιγμές της ποιητικής λειτουργίας του ο Βασίλης Καμπορόζος αρνείται να εξαντληθεί σε μια απλή εικασία των ορωμένων. Το είδος των πραγμάτων μοιάζει να απασχολεί τον ποιητή. Η επιτήδευση της ποίησης δεν αποτελεί επιδίωξη του δημιουργού. Το υπερβολικό ύφος, η προσήλωση στην τήρησή του συνιστούν ζητήματα δευτερεύοντα για τον ποιητή. Η επιδίωξή του εξαντλείται σε μεγέθη σπουδαιότερα. Ο Καμπορόζος ανήκει ίσως σε εκείνους τους ποιητές που βαστιούνται από τα θεάματα της φύσης. Ένα φεγγάρι που δεν χάθηκε ποτέ, ένα ξυλόφωνο παιγμένο από χίλια χέρια, τα σπλάχνα του κόσμου και οι φωτιστικές απάτες των χαραυγών. Η ανάμνηση και μια άλλη ποιότητα στη ζωή και την ιδέα. Ετούτος μοιάζει ο στόχος του Βασίλη Καμπορόζου. Με την έκθεσή του αποκαλύπτεται. Πάντα εντός της ροής του που είναι η ροή του κόσμου και η ροή της φύσης. Ο Βασίλης Καμπορόζος μοιάζει να διαθέτει την ευλογημένη συνείδηση του ποιητή. Αρθρώνει το λόγο του, συνεργάζεται με τη γη, αλλοιώνει με την ανθρώπινη σφραγίδα του το τοπίο, υπηρετώντας λησμονημένα πράγματα. Όπως η αγνότητα. Ο Τερζάκης επισημαίνει πως η ποίηση μας αποκαλύπτει αστραπιαίες σκέψεις μες σε ανυποψίαστα σύμπαντα. Ο Βασίλης Καμπορόζος στο βάθος του εργοταξίου στις αναμνηστικές φωτογραφίες των ωραιοθήρων.

Τελειώνοντας, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στον Βασίλη Καμπορόζο τη δυναμική ενός εικονογράφου ποιητή. Μες στις δημιουργίες του λόγος, φύση και ιδέα συνυπάρχουν. Τις διατρέχει η τρυφερότητα μιας άλλης εποχής. Όμως διόλου ετούτες οι ροπές δεν θα εμποδίσουν τον ποιητή να πλάσει εκκωφαντικές σκηνογραφίες με βουβά πουλιά, παράλυτους αγέρηδες. Η συντριβή της πύλης και το πένθος. Όλα εγκιβωτίζονται μες στην ποίηση του Καμπορόζου. Ο ποιητής κουρνιασμένος, βαθιά στα καταφύγια και οι τέχνες που ωφελούνται  σαν σμίγουν υποχωρώντας. Το έργο του Καμπορόζου, ειλικρινές και προσωπικό θέτει την απαίτηση για το μέλλον.

16 Σεπτεμβρίου 2013

Ελλαδογραφία [Νίκος Γκάτσος]

Ελλαδογραφία

Ακούστε το εδώ (από το δίσκο: "Τα Παράλογα", σε μουσική Μάνου Χατζιδάκι. Τραγουδά ο Μίκης Θεοδωράκης) 

Τω καιρώ εκείνο ο ακμαιότερος κλάδος της πελασγικής δρυός εκάλυπτε τρεις οικισμούς πέριξ του μυστηριώδους Βράχου της Ακροπόλεως. Αλλά μετά τα δραματικά γεγονότα της Μεσοποταμίας, τα οποία οδήγησαν εις την έξωσιν των πρωτοπλάστων εκ της κοιλάδος του Τίγρεως και προεκάλεσαν σύγχυσιν εις τας φρένας των ανθρώπων, οι οικισμοί των Αθηνών ήρχισαν να πληθύνονται παραλόγως. Αποτέλεσμα υπήρξεν η αλματώδης επέκτασις της πόλεως και η δημιουργία του λεγομένου άστεως, το οποίο κατά τους αρχαιοπλήκτους ιστορικούς εμεγαλούργησε και περιεβλήθη την αίγλην της αιωνιότητος.

Επίσκοποι και προεστοί
κατακτητές και στρατηλάτες
επαναστάτες και αστοί
της ιστορίας οι πελάτες.

Αλλά οι αρχαίοι Θεοί, εν τη μερίμνη των δια τα υπόλοιπα πελασγικά φύλα, απεφάσισαν την βαθμιαία κατάρρευσιν των Αθηνών ως ηγέτιδος πόλεως και την απαλλαγήν του Ελληνισμού, ως εθνικού πλέον συνόλου, εκ των κινδύνων του συγκεντρωτισμού. Κατά τους επόμενους μακρούς αιώνας κατεβλήθησαν αρκεταί προσπάθειαι δια την αναβίωσιν του παλαιού άστεως, αλλ’ αύται απέβησαν άκαρποι. Ευτυχώς δε, διότι κατά την νεωτέραν και σκληροτέραν δοκιμασίαν του γένους, η εκ νέου κυριαρχία των Αθηνών θα απεδυνάμωνε τας κορυφάς και τας πεδιάδας της πελασγικής γης, αι οποίαι διεμόρφωσαν την οριστικήν φυσιογνωμίαν της φυλής και κατηύγασαν δι’ ανεσπέρου φωτός τους ομιχλώδεις ορίζοντας της περιδεούς ανθρωπότητος.

Στο Σούλι και στην Αλαμάνα
κάναμε φως τη συμφορά
θα μας θυμούνται τάχα μάνα
καμμιά φορά;

Ματαία ελπίς. Ουδείς τους ενεθυμήθη ως ζώσας αιωνιότητας, ουδείς τους κατενόησεν εις τας πραγματικάς των διαστάσεις. Και αι Αθήναι, καταστάσαι πρωτεύουσα νεοπαγούς κράτους, ήρχισαν να προετοιμάζονται δια την εκ νέου απορρόφησιν της ικμάδος του έθνους. Αλλά η προγονική κληρονομία δεν είχεν εξ ολοκλήρου σπαταληθή και οι μεταγενέστεροι αδελφοί του μικρού Χορμόπουλου, εκ των Ηπειρωτικών ορέων και εξ όλων των στενωπών της αθανάτου πατρίδος, διέπλευσαν την Αχερουσίαν της μοίρας των με την γαλήνην του μαρτυρίου και της θυσίας. Και τα βαρβαρικά έθνη ηπόρησαν και κατ’ ιδίαν εκάγχασαν ακριβώς όπως αι Αθήναι.

Χτυπάτε της οργής προφήτες
καμπάνα στην Καισιαριανή
νά `ρθουν απόψε οι Διστομίτες
νά `ρθουν κι οι Καλαβρυτινοί
με σπαραγμό κι απελπισία
για τη χαμένη τους θυσία.

Άραγε είναι αληθές ότι η θυσία των απέβη επί ματαίω; Ουδείς δύναται να αποφανθή μετά βεβαιότητος και ουδείς δύναται να προεξοφλήση το μέλλον διότι η ιστορία των ανθρώπων είμαι μία συνεχής παλινδρόμησις. Αλλά με την διαρκώς ογκούμενην υπερτροφίαν της Αττικής αι προοπτικαί διαγράφονται σκοτειναί. Οι αρχαίοι Θεοί δεν υπάρχουν πλέον δια να δώσουν την λύσιν, και ούτω, θάττον η βράδιον, αι Αθήναι θα συγκεντρώσουν εις τους κόλπους των και θα εξαφανίσουν δια παντός την Ελληνικήν αρετήν, ως ο Κρόνος εις το απώτατον παρελθόν κατέτρωγε τα ίδια αυτού τέκνα ή ως ο Ήλιος εις το απώτατον μέλλον θα συγκεντρώσει εις τας αγκάλας του τους πλανήτας του και θα καταβροχθίσει αυτούς! Γένοιτο! και εις τους αιώνας των αιώνων αμήν.

