[στο Μονοπάτι τής Αλκυόνας, στο Μύτικα τού Πόρτο Γερμενό, 29.10.2023]

Το Μονοπάτι τής Αλκυόνας ξεκινά από το νοτιοδυτικό άκρο τού χωριού Πόρτο Γερμενό, στη βορειοανατολική Αττική και καταλήγει στη δυτικότερη άκρη τής χερσονήσου Μύτικας. Πρόκειται για μια διαδρομή λίγο μικρότερη των 4 χλμ. σε ένα πολύ ωραίο και αρκετά απαιτητικό μονοπάτι, το οποίο δικαίως θεωρείται ως ένα από τα ωραιότερα στην Αττική και χαρακτηριστικό δείγμα των πολύ όμορφων παραθαλάσσιων μονοπατιών στα βραχώδη κακοτράχαλα παράλια τού ανατολικού και βορειοανατολικού Κορινθιακού κόλπου. Το μονοπάτι σμιλευμένο κατά τόπους στα βράχια είναι παλιό, ίσως και αρχαίο, πέρασμα προς το άκρο τής χερσονήσου Μύτικας, η οποία βρίσκεται νοτιοδυτικά τού χωριού Πόρτο Γερμενό, στη θέση τού οποίου βρισκόταν η αρχαία πόλη Αιγόσθενα, σημαντικότατα ερείπια τής οποίας σώζονται ενίοτε σε πολύ καλή κατάσταση.

Η διαδρομή, την οποία ακολουθήσαμε το πρωινό της 29ης Οκτώβρη 2023, έχει σημειωθεί στο χάρτη από τη wikimapia:

Ξεκινήσαμε από το σημείο που ο παραθαλάσσιος δρόμος (στα τελευταία μέτρα του χωματόδρομος) συνεχίζει ως μονοπάτι. Στο βάθος διακρίνεται το Πόρτο Γερμενό και βόρεια του ο Κιθαιρώνας:  

Ακολουθούν εικόνες από τη διαδρομή:

Το πρώτο λιμανάκι, όπου συναντήσαμε μια παλιά παραδοσιακή ασβεστοκάμινο. Είναι η πρώτη παραθαλάσσια που έχω συναντήσει μετά από αυτές στην Παλιά Επίδαυρο:

---

Το επόμενο στο οποίο φιλοξενείται παραλία για μπάνιο. Η κάθοδος γίνεται είτε πριν είτε αφού το περάσουμε. Αξίζει να σημειώσουμε το κρανίο και τα υπολείμματα από τη φτερούγα ενός αετού, δίπλα στο κύμα:

Συνεχίσαμε…

…και τελικά φτάσαμε στο δυτικότερο άκρο τής χερσονήσου, στο οποίο υπάρχει Ι.Ν. Αγ. Κυπριανού και μεταλλική αποβάθρα μέσω της οποίας επισκέπτες στο ναό θα έρχονται με πλοιάριο. Δυστυχώς υπάρχουν και πολλά πεταμένα άχρηστα αντικείμενα, μέχρι και σκουριασμένη μπετονιέρα και μια ανορθόγραφη πινακίδα. Στην τελευταία εικόνα, στο βάθος, διακρίνονται τα κεντρικά και δυτικά Γεράνεια όρη από βόρεια.

Χρειαστήκαμε, με όλες τις στάσεις για φωτογραφίες κ.λπ., περί τις δύο ώρες ενώ για την επιστροφή, μέσω του ίδιου μονοπατιού, περί τη μία ώρα και ένα τέταρτο.

Επιστρέφοντας Αθήνα οδικώς σταματήσαμε σε έναν από τους πολλούς αρχαίους πύργους / οχυρά, τον «Πύργο Αγ. Βασιλείου», στον οικισμό «Κρύο Πηγάδι», οι οποίοι ελέγχανε τους αρχαίους δρόμους τής περιοχής.