Πότε θ’ ανθίσουνε τούτοι οι τόποι;
Πότε θα `ρθούνε κανούργιοι ανθρώποι
να συνοδεύσουνε την βλακεία
στην τελευταία της κατοικία;

14 Σεπτεμβρίου 2013

Άστεγος: Ποινικό αδίκημα; Και οι ένοχοι;

Άστεγος: Ποινικό αδίκημα; Και οι ένοχοι;
(αναδημοσίευση από 24Γράμματα)


Αναζήτηση φαγητού στα σκουπίδια; Έγκλημα. Συλλογή αντικειμένων που έχουν αφεθεί στο δρόμο; Έγκλημα. Διαβίωση σε ανοιχτούς χώρους; Έγκλημα, επίσης. Στην Ουγγαρία οι ανωτέρω πράξεις έχουν ποινικοποιηθεί και τιμωρούνται με χρηματικά πρόστιμα και ημέρες στη φυλακή κλιμακώνοντας πλέον τις αντιδράσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων, που καταγγέλλουν ότι η κυβέρνηση Ορμπαν «εξαπολύει πόλεμο κατά των φτωχών και των αστέγων».
Σύμφωνα με την οργάνωση Human Rights Watch (HRW) αλλά και επιτροπή του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, που εξετάζει το θέμα, η εκστρατεία κατά... της φτώχειας ξεκίνησε στην Ουγγαρία το 2010 -όταν ποινικοποιήθηκε η αναζήτηση τροφίμων στα σκουπίδια- και κορυφώθηκε το 2012, όταν άρχισε να εφαρμόζεται νόμος που ποινικοποιούσε τη διαβίωση σε εξωτερικούς χώρους […]

Διαβάζοντας την είδηση και αφού συνειδητοποιήσεις πως αυτό που διάβασες να συμβαίνει (και αν δεν συμβαίνει πως έστω πέρασε από το μυαλό κάποιων εξουσιαστών να επιβάλουν) σε ένα ‘σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος’ δεν είναι κάποια κακίστης ποιότητας φάρσα, τότε αναγκαστικά, μετά από κάποιες μόνες λέξεις όπως: φρίκη!, κτηνωδία! απανθρωπιά! [ή μήπως: ανθρωπιά!], που εκστομίζονται ασυνείδητα, ερωτήματα κατακλύζουν τη σκέψη σου, όπως:
Πόσοι άστεγοι μπορούν να πληρώσουν 500 ευρώ;
Πόσο χειρότερες είναι οι ουγγρικές φυλακές από το να ζεις άστεγος σε ένα παγκάκι τρώγοντας από τα σκουπίδια;
Μία ποινή έχει να κάνει με την τιμωρία (προς σωφρονισμό) ανθρώπου που είχε δυνατότητα και ελευθερία να επιλέξει και αυτός επέλεξε να παρανομήσει. Πόσοι από τους άστεγους είχαν να επιλέξουν μεταξύ ενός σπιτιού και της διαβίωσης σε παγκάκι κι επέλεξαν το δεύτερο για να θεωρούνται άξιοι τιμωρίας (αν υποθέσουμε το δεύτερο ως αδίκημα); Αλλά ακόμα κι έτσι, ποια η λογική να θεωρείται η διαβίωση στο παγκάκι κάτι παράνομο που βαρύνει τον άστεγο;
Και αν, μη έχοντας πουθενά να μείνει αφού πουθενά δε διαβάσαμε ότι πρόθεση του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας είναι να εξασφαλίσει καταλύματα για τους άστεγους, πρέπει να φύγει, τότε που θα πάει;

Απαντήσεις δεν υπάρχουν. Τουλάχιστον απαντήσεις που συνάδουν με μια ελάχιστη λογική.
Η ουσία τέτοιων αποφάσεων βρίσκεται αλλού. Στη φιδοφωλιά που λέγεται Ευρώπη αλλά και σε αυτές που χτίζονται εκεί που κυριαρχεί ο ισλαμικός φονταμενταλισμός. Εκεί θα βρούμε κάποια λογική ή ιδεολογική συσχέτιση τέτοιων αποφάσεων με αντίστοιχες: της ναζιστικής Γερμανίας όταν αφάνιζε τον εθνικά και φυλετικά διαφορετικό άνθρωπο ή των φανατικών μουσουλμάνων οι οποίοι αφανίζουν τον διαφορετικής θρησκείας συμπολίτη τους.
Ειδικότερα για την Ευρώπη, στο γεωγραφικό κέντρο της οποίας βρίσκεται η Ουγγαρία, φαίνεται πως ο νικητής (*) καπιταλισμός υιοθετεί ναζιστικές πρακτικές μόνο που τώρα στη θέση του εβραίου, του σλάβου, του τσιγγάνου, του ομοφυλόφιλου κλπ ως ένοχος που του πρέπει ο αφανισμός βρίσκεται ο ‘αποτυχημένος’ οικονομικά. Δεν είδαμε κανέναν εξουσιαστή να ανησυχήσει, στις χώρες που διαλύονται από την καπιταλιστική κρίση, για την αύξηση των αυτοκτονιών. Μάλλον είναι ο θάνατος που επιθυμούν για αυτόν, ο οποίος δεν πέτυχε, δεν ‘τα κατάφερε’, στο καπιταλιστικό τους σύστημα. Δεν πέτυχε δηλαδή να πλουτίσει εισπράττοντας υπεραξία από το κοινωνικό σύνολο ή δεν μπόρεσε να μείνει ενταγμένος στις ανθρωποκτόνες καπιταλιστικές διαδικασίες παραγωγής και μη έχοντας πια τίποτα ‘αποχώρησε’. Και αν, γιατί η ιδιοσυγκρασία του το μπορεί, αντέχει να διαβιεί άστεγος, έρχεται τώρα η καπιταλιστική εξουσία να τον αφανίσει γιατί τόλμησε να αντέχει και δεν ‘αποχώρησε’!

Αυτό που δειλά-δειλά ξεκίνησε στην Ουγγαρία και κάποιοι μάλιστα το υιοθετούν ιδεολογικά στο όνομα της αισθητικής τους (σημ. στα 24γράμματα έχουμε αναφερθεί:  κλικ εδώ για τη σύνδεση της αισθητικής ως συγκεκριμένη απαίτηση και του ναζισμού) φοβόμαστε ότι σταδιακά θα εξαπλωθεί. Ο καπιταλισμός, ο οποίος είναι ο μόνος υπεύθυνος για τη φτώχια και την εξαθλίωση, εξαρτά πλέον τη διαιώνισή του ΚΑΙ από το φυσικό αφανισμό των φτωχών και των εξαθλιωμένων και αυτό κάνει.
Οι υπερασπιστές του πέρα από την αισθητική απαίτηση για καθαρά παγκάκια επικαλούνται το γεγονός ότι μεταξύ των αστέγων βρίσκονται και κάθε είδους ναρκομανείς ή φορείς ασθενειών, άρα άξιοι για ό,τι τους συμβαίνει και άξιοι αφανισμού. Εκτός απ’ το ότι, και γι’ αυτό έχουν γίνει χιλιάδες μελέτες, για το ναρκομανή ή τον ανασφάλιστο που δεν μπορεί να θεραπευτεί ή αυτόν που είναι φορέας ανίατων ασθενειών ακριβώς λόγω του τρόπου ζωής που υποχρεώνεται να ακολουθεί, η πολιτεία μόνο άμοιρη ευθυνών δεν είναι, οφείλουμε μάλιστα να θυμίσουμε ότι, ειδικά σήμερα, το να βρεθεί κάποιος άστεγος είναι κάτι εύκολο και δεν έχει να κάνει με ναρκωτικά ή ασθένειες. Αρκούν ένα δυο πράγματα να έρθουν στραβά στον καπιταλιστικό νεοφιλελεύθερο κόσμο όπου ‘όλοι’ μπορούν να κατακτήσουν όσο πλούτο ‘ονειρεύονται’ και μετά θα τους ενοχλεί και η ανάσα τους ακόμα μάλιστα και το να κάθονται τη νύχτα στο παγκάκι.

Αυτόν τον κόσμο σχεδιάζουν, λάθος: υλοποιούν!, για μας. Εμείς;
 
(*) Νικητής όχι κάποιας διαμάχης του με το σοσιαλισμό, αλλά με τον άλλο καπιταλισμό, τον κρατικό, αυτόν δηλαδή που βάφτισαν ‘υπαρκτό σοσιαλισμό’.

12 Σεπτεμβρίου 2013

To έγκλημα της κλειτοριδοεκτομής [Αριάνδη Γερούκη]


















To έγκλημα της κλειτοριδοεκτομής. (πηγή 24γράμματα)


ΚΛΕΙΤΟΡΙΔΕΚΤΟΜΗ
ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
γράφει η ΑΡΙΑΔΝΗ ΓΕΡΟΥΚΗ, Ιστορικός-Ανθρωπολόγος του Δικαίου και Δρ. Ιστορίας της
Σορβόννης.
Αίγυπτος, Αιθιοπία, Γάμπια, Γουινέα, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Ερυθραία, Κένυα, Ακτή Ελεφαντοστού, Μάλι, Μπενίν, Μπουρκίνα Φάσο, Νιγηρία, Τζιμπουτί, Σιέρα Λεόνε, Σομαλία, Σουδάν, Τσαντ, Λιβερία, Υεμένη, Ινδονησία, Ομάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αλλά και κοινότητες μουσουλμάνων μεταναστών στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στην Ευρώπη... Οι κοινωνικοί επιστήμονες κάνουν λόγο για ένα «πολιτιστικό αδίκημα», οι διεθνείς οργανισμοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου θανατηφόρων μολύνσεων, λόγω των μηδαμινών εγγυήσεων υγιεινής προφύλαξης, οι φεμινιστικές και οι κοινωνικές - ακτιβιστικές οργανώσεις καταγγέλλουν ένα έγκλημα κατά των γυναικών και τα Δυτικά κράτη έχουν αρχίσει να την συμπεριλαμβάνουν στην ποινική τους νομοθεσία. Γνωρίζετε ότι σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (που αποτελεί τμήμα του ΟΗΕ), οι γυναίκες που βρίσκονται στη ζωή αυτή τη στιγμή και έχουν υποστεί κλειτοριδεκτομή, υπολογίζονται ούτε λίγο ούτε πολύ σε εκατόν σαράντα εκατομμύρια; Καθημερινά έξι χιλιάδες νεαρά κορίτσια υφίστανται αυτόν τον ακρωτηριασμό των εξωτερικών γεννητικών τους οργάνων, δηλαδή περίπου δυο εκατομμύρια το χρόνο.
Πρόκειται για ένα μαζικό έγκλημα που τελείται εις βάρος των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτω από το πέπλο της σιωπηρής -πολλές φορές- ανοχής θρησκειών, κρατών, κυβερνήσεων, κοινωνικών επιστημόνων, ακόμη και μη κυβερνητικών οργανώσεων. Θυμάμαι ένα ντοκιμαντέρ που είδα πρόσφατα στην κρατική τηλεόραση, που έδειχνε μια δίμετρη Σκανδιναβή κοινωνική ανθρωπολόγο που διέτρεχε τις αχανείς εκτάσεις του Σουδάν αναζητώντας υλικό για τη διατριβή της και μιλούσε σε έναν βρετανό ταξιδευτή, από αυτούς που μας «παρουσιάζουν» τον κόσμο χωρίς να χρειαστεί να σηκωθούμε από τον καναπέ μας. Του έλεγε λοιπόν με άκρα χυδαιότητα και πολύξερο ύφος ότι «ο σεξουαλικός ακρωτηριασμός των κοριτσιών δεν αποτελεί πρόβλημα, γιατί είναι απλά ένα κοινωνικό έθιμο και ότι οι γυναίκες δεν στερούνται τίποτα από τη σεξουαλική τους ζωή αν τους έχουν κόψει την κλειτορίδα.». Πρόσθετε δε με υπολανθάνουσα ζήλια : «μα δεν τις βλέπεις, πως είναι όλες υπερσεξουαλικές;». Μου ήρθε (για εκατομμυριοστή φορά) να σπάσω την τηλεόραση και ταυτόχρονα δεν αντιστάθηκα στον πειρασμό να σκεφτώ χαιρέκακα πως θα ένοιωθε η συγκεκριμένη σουηδέζα «επιστήμων», αν την έβαζαν αυτήν κάτω να της κόψουν την πολύτιμη κλειτορίδα της.!