Να σημειώσουμε πως αντίθετα με την οικεία μας εικόνα πως η Αττική αφενός με την Πελοπόννησο συνδέεται και συνδεόταν μέσω περασμάτων από την Κακιά Σκάλα αφετέρου με τη Βοιωτία μέσω περασμάτων που διατρέχανε τη βορειανατολική Αττική, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι τα τέλη τού 19ου / αρχές τού 20ου αι., οι αντίστοιχοι δρόμοι και τα περάσματα διασχίζανε τους ορεινούς όγκους: των δυτικών Γερανείων ορέων, και των ορέων Πατέρας, Πάστρα και Πάρνηθα. Στο χάρτη από τη wikimapia που ακολουθεί (με κόκκινο βέλος η θέση τού ανωτέρω «Πύργου Αγ. Βασιλείου») έχουνε σημειωθεί οι οχυρωματικές θέσεις αρχαίων: πύργων ή / ή και φρυκτωριών, φρουρίων και ακροπόλεων, τις οποίες είχανε κατασκευάσει οι αρχαίοι Κορίνθιοι, Μεγαρείς και Αθηναίοι για να ελέγχουνε, για λογαριασμό τους (κάποια αλλάζανε χέρια ανάλογα με τις στρατιωτικές και πολιτικές εξελίξεις), τα περάσματα στα δυτικά Γεράνεια όρη και τα όρη Πατέρας, Πάστρα, Πάρνηθα, Ποικίλο και Αιγάλεω. Εικόνες από τις περισσότερες από τις εν λόγω οχυρωματικές θέσεις έχουνε παρουσιαστεί στο παρόν ιστολόγιο.                     

Οι ρώγες του Brötzmann [Θανάσης Αθανάσιος]

ΟΙ ΡΩΓΕΣ ΤΟΥ BRÖTZMANN 

Φρι τζαζ 

θα πει 

βακχεύω 

γεωμετρικό κενό καθώς λέμε γεωμετρικός κομμουνισμός

κάθε τίμιος άνθρωπος πρέπει να είναι κομμουνιστής 

ψόφα σαν παλιόσκυλο 

ψόφα σε βαθύ διαλογισμό 

σαν τα κοράκια που τρώνε εκστατικά το μπλε βουνό

Εδώ για τον Peter Brötzmann.

Οκτώβρης 1940 [Γιάννης Ρίτσος]

ΟΚΤΩΒΡΗΣ 1940

Ανοίγουν τα παράθυρα

κι όσοι μένουν χαιρετούν αυτούς που φεύγουν

και φεύγουν όλοι.

Γέμισαν οι πόλεις τύμπανα και σημαίες.

Ορθή η αυγή σημαιοστολίζει τα όνειρά μας

κι η Ελλάδα λάμπει μες στα φώτα των ονείρων μας.

Ο ήλιος πλυμένος

με το καθάριο πρόσωπο στραμμένο στον άνθρωπο,

χαιρετάει τους δρόμους που τραβούν στη μάχη.

Αυτοκίνητα περνούν γεμάτα πλήθος.

Αποχαιρετιούνται στις πόρτες και γελάνε

ύστερα ακούγονται τ’ άρβυλα στην άσφαλτο,

το μεγάλο τραγούδι των αντρίκιων βημάτων

που μακραίνει και σβήνει στο βάθος του δρόμου,

ως το βραδινό σταθμό με τα χαμηλωμένα φώτα.

Εκεί τα τρένα περιμένουνε

σφυρίζουν για λίγο έξω από την πόλη,

ακούγονται οι αποχαιρετιστήριοι πυροβολισμοί

κι ύστερα όλα σωπαίνουν και περιμένουν.

Διαβάζουμε τα τελευταία παραρτήματα:

Νικούμε. Νικούμε.

Πάντα νικάει το δίκιο!

Μια μέρα θα νικήσει ο άνθρωπος.

Μια μέρα η λευτεριά θα νικήσει τον πόλεμο.

Μια μέρα θα νικήσουμε για πάντα.

On this long storm the Rainbow rose [Emily Dickinson]

Ενώ κρατούσε, η μακριά καταιγίδα αυτή, το Ουράνιο Τόξο φάνηκε –

Ενώ το πρωινό είχε προχωρήσει – ο ήλιος –

Τα Σύννεφα – σα ράθυμοι Ελέφαντες –

Οι Ορίζοντες – στρυμωγμένοι –

Τα Πουλιά χαμογελώντας σηκωθήκαν, στις φωλιές τους –

Οι θύελλες – πράγματι – περάσαν –

Αλίμονο, πόσο απρόσεκτα τα μάτια ήτανε –

Σε ποιαν το καλοκαίρι έλαμψε!

Η σιωπηλή τού θανάτου απάθεια –

Χωρίς ξημέρωμα – να σηκωθεί μπορεί –

Οι αργές – του Αρχάγγελου συλλαβές

Να την ξυπνήσουνε πρέπει! 

 

On this long storm the Rainbow rose –

On this late morn –  the sun –

The Clouds –  like listless Elephants –

Horizons –  straggled down –

The Birds rose smiling, in their nests –

The gales –  indeed –  were done –

Alas, how heedless were the eyes –

On whom the summer shone!