Μαρτυρίες Γυναικών
Συμφωνούν όμως και oι ίδιες οι γυναίκες-θύματα αυτής της εθιμικής πρακτικής με την παραπάνω επιεικώς «αφελή» άποψη; Ας ρίξουμε μια ματιά σε μερικές μαρτυρίες γυναικών που έχουν το θάρρος να μιλήσουν από πρώτο χέρι για την «ιδιαίτερη» εμπειρία που σημάδεψε με βία και αίμα το πέρασμά τους στην εφηβεία και στην απαρχή της ερωτικής τους ζωής. Θα τις βρείτε μαζί με άλλες, στο διαδίκτυο, στη διεύθυνση www.unfpa.org.
Zainab, 23 χρονών σήμερα, υπέστη κλειτοριδεκτομή όταν ήταν 8 χρονών. «Οι δυο αδελφές μου, εγώ και η μητέρα μου πήγαμε να επισκεφτούμε τους συγγενείς μας. Υπέθεσα αρχικά ότι θα πηγαίναμε εκδρομή, αλλά λίγο αργότερα μας ανακοίνωσαν ότι επρόκειτο να υποστούμε ακρωτηριασμό των γεννητικών μας οργάνων. Μια ημέρα πριν την εγχείριση ένα άλλο κορίτσι που ακρωτηριαζόταν πέθανε πάνω στην επέμβαση. Τρομοκρατηθήκαμε πολύ, αλλά οι γονείς μας είπαν ότι ήταν υποχρέωσή μας και γ' αυτό το κάναμε. Ειλικρινά νομίσαμε ότι θα πεθαίναμε από τον πόνο. Χρειάζεται μια γυναίκα να σου κρατάει δυνατά το στόμα για να μην ουρλιάζεις, δυο να σου κρατάνε το στήθος και άλλες δυο τα πόδια σου. Μετά τον ακρωτηριασμό μας δέσανε πολύ σφιχτά τα πόδια γύρω-γύρω σαν να μαθαίναμε να περπατάμε ξανά. Έπρεπε να κάνουμε μεγάλη προσπάθεια να πάμε στην τουαλέτα. Αν δεν τα καταφέρναμε μέσα σε 10 μέρες, θα υπήρχε μεγάλο πρόβλημα. Υποθέτω ότι ήμασταν πολύ τυχερές! Αναρρώσαμε επιτυχώς και δεν πεθάναμε όπως το άλλο κορίτσι.»
Οm Gad, 25 χρονών «Ήμουν 9 χρονών όταν μου ακρωτηρίασαν τα γεννητικά μου όργανα. Μου είπαν ότι πρόκειται για ένα σημαντικό γεγονός και οι γονείς μου με προετοίμαζαν λέγοντας: θα σφάξουμε και ένα κοτόπουλο για την περίσταση! Έτσι εγώ νόμιζα ότι θα ήταν κάτι ευχάριστο και διασκεδαστικό. Η εξαδέλφη μου η Zahra υπέστη πρώτη την επέμβαση και την άκουσα να φωνάζει και να κλαίει. Εγώ τρομοκρατήθηκα και γι' αυτό έπρεπε να με κρατάνε. Ο ειδικός έκατσε μπροστά μου και έκανε την εγχείριση. Ούρλιαξα δυνατά για μια στιγμή και μετά έκανε έναν επίδεσμο από γάζα και βαμβάκι και τον τοποθέτησε στα χείλη του αιδοίου. Κατόπιν έπλενα κάθε μέρα την πληγή με νερό και μετά ψέκαζα επάνω μια σκόνη φτιαγμένη από έντομα. Η κλειτοριδεκτομή είναι απολύτως απαραίτητη και αποτελεί παράδοση. Επειδή τα εξωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας μεγαλώνουν συνέχεια με την πάροδο του χρόνου και πρέπει να αφαιρούνται σε μικρή ηλικία. Ο λαός μου το κάνει και γι' αυτό έχω κι εγώ υποχρέωση να το κάνω.» Το ράψιμο του αιδοίου μετά την εκτομή της κλειτορίδας επιφέρει κατόπιν πολλαπλά προβλήματα σε πολλά επίπεδα.
Η Deega, μια νεαρή αφρικανή διηγείται ότι ο άντρας της την πρώτη νύχτα του γάμου κάλεσε μια μαία να «την ανοίξει με μαχαίρι», εφόσον ο ίδιος δεν μπορούσε με την σεξουαλική επαφή. «Εκείνη τοποθέτησε έναν κρόκο αυγού στα χείλη της πληγής, ώστε να μην αισθάνομαι πόνο κατά την επέμβαση. Παρόλα αυτά, πόνεσε πολύ. Ο άντρας βέβαια το απολαμβάνει, αλλά η γυναίκα υποφέρει από τους πόνους. Τώρα πια δεν πονάω. Αλλά να το απολαμβάνω, μου είναι αδύνατο...»
Η Hibo αναφέρει για την περίοδό της «Η περίοδος μου ερχόταν με πολύ μεγάλη δυσκολία, σταγόνα -σταγόνα και διαρκούσε 10 μέρες το λιγότερο. Μερικές φορές έπρεπε να μου βάλουν κάποιο αναισθητικό βότανο στη μήτρα για να αντέχω τον πόνο. Ο γιατρός πρότεινε να ανοίξει λίγο την οπή του κόλπου, ώστε να τρέχει πιο εύκολα το αίμα, αλλά οι γονείς μου δεν συμφωνούσαν.»
Ας αναφέρουμε και την πασίγνωστη πια ειδική πρέσβειρα των Ηνωμένων Εθνών για την κατάργηση του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων, την σομαλή Γουόρις Ντίρι, η βιογραφία της οποίας κυκλοφόρησε με μεγάλη επιτυχία και στη χώρα μας (Κάθλιν Μίλλερ, Το Λουλούδι της Ερήμου, εκδ. Ωκεανίδα). Στο βιβλίο παραθέτει παραστατικά την ανατριχιαστική περιγραφή της εμπειρία της. «Την εγχείρηση την έκανε μια γριά τσιγγάνα, που στην κοινότητά μας την θεωρούμε σημαντικό πρόσωπο, αλλά εγώ την θεωρούσα φόνισσα. Την νύχτα πριν την κλειτοριδεκτομή μου, η μητέρα με συμβούλεψε να μην πιω πολύ νερό η γάλα για να μην χρειαστεί να ουρήσω. Εκείνο το βράδυ η οικογένεια ασχολήθηκε περισσότερο μαζί μου, αυτή ήταν η παράδοση. Πριν ακόμη χαράξει με ξύπνησαν για την εγχείρηση. Πήγαμε σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ανάμεσα σε θάμνους. Η μητέρα κάθισε σε ένα βράχο και μου έδωσε να δαγκώσω μια ρίζα δέντρου... Η τσιγγάνα έχωσε τα δάχτυλά της σ' εάν ταγάρι που φορούσε κι έβγαλε μια σπασμένη λεπίδα ξυραφιού. Έφτυσε πάνω της και την σκούπισε στη ποδιά της. Αφού την καθάρισε, μου έδεσε τα μάτια με ένα μαντήλι για να μη βλέπω. Το επόμενο πράγμα που ένοιωσα ήταν να κόβουν τη σάρκα μου. άκουσα τον πνιχτό ήχο της λεπίδας που πριόνιζε πέρα-δώθε το δέρμα μου. Τα πόδια μου άρχισαν να τρέμουν και να τραντάζομαι ανεξέλεγκτα. Προσευχήθηκα να τελειώσει γρήγορα. Κι έτσι έγινε, γιατί λιποθύμησα. όταν ξύπνησα αντιμετώπισα σοβαρό πρόβλημα ούρησης. το μόνο άνοιγμα που είχε μείνει για τα ούρα και το αίμα της περιόδου, ήταν μια μικροσκοπική τρύπα με διάμετρο ενός σπιρτόξυλου.»

Ένα Διαβατήριο Έθιμο
Στην αρχή του 21ου αιώνα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της εικονικής πραγματικότητας, εξακολουθούν να υφίστανται στον πλανήτη μας έθιμα και πρακτικές που μας παραπέμπουν στο σκοτεινό παρελθόν της ανθρωπότητας. Κοινωνίες όπου η έννοια του κράτους δικαίου απουσιάζει, όπου η ατομική ελευθερία δίνει τη θέση της στη συλλογικότητα, όπου η ένταξη στην ομάδα είναι το κύριο μέλημα των μελών της, τα οποία διακατέχονται από ένα διαρκές «άγχος ενσωμάτωσης». Η ένταξη και η αποκοπή από την ομάδα αντιστοιχεί σε αυτό που θα λέγαμε στην «κοινωνική γέννηση» και στον «κοινωνικό θάνατο» του ατόμου, γεγονότα μείζονος σημασίας σε σχέση με τη βιολογική γέννηση και τον βιολογικό θάνατο. Σε τέτοιες κοινωνίες δεν είναι υπερβολικό να πούμε ότι η θέση μέσα στην ομάδα δίνει στα άτομα ταυτότητα και λόγο ύπαρξης, αλλιώς είναι κοινωνικά «νεκροί».
Η κλειτοριδεκτομή εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των «διαβατήριων εθίμων», που είναι τα έθιμα που συνοδεύουν το πέρασμα του ατόμου από το ένα κοινωνικό -βιολογικό status σε ένα άλλο : οι σταθμοί σε αυτή τη πορεία είναι οι γνωστοί, γέννηση, εφηβεία, ενηλικίωση, γάμος, θάνατος, πένθος. Το πέρασμα των ανθρώπων από τη μια κατάσταση στην άλλη γίνεται βασανιστικά, με δοκιμασίες και πόνο που ενσαρκώνει και εξορκίζει τον ψυχολογικό πόνο της συναισθηματικής ωρίμανσης. Η αντοχή και το ψυχικό σθένος των μελών της ομάδας δοκιμάζονται σκληρά, έως ότου τους επιτραπεί η βαθμιαία είσοδος στον σκληρό πυρήνα της ομάδας, που είναι ο κύκλος των γεροντότερων μελών. Στις μυητικές αυτές δοκιμασίες το άτομο στιγματίζεται, σημαδεύεται, ορκίζεται, «πληρώνει» με το μοναδικό χειροπιαστό του πεδίο έκφρασης, που δεν είναι άλλο από το σώμα του. Το σώμα εκποιείται δημόσια και μετατρέπεται στο ορατό και διάφανο πεδίο του ελέγχου και της καταστολής της ομάδας πάνω στο άτομο. Έτσι, ο φυσικός πόνος γίνεται το μέτρο της υποταγής του ατόμου στην ομάδα. Με τη μύηση επέρχεται ο συμβολικός θάνατος του παλιού εαυτού, που σηματοδοτεί την γέννηση ενός καινούργιου, πιο έμπειρου πλέον και ικανού να ενσωματωθεί εαυτού.
Στη μύηση των αφρικανών γυναικών, η κοινωνική και βιολογική εφηβεία συμπίπτει συνήθως με την πρώτη της έμμηνο ρύση. Τότε η κοπέλα αποχωρίζεται από την οικογένειά της και περιορίζεται σε ένα μέρος μακριά από το χωριό, όπου παραμένει για αρκετό διάστημα, εκτεθειμένη στην πείνα, στα τσιμπήματα εντόμων και στην κακουχία. Κάποιες φορές υποβάλλεται στα φυλετικά τατουάζ με εντομές στο σώμα, διάτρηση των χειλιών κλπ. Κάποιες άλλες, υποβάλλεται στον ακρωτηριασμό των εξωτερικών της γεννητικών οργάνων.

Ιστορικές Αναφορές
Η ιστορική καταγωγή του εθίμου του σεξουαλικού ακρωτηριασμού χάνεται κάπου ανάμεσα στη σημιτική και αιγυπτιακή παράδοση. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι τον 5ο αιώνα π.Χ., οι Φοίνικες, οι Χετταίοι και οι Αιθίοπες πραγματοποιούσαν κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια τους. Το έθιμο παρατηρήθηκε από ιστορικούς-ανθρωπολόγους ερευνητές στις τροπικές ζώνες της Αφρικής, στις Φιλιππίνες, στις φυλές του Αμαζονίου, στους Ίνκας του Μεξικού, στους Αβοριγίνες της Αυστραλίας... Ο Στράβων αναφέρεται στη «γυναικεία περιτομή» στην Ερυθρά Θάλασσα, «όπως έπρατταν οι Ιουδαίοι». Ο Έλληνας γεωγράφος Αγαθαρχίδης, στην πτολεμαϊκή εποχή, περιγράφοντας τους Τρωγλοδύτες, φυλή εγκατεστημένη στα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας, γράφει: «Έχουν έθιμο να κόβουν μέρη των γεννητικών τους οργάνων, όπως έκαναν οι Αιγύπτιοι. Γι' αυτό οι Έλληνες τους ονομάζουν κολοβούς».
Στον ελληνορωμαϊκό κόσμο υπάρχουν σπάνιες αναφορές της πράξης, ως θεραπευτικού μέτρου, ίσως κατά ορισμένων μορφών καρκίνου. Στην ποινική νομοθεσία των βυζαντινών (Εκλογή Ισαύρων), συναντούμε και την περίφημη «καυλοκοπία», σαν ποινή κατά των αρρένων κτηνοβατών.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η πρακτική ξεπερνά ιστορικά και γεωγραφικά την περιοχή του Ισλάμ, το οποίο ωστόσο την έχει «χρεωθεί» τους τελευταίους αιώνες, καθότι απαντάται πρωτίστως σε περιοχές της μουσουλμανικής Αφρικής. και της Ινδονησίας. Πάντως, δεν μπορούμε να μιλάμε για ένα αυστηρά μουσουλμανικό έθιμο, εφόσον απουσιάζει από την περιοχή του «σκληρού πύρινα» του Ισλάμ (Ιράν, Ιράκ), ενώ αντίθετα παρατηρείται ακόμη και σε μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς, όπως στους Κόπτες χριστιανούς της Αιθιοπίας και της Αιγύπτου, στους αυτόχθονες του Αμαζονίου, των Φιλιππίνων, του Μεξικού και της Αυστραλίας, κλπ. Επιπλέον δεν υπάρχει καμιά αναφορά σεξουαλικού ακρωτηριασμού των γυναικών μέσα στο Κοράνι.
Είδη Κλειτοριδεκτομής
Υπάρχουν κυρίως τρεις τύποι κλειτοριδεκτομής:
Ο «ηπιότερος», που είναι το κόψιμο της άκρης η και όλης της κλειτορίδας με ένα ξυράφι. Οι ισλαμικές αρχές την ονομάζουν «περιτομή Σούνα» και γενικά θεωρείται προτιμητέα, γιατί προκαλεί λιγότερα τραύματα σε σχέση με τους άλλους τύπους.( Τύπος 1)
Ο δεύτερος τύπος κλειτοριδεκτομής είναι η ολική αφαίρεση της κλειτορίδας και μαζί με αυτή, των εσωτερικών (μικρών) χειλέων του αιδοίου. Πρόκειται για τον πιο διαδεδομένο τρόπο «γυναικείας περιτομής», σε ένα ποσοστό 80% σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. (Τύπος 2)
Ο τρίτος και πιο «ριζικός» τύπος ακρωτηριασμού είναι ο λεγόμενος «αγκτηριασμός», που οι μεν Σουδανοί ονομάζουν «φαραωνική περιτομή», οι δε Αιγύπτιοι «σουδανική περιτομή». Πρόκειται για την αποκοπή ολόκληρης της κλειτορίδας, των εσωτερικών και εξωτερικών (μεγάλων) χειλέων, και στη συνέχεια, τη συρραφή της εισόδου του κόλπου, αφού προηγουμένως «ξυστεί» εσωτερικά, ώστε να κολλήσει με την επούλωση του τραύματος. Έτσι, το μόνο που απομένει, είναι μια μικροσκοπική τρύπα, από την οποία περνούν τα ούρα και το αίμα κατά την έμμηνο ρύση. Την πρώτη νύχτα του γάμου, ο άνδρας αναγκάζεται πολλές φορές να ανοίξει με μαχαίρι την είσοδο του γυναικείου κόλπου. Ευτυχώς ο αγκτηριασμός προτιμάται μόνο στο 5% περίπου του συνόλου των περιπτώσεων.
(Τύπος 3)

Η «Τελετή»
Η κλειτοριδεκτομή είναι ένα θέμα «ταμπού» και τα υποψήφια θύματα - κοριτσάκια αγνοούν τι θα υποστούν κατά τη διάρκεια της τελετής. Νομίζουν ότι θα είναι κάτι σαν μεγάλη γιορτή με πολλά δώρα... Τα «εργαλεία» της επέμβασης, σχεδόν ποτέ αποστειρωμένα, είναι απλά σπασμένα γυαλιά, λεπίδες, ξυράφια, σκουριασμένα μαχαίρια, σουγιάδες, νύχια δακτύλων, αιχμηρές πέτρες, αγκάθια ακακίας και ο, τι άλλο βρεθεί πρόχειρο. Οι πρωτόγονες αυτές εγχειρήσεις μπορούν να οδηγήσουν στο θάνατο τα κορίτσια, είτε από το σοκ, είτε από τις μολύνσεις, είτε από επακολουθήσασα αιμορραγία. Την επέμβαση διενεργούν άτομα με ειδικές μαγικές δυνάμεις, εξέχοντα πρόσωπα της κοινότητας, συνήθως ηλικιωμένες γυναίκες που εκτελούν χρέη μαίας, θεραπεύτριας και μάγισσας. Συνήθως λαμβάνει χώρα τη νύχτα, η τα χαράματα, μακριά από το χωριό, για να μην ακουστούν οι κραυγές των κοριτσιών και φοβηθούν τα άλλα που έπονται. Το προηγούμενο βράδυ έχει προηγηθεί και μια μικρή οικογενειακή γιορτή για το γεγονός και έχει σφαχτεί και το απαραίτητο κοτόπουλο για την περίσταση. Κατόπιν η κοπέλα παραμένει απομονωμένη σε μια καλύβα, μακριά από το χωριό μέχρι να κλείσουν οι πληγές της. Τότε πλέον επιστρέφει «καθαρή» η έφηβη στο χωριό. Η ηλικία των κοριτσιών που ακρωτηριάζονται αρχίζει από τεσσάρων μέχρι δώδεκα περίπου ετών, αλλά έχει αναφερθεί και μέχρι τα τριάντα.
Η... «Επικίνδυνη» Κλειτορίδα
Διότι υπάρχει στη μουσουλμανική Αφρική μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση ότι η κλειτορίδα αποτελεί ένα ύποπτο απομεινάρι του αντρικού φύλου στη γυναίκα και πρέπει οπωσδήποτε να απαλειφτεί, ως κάτι ακάθαρτο και επικίνδυνο για τον άνδρα που θα έρθει σε επαφή μαζί της. Πιστεύεται ακόμη ότι αν την αφήσουν, η κλειτορίδα θα συνεχίσει να μεγαλώνει με την πάροδο του χρόνου ανεξέλεγκτα και θα απειλήσει ίσως κάποια στιγμή την ακεραιότητα του αρσενικού. Έτσι, η αποκοπή του παράταιρου «αρσενικού» αυτού στοιχείου που διαθέτει το κορίτσι, το καθιστά ολοκληρωμένη γυναίκα, έτοιμη για γάμο. Κάποιοι αφρικανοί άντρες νομίζουν ότι αν κάνουν έρωτα με «ακάθαρτη» γυναίκα, θα παγιδευτεί το πέος τους από την κλειτορίδα και δεν θα μπορούν να βγουν. Θεωρείται ότι μπορεί να μολύνει τον άνδρα κατά την επαφή, ή το παιδί κατά τη διάρκεια της γέννας. Επιπλέον, χωρίς το ράψιμο του κόλπου, ο σύζυγος δεν θα είναι ποτέ σίγουρος για την παρθενία της γυναίκας. Σαν αποτέλεσμα αυτής της δοξασίας, τα κορίτσια που δεν έχουν υποστεί την, κατ' ευφημισμόν «περιτομή», θεωρούνται «ακάθαρτα» και αποκλείονται από την αγορά του γάμου, δηλαδή δεν τις παντρεύεται κανείς και ζουν ως περιθωριακά άτομα μέσα στη κοινότητα, στερούμενες την μητρότητα που κατεξοχήν τις καταξιώνει και τις ενσωματώνει στο σύνολο. Έτσι εξηγείται η σπουδή και η φροντίδα των γονιών και ιδιαίτερα της μάνας για την γρήγορη κλειτοριδεκτομή των κοριτσιών της. Να θυμίσουμε ότι ακόμη και στις δυτικές κοινωνίες, η αποκοπή της κλειτορίδας θεωρούνταν μέχρι τη δεκαετία του 1930 ως μέσο για την πρόληψη και θεραπεία της γυναικείας υστερίας και των γυναικείων ψυχικών διαταραχών που συνδέονταν με τη καταπιεσμένη σεξουαλικότητα.


Η Ακρωτηριασμένη Σεξουαλικότητα
Τα αποτελέσματα του σεξουαλικού ακρωτηριασμού είναι καταστροφικά για την ερωτική μετέπειτα ζωή της γυναίκας. Στερείται την γενετήσια απόλαυση, δεν έχει οργασμό, αλλά ούτε και πολλή επιθυμία, καθότι έχει «απονεκρωθεί» η πιο ερωτογόνα και ευαίσθητη περιοχή του σώματός της. Τις περισσότερες φορές αισθάνεται δυσφορία και πόνο κατά τη συνουσία. Ταλαιπωρείται από δυσμηνόρροια και μολύνσεις του ουροποιητικού συστήματος. Παρουσιάζεται τέλος μεγάλο ποσοστό μητρικής θνησιμότητας λόγω επιπλοκών στη γέννα, που σχετίζονται άμεσα με την κλειτοριδεκτομή. Δεν αναφέρουμε και τα αυτονόητα ανεξίτηλα ψυχολογικά τραύματα που έπονται της επέμβασης...
Η Γεωγραφική Κατανομή
Αν ρίξουμε μια ματιά στην γεωγραφική και στατιστική κατανομή του φαινομένου, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, θα παρατηρήσουμε τα εξής ενδιαφέροντα:
*Στις χώρες Μαρόκο, Δυτική Σαχάρα, Αλγερία, Τυνησία και Λιβύη, είναι μεν υπαρκτό, αλλά δεν διαθέτουμε συγκεκριμένα ποσοστά επικράτησης του.
*Στην Αίγυπτο, εφαρμόζονται και οι τρεις τύποι ακρωτηριασμού( κυρίως ο 2ος), τόσο στους μουσουλμάνους, όσο και στους Κόπτες. Ο αγκτηριασμός, η «σουδανική περιτομή» εφαρμόζεται περισσότερο στο νότιο τμήμα της χώρας. Οι εφαρμοστές των επεμβάσεων στην Αίγυπτο είναι άνδρες.
*Στην Αιθιοπία, σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, το ποσοστό επικράτησης της κλειτοριδεκτομής φτάνει το 90%! Καταμέτρηση της Εθνικής Επιτροπής για τις Παραδοσιακές Πρακτικές στη χώρα, το 1998, δίνει συνολικό ποσοστό 73%. Συναντιούνται και οι τρεις τρόποι επέμβασης, οι 1 και 2 συχνότατα, ενώ ο 3 στα σύνορα με Σομαλία και Σουδάν. Την ασκούν μουσουλμάνοι, αλλά και χριστιανοί και εβραίοι Αιθίοπες. Ανάλογα με την περιοχή, γίνεται είτε τον πρώτο μήνα μετά τη γέννηση, είτε τον πρώτο χρόνο, είτε κατά την εφηβεία. Σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, ο λόγος που οι Αιθίοπες θέλουν να συνεχίσει η πρακτική αυτή είναι «η αποφυγή σεξουαλικής ικανοποίησης και εξασφάλιση ελέγχου πάνω στα συναισθήματα και τις σεξουαλικές συμπεριφορές των γυναικών»! Τουλάχιστον οι Αιθίοπες είναι ειλικρινείς. Πάντως, διεξάγεται εκστρατεία ενημέρωσης του πληθυσμού κατά της πρακτικής αυτής και δεν είναι λίγοι οι μουσουλμάνοι ηγέτες που τάσσονται κατά της «φαραωνικής περιτομής», με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, σε σχέση με τις δυο άλλες ηπιότερες μεθόδους.
*Στην Γάμπια, ειδικά στις φυλές Fula και Sarahuli, φτάνει το 100%! Ο γυναικείος οργανισμός της Γάμπια, Θεμέλιο στην Έρευνα της Γυναικείας Υγείας, Παραγωγικότητας και Περιβάλλοντος, αναφέρει ότι 7 στις 9 εθνικές ομάδες της χώρας προβαίνουν στον γυναικείο ακρωτηριασμό.
*Στην Γκάνα, περισσότερο από 75% των κοριτσιών έχει ακρωτηριαστεί με τον τύπο 2. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο στις ανατολικές, δυτικές και βόρειες περιοχές.
*Στην Γουινέα, έχουμε ποσοστό 70-90%. Η Γουινέα ανήκει στη χωρία των αφρικανικών κρατών, όπου εφαρμόζονται αδιακρίτως και οι τρεις τύποι επέμβασης.
*Στην Γουινέα-Μπισσάου, σε περιοχές που κατοικούνται από τις φυλές Fula και Mandinka, τα ποσοστά επικράτησης σημειώνουν κατακόρυφη άνοδο, αγγίζοντας το 80%.
Σε αντίθεση, στις πόλεις τα ποσοστά πέφτουν στο 20-30%. Προτιμούνται γενικά οι «ήπιοι» ακρωτηριασμοί, τύπου 1-2.
*Στην Ερυθραία, όλες οι εθνικές ομάδες ανεξαιρέτως προβαίνουν σε κλειτοριδεκτομή, σε ένα συνολικό ποσοστό που φτάνει το 90%! Μάλιστα εδώ προτιμάται ο τύπος 3-ολικός αγκτηριασμός, έναντι των ήπιων μεθόδων.
*Στην Κένυα εμφανίζεται κατά 50%, όπου ο φαραωνικός αγκτηριασμός απαντάται στις άπω ανατολικές περιοχές που συνορεύουν με τη Σομαλία. Εκτιμήσεις του 1998 κατέληξαν ότι το 38% του γυναικείου πληθυσμού ηλικίας μεταξύ 15-49 χρονών, έχουν ακρωτηριαστεί. Παρόλα αυτά, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια σχετική μείωση της πρακτικής. Η ίδια η κενυατική κυβέρνηση, έχει θέσει σαν στόχο την μείωση της εφαρμογής του εθίμου στο 40%.
*Στην Ακτή του Ελεφαντοστού εφαρμόζεται ο τύπος 2 σε όλη τη χώρα, όπου η κλειτοριδεκτομή είναι βαθιά ριζωμένη σε ανιμιστικές τελετές μύησης. Ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές του βορά και της δύσης. Το 1994, 2 στις 5 γυναίκες δήλωναν ακρωτηριασμένες. Ο μέσος όρος ηλικίας της επέμβασης ήταν τα 9 χρόνια. Η αγροτική περιοχή της Σαβάνα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό επικράτησης (75%), σε αντίθεση με την αστική περιοχή (54%). Αυτό δείχνει καθαρά ότι το μορφωτικό επίπεδο και ο γυναικείος ακρωτηριασμός είναι μεγέθη αντιστρόφως ανάλογα. Οι γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, υφίστανται την επέμβαση μόνο στο 23% των περιπτώσεων. Οι θρησκευτικέ διαφορές είναι επίσης καθοριστικές. Το φαινόμενο έχει διάδοση 16% ανάμεσα στους χριστιανούς, 80% ανάμεσα στους μουσουλμάνους και 39% ανάμεσα στους παραδοσιακούς αφρικανιστές.
*Στο Μάλι, η επικράτηση αγγίζει το 94%!. Εφαρμόζονται και οι τρεις τύποι, εξίσου στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Εξαίρεση αποτελούν οι πόλεις Τομπουκτού και Γκάο, με ποσοστό μόλις 9%. Σημειώνεται ότι το 80% των γυναικών τάσσεται υπέρ της διαιώνισης της πρακτικής, επειδή «πρόκειται για έθιμο και παράδοση», «είναι θρησκευτική υποχρέωση», «είναι υγιεινό», και «διαφυλάσσει την αγνότητα και την ηθική των γυναικών». Το 72% έχει υποστεί την επέμβαση σε βρεφική ηλικία.
*Στην Μαυριτανία έχουμε συνολικό ποσοστό 25%. Σημαντική διάδοση υπάρχει στις φυλές Soninke και Halpulaar (95%), ενώ στη φυλή Moor, 30%.
*Στην Μπενίν, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 1994, το 50% τουλάχιστον των γυναικών, ιδιαίτερα στο βορρά, έχει υποστεί κλειτοριδεκτομή.
*Στην Μπουρκίνα Φάσο, η επικράτηση( συνολικά 70%) ποικίλλει ανάλογα με την εθνότητα και το θρήσκευμα. Συνήθης είναι η πρακτική εφαρμόζεται σε αγροτικές περιοχές σε κορίτσια μέχρι 7 ετών. Το 1980, το νοσοκομείο Yalgado Ouedraogo της Ουαγκαντούγκου, δημοσιοποίησε ότι το 70% των γυναικών που είχαν εισαχθεί, ήταν ακρωτηριασμένες. Πρόσφατα στοιχεία του Κέντρου Υγείας Παύλος VI, αναφέρουν ότι το 90% των γυναικών που γέννησαν εκεί ήταν «περιτομημένες».
*Στην Νιγηρία, στον νότο ακρωτηριάζεται το 95% των γυναικών, ενώ στο βορά είναι πιο διαδεδομένη η «φαραωνική» περιτομή. Η νιγηριανή κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ότι ευελπιστεί να μειώσει το συνολικό ποσοστό από 50% σε 30%, μέχρι το 2010. Ίδωμεν.
*Στο Τζιμπουτί το 95% των γυναικών, από κάθε φυλετική ομάδα, υφίσταται την επέμβαση. Δυστυχώς δε, ο επικρατέστερος τρόπος είναι η συνολική φαραωνική εκτομή, τύπου 3.


*Στην Σενεγάλη, επί γενικού ποσοστού στη χώρα 25%, έχουμε και τις φυλές Peul και Toucouleur, όπου ανεβαίνουμε στο 80-100%. Και η σενεγαλική κυβέρνηση έχει βάλει στόχο την ενημέρωση και μείωση του φαινομένου στο προσεχές μέλλον

*Στην Σιέρα Λεόνε, τα ποσοστά κυμαίνονται μεταξύ 80-90%, σε όλες τις εθνικές ομάδες, με εξαίρεση τους Κρεολούς που ζουν στην πρωτεύουσα Freetown.
*Στη Σομαλία εφαρμόζεται κατά 98% ο ένας και μοναδικός τύπος 3 της φαραωνικής περιτομής, με όλα τα δυσμενή επακόλουθα για την υγεία των γυναικών.
*Στο Σουδάν έχουμε συνολικό ποσοστό 89%. Εφαρμόζονται και οι τρεις τύποι κλειτοριδεκτομής, με επικρατέστερο στο βορά το τύπο 3.
*Στο Τσαντ εφαρμόζεται κυρίως ο τύπος 2 σε ένα ποσοστό 60%. Στο νότο, το 65% των γυναικών και στα κέντρο-ανατολικά το 85% των γυναικών τάσσεται υπέρ της συνέχισης της πρακτικής. Αντιθέτως, στην πρωτεύουσα Τζαμένια το 62% των γυναικών αντιτίθεται στην κλειτοριδεκτομή.
Εκτός από την Αφρική, τα στοιχεία για την Ασία μας δείχνουν ότι στην Ινδία, υπάρχει το μουσουλμανικό δόγμα Daubi Bohra, που εφαρμόζει κλειτοριδεκτομή στα κορίτσια. Επίσης στο Ισραήλ εφαρμόζεται από τους Βεδουίνους ως τελετουργικός εξαγνισμός, κατά την εφηβεία, από 2 έως 17 χρονών, και πριν τον γάμο.
Στην Λατινική Αμερική έχουμε αναφορές από το Περού, όπου εφαρμόζεται ο σεξουαλικός ακρωτηριασμός των νεαρών κοριτσιών, ανάμεσα κυρίως στη φυλή των Conibos, που είναι τμήμα της ινδιάνικης φυλής των Pano. Ειδικοί εφαρμοστές είναι κάποιες ηλικιωμένες γυναίκες της φυλής.
Τέλος, έχουμε επίσημες αναφορές από την Αυστραλία, όπου οι Αβοριγίνες προβαίνουν σε ανάλογες επεμβάσεις, κυρίως στους κόλπους της φυλής Pitta-Patta, από ηλικιωμένους άνδρες εφαρμοστές.
Δυστυχώς προς το παρόν απουσιάζουν επίσημες στατιστικές καταγραφές από περιοχές, όπως η Ινδονησία, όπου το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο.


Η κλειτοριδεκτομή στη Δύση
Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η πρακτική του γυναικείου σεξουαλικού ακρωτηριασμού δεν εξαντλείται στα πλαίσια των παραδοσιακών κοινοτήτων καταγωγής, αλλά επιβιώνει και στις κοινότητες των αφρικανών και ινδονησίων μεταναστών στη Δύση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γονείς και οι «γιατροί» που είναι υπεύθυνοι για την διενέργεια της επέμβασης κλειτοριδεκτομής, βρίσκονται πολλές φορές υπόλογοι και απέναντι στην κρατική ποινική δικαιοσύνη της χώρας που τους φιλοξενεί. Πραγματικά, η κλειτοριδεκτομή τιμωρείται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Στην Γερμανία, τα άρ. 223 επ. του Π.Κ. δίνουν στον δικαστή την ευχέρεια να επιβάλλει ποινή φυλάκισης από 1 έως 10 χρόνια για τους ενόχους ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων, εξομοιώνοντας την πράξη άλλοτε με «βαριές σωματικές βλάβες» και άλλοτε με «απόπειρα ανθρωποκτονίας».
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, από το 1983 υπάρχει απόφαση της Βουλής των Λόρδων για απαγόρευση των διάφορων ειδών ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Στη Σουηδία, υπάρχει νόμος από το 1982, ο οποίος απαγορεύει «κάθε είδους παρέμβαση στα εξωτερικά γεννητικά όργανα που επιφέρει αποκοπή ή οριστική τροποποίηση τους».
Στην Ελβετία, στο άρ. 122 του Π.Κ. σημειώνεται «όποιος ακρωτηριάσει ένα από τα μέλη ή ένα από τα όργανα που είναι σημαντικά για την εύρυθμη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος κάποιου άλλου, θα τιμωρείται με δέκα η περισσότερα χρόνια καταναγκαστικού εγκλεισμού [=προσφορά εργασίας χωρίς αποδοχές], η με έξι μήνες έως πέντε χρόνια φυλάκιση».
Στην Γαλλία, ανατρέχοντας στο άρθρο 312 παρ. 3 του Π.Κ., βλέπουμε ότι υπάρχει ανάγκη για αναλογική χρήση του όρου mutilation (=ακρωτηριασμός) και excision (=αποκοπή γεννητικών οργάνων). Για πρώτη φορά έγινε αναλογική εφαρμογή του προαναφερθέντος άρθρου το 1983 στο Cour de Cassation. Τότε η κλειτοριδεκτομή (excision) χαρακτηρίστηκε «πολιτιστικό αδίκημα» (delit culturel). Είναι ενδιαφέρον να ρίξουμε μια ματιά σε μερικές αποφάσεις από τη νομολογία των γαλλικών δικαστηρίων που εμμέσως πλην σαφώς αφορούν καταδίκες γονιών θυμάτων κλειτοριδεκτομής:
-Υπόθεση Batou Doukara: 27 Ιανουαρίου 1984, καταδικάζεται ο πατέρας σε ένα χρόνο φυλάκιση ως υπεύθυνος για μώλωπες και ελαφριές σωματικές βλάβες σε παιδί κάτω των 15 ετών.
-Υπόθεση Mantessa Baradji : 28 Μαΐου 1988, καταδικάζονται ο πατέρας και οι δυο σύζυγοί του σε τρία χρόνια φυλάκιση με αναστολή, ως υπεύθυνοι για πρόκληση θανατηφόρων βλαβών σε ανήλικο.
-Υπόθεση Assa Traore : 4 Οκτωβρίου 1989, καταδικάζεται η μητέρα σε τρία χρόνια φυλάκιση με αναστολή για σωματικές βλάβες στο ανήλικο τέκνο της.
Οι μετανάστες γονείς προφανώς δεν έχουν κανένα σκοπό να βλάψουν τα κορίτσια τους υπακούοντας στο παραδοσιακό τους έθιμο. Βλέπουμε όμως ότι εκ των πραγμάτων βρίσκονται μπροστά σε ένα «έγκλημα» το οποίο δεν συνειδητοποιούν. Είναι και οι ίδιοι θύματα του πολιτισμικού και δικαικού πλουραλισμού που τους περιβάλλει. Θύματα ενός καίριου γι' αυτούς διλήμματος: Ν' ακολουθήσουν τον άγραφο νόμο της φυλής τους ή τον γραπτό νόμο της χώρας υποδοχής τους; Να βρεθούν αντιμέτωποι με τη κρατική καταστολή ή να υποβάλλουν τα κορίτσια τους σε ενδο-κοινοτικό αποκλεισμό; Και από την άλλη πλευρά, έχει η χώρα υποδοχής το δικαίωμα να ποινικοποιεί εθιμικές πρακτικές άλλων κοινωνιών, και με ποια ακριβώς κριτήρια; Με το να δεχόμαστε να ακρωτηριάζονται ανυπεράσπιστα παιδιά χωρίς τη συγκατάθεσή τους, με το αιτιολογικό ότι οι γονείς τους ανήκουν σε μια άλλη νοοτροπία, γινόμαστε απλοί μάρτυρες ενός εθίμου ή παθητικοί θεατές ενός αποτρόπαιου εγκλήματος;
Είναι κοινώς αποδεκτό ότι κάθε χώρα με δημοκρατικό καθεστώς οφείλει να προστατεύει τη ζωή και την ελευθερία των κατοίκων της. Με τον ίδιο τρόπο και οι «φιλοξενούμενοι» θα πρέπει να σεβαστούν τους νόμους της χώρας που τους φιλοξενεί. Μόνο που χρειάζεται μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης για να αρχίσουν οι κύκλοι των μεταναστών να προβληματίζονται πάνω στο αν ένα τόσο παλιό, άχρηστο και επικίνδυνο έθιμο εξακολουθεί να έχει κάποιο λόγο ύπαρξης για τη ζωή τους σήμερα. Το δυτικό αντεπιχείρημα στο κακώς εννοούμενο (σε αυτή τη περίπτωση) δικαίωμα στη διαφορετικότητα, πρέπει να ξεκινά από την ανυπαρξία ουσιαστικής χρησιμότητας του εθίμου της κλειτοριδεκτομής. Σίγουρα, όσοι έχουν γαλουχηθεί μέσα στο σύστημα των παραδοσιακών αφρικανικών αξιών, θα έχουν μεγάλη δυσκολία να αντιληφτούν την επικινδυνότητα και την απαξία του εθίμου. Αλλά για τις νεώτερες γενιές που μεγαλώνουν μέσα στο περιβάλλον των δυτικών μεγαλουπόλεων, αυτό είναι ένα στοίχημα της πολιτείας και της δημόσιας εκπαίδευσης, που δεν πρέπει να χαθεί επ' ουδενί τρόπω. Θα επαναλάβω εδώ αυτό που έγραφα και για την ισλαμική μαντίλα στο προηγούμενο τεύχος του ΖΕΝΙΘ. Οι «ξεπερασμένες» εθιμικές πρακτικές δεν ξεπερνιούνται με ποινικές λογικές και κρατική καταστολή, γιατί τα αποτελέσματα είναι ακριβώς τα αντίθετα: η ενίσχυση και η αποκρυστάλλωση των υπαρχόντων νοοτροπιών μέσα από ένα αντιδραστικό μοτίβο που αρνείται την ενσωμάτωση και ενισχύει την παραδοσιακή φυλετική και θρησκευτική ταυτότητα. Χρειάζεται να καταφύγουμε σε εναλλακτικές μεθόδους και σε ενημερωτικές καμπάνιες των πληθυσμών αυτών. Στην περίπτωση της κλειτοριδεκτομής χρειάζεται ενημέρωση των γονιών σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί η κλειτοριδεκτομή και σε τελική ανάλυση η πρόταση μερικών εναλλακτικών λύσεων, όπως ο συμβολικός ακρωτηριασμός, που εφαρμόζεται με επιτυχία στη Γουινέα. Χωρίς να κοπεί η κλειτορίδα, αφήνουν να κυλήσουν λίγες σταγόνες αίμα και τηρούν το «έθιμο» χωρίς να ακρωτηριαστεί το παιδί.
Ως άλλες εναλλακτικές λύσεις προτείνονται κυρίως η κρατική πρόληψη, με τη μορφή δημιουργίας δικτύων πληροφόρησης και κέντρα υποδοχής μητέρων, όπου μπορούν να καταφύγουν μητέρες ή τα υποψήφια ανήλικα θύματα και να τους γίνει αναλυτική και υπεύθυνη ενημέρωση για τους κινδύνους που διατρέχει το παιδί αν υποστεί τη διαδικασία.
Τέλος προτείνεται ιατρική παρακολούθηση και διενέργεια της επέμβασης σε υπό συνθήκες πλήρους υγειονομικής περίθαλψης και με τις δέουσες προφυλάξεις, όπως στην Ιταλία, που γίνεται στο νοσοκομείο με πλήρη νάρκωση.
Αυτά όμως δεν παύουν να είναι ημίμετρα, που κάτω από την επίφαση ενός «πλαισίου ασφαλείας», ελαχιστοποιούν βέβαια τον κίνδυνο για την ζωή των κοριτσιών, χωρίς ωστόσο να λύνουν το πρόβλημα της πρόκλησης μόνιμης σεξουαλικής «ανικανότητας».