The quiet nonchalance of death –

No Daybreak –  can bestir –

The slow –  Archangel's syllables

Must awaken her!

194

Το 12ο ποίημα από τη συλλογή «Το Ξύλινο Παλτό» τής Κατερίνας Γώγου

12

Τώρα

Ο Χίτλερ και ο Στάλιν

κάναν κατάληψη

στο τρίτο μάτι ζωής

τώρα οι άνθρωποι

μόνο στο φόβο ενωνόνταν

Τα όνειρά τους

χιλιάδες χρόνια πέφτανε χωρίς ήχο στο πάτωμα

σε μια χαραμάδα κρυβόντουσαν

γινόντουσαν αράχνες

από κει έβγαινε και μεγάλωνε και τρεφόταν

το μόνο πράγμα που τους ένωνε.

Τώρα οι άνθρωποι

μόνο στο φόβο ενωνόνταν

Τα όνειρά τους

λυπημένες κόλλες απ’ τα παράθυρα φτερούγιζαν

με ζωγραφιές από χιλιάδες καταστραμμένες εικόνες

καμένα δέντρα καμένες εικόνες ολικής καταστροφής

υπερπληθυσμός παραμορφωμένα πρόσωπα

από εικόνες καμένης άχρηστης γνώσης.

Τα όνειρά τους άσπρες κόλλες

ζωγραφισμένα σβησμένα πουλιά χωρίς φτερά

κυκλικές πολυθρόνες ιατρείων

βγαίνανε απ’ το στόμα τους μονάχα σύμφωνα λαρυγγικά

κ γ χ κ γ χ βαθιά απελπισμένα

μ’ ένα παράπονο παιδικό μέσα στη λύπη σουρνόνταν

τους σκουπιδοτενεκέδες γεμίζανε

θα ξαναγινόντουσαν πολτός

να ξαναγράψουν άνθρωποι σ’ αυτούς

να τραφούνε μ’ αυτούς να τους ανακυκλώσουν

Τώρα οι άνθρωποι

είχανε άσχημο χρώμα πρασινοκίτρινο

και στο μέρος της καρδιάς

αναβόσβηνε συνεχώς

το κόκκινο φως κινδύνου…

[στη σπηλιά τού Καπετάν Μητρομάρα ή Μήτσου Λέκκα, στον Υμηττό, 24.10.2023]

Για τον Καπετάν Μητρομάρα ή Μήτσο Λέκκα, και τη σπηλιά καταφύγιό του στο νότιο Υμηττό, είχε γίνει αναφορά αρχές τού 2021 (*). Έκτοτε είχα κάνει μια δυο ακόμα προσπάθειες, που δεν απέδωσαν, για να εντοπίσω τη σπηλιά, η οποία συνδέεται με το πρόσωπό του, αλλά όπως αποδείχτηκε οι θέσεις κοντά στις οποίες έψαχνα και οι οποίες υποδεικνύονται στις ιστοσελίδες,: topoguide.gr, mthymettosgreece.com και  users.otenet.gr (η τελευταία έχει κατέβει πια) είναι τουλάχιστον 250 μ. βορειοδυτικότερα και 40, 60 μ. αντίστοιχα χαμηλότερα σε υψόμετρο από τη θέση τής σπηλιάς (η οποία είναι: 37°53’35’’N 23°48’10’’E – 640 περίπου μ. υψόμετρο).

Ουσιαστικά μόνον ο έντυπος χάρτης τής Ανάβασης προσεγγίζει την πραγματική της θέση.

Τελικά πριν λίγες μέρες έπεσα πάνω σε ανάρτηση στο wikiloc, στην οποία δυο πεζοπόροι έχουνε σημειώσει την ακριβή της θέση.

Το πρωινό, με τις όμορφες εικόνες, της 24ης Οκτώβρη 2023…

…ακολούθησα τη διαδρομή (με αφετηρία και επιστροφή το τέλος τής οδού Ηροδότου, στο Πανόραμα Βούλας) όπως έχει σημειωθεί στο χάρτη από τη wikimapia:

Μετά το τέλος τού δασικού χωματόδρομου, ψηλά στο «Στρώμα», συνέχισα στο υποτυπώδες (κατά τόπους ανύπαρκτο) αλλά βατό μονοπάτι, στο οποίο διακρίνονται, πολύ αραιά όμως, κούκοι:

Το εν λόγω μονοπάτι βγάζει στην είσοδο τής σπηλιάς (στο βάθος διακρίνεται ο ορεινός όγκος Μαυροβούνι τού νότιου Υμηττού) χωμένης σε ένα ρηχό βύθισμα τού εδάφους:

   

Οι εικόνες, που ακολουθούν, είναι από το εσωτερικό της, στο οποίο κατεβαίνει κάποιος σχετικά εύκολα αφού υπάρχουνε σταθερά σημεία για πάτημα και πιάσιμο με τα χέρια καθώς και κάποια υποτυπώδη σκαλάκια από πέτρες. Το δάπεδο τής σπηλιάς βρίσκεται σε βάθος περί τα 4 μ. από την είσοδό της και ο θάλαμος, στο βάθος της, δεν πρέπει να ξεπερνά τα 3 μ. σε μήκος. Έχει υποτυπώδη διάκοσμο.     

    

(*) Σημειώσεις

Ο Μητρομάρας, δηλαδή ο Τρελομήτρος, κατά κόσμο Δημήτρης Λέκκας, ήταν αρβανίτης, βοσκός βοδιών από τα Μέγαρα, που αρχικά τρομοκρατούσε τους τούρκους τής Κορινθίας (μάλιστα ο Κιαμήλμπεης τον είχε επικηρύξει) και κατόπιν συμμετείχε στα Ορλοφικά πολεμώντας εναντίον των Τούρκων, με την ομάδα του, τους Λεμπέσηδες, επιχειρώντας, ανοργάνωτα και σπασμωδικά, κυρίως στα παράλια τής Αττικής και της νότιας Εύβοιας, τα Μέγαρα, τη Σαλαμίνα και τα νησιά τού Σαρωνικού, μέχρι που τραυματίστηκε. Πέθανε από τα τραύματά του στο Αγκίστρι την 15.02.1772. 

Λεμπέσηδες σημαίνει είτε αναξιόπιστοι, επίορκοι, παράσπονδοι και προέρχεται από τα αρβανίτικα λιέ (αφήνω) και μπέσα (πίστη,  εμπιστοσύνη) είτε κλέφτες, αντάρτες, αποστάτες και προέρχεται από το τούρκικο ελι-μπες.

[«στην Κόψη», στην Πάρνηθα, 22.10.2023]

Η Πάρνηθα, ακόμα και τώρα, μετά τις καταστροφικές φωτιές τού 2021 και 2023, οι οποίες κατάκαψαν όλες τις βορειοανατολικές-ανατολικές-νοτιοανατολικές-νότιες-νοτιοδυτικές πλαγιές της, μέχρι τα 1.000 περίπου μ. υψόμετρο, από βόρεια τη Σφενδάλη (Μαλακάσα) μέχρι νοτιοδυτικά τούς χώρους των λατομείων πάνω από τον Ασπρόπυργο, αφήνοντας μια μικρή μονάχα ζώνη πρασίνου μεταξύ του ρέματος τής Αγ. Τριάδας και του μονοπατιού «στην Κόψη» (σ.σ. μεταξύ τους βρίσκεται το μονοπάτι «Σκαλάκια», το οποίο ανεβαίνει παράλληλα με το τελεφερίκ και η ρεματιά «Χούνη») έχει εξαιρετικές διαδρομές για ορεινή πεζοπορία και αναρριχητικά πεδία καθώς και πορεία σε via ferrata (το περίφημο Άρμα, για το οποίο όμως, λόγω της φετινής φωτιάς δεν γνωρίζω αν είναι προσεγγίσιμο ή αν έχει ελεγχθεί η στατικότητα των βράχων).

Οι περισσότερες πεζοπορικές της διαδρομές είναι γενικά εύκολες και χάνονται μες στο όμορφο δάσος, αλλά υπάρχουνε και τρεις που είναι πιο απαιτητικές: Το μονοπάτι «Σκαλάκια» με την έντονη κλίση (κατά τόπους μάλιστα έχουνε τοποθετηθεί και βοηθητικά σίδερα), το μονοπάτι που κατεβαίνει στο ρέμα «Κελάδωνας» και περνά από το Σπήλαιο Πανός και το πιο απαιτητικό όλων, το μονοπάτι «στην Κόψη».

Στο παρόν παρουσιάζονται εικόνες από τη διαδρομή την οποία ακολουθήσαμε στο μονοπάτι «στην Κόψη», το οποίο ξεκινά από το σημείο που η οδός Βέροιας συνεχίζει ως οδός Ημαθίας, στους Θρακομακεδόνες, και το οποίο ανεβαίνει παράλληλα με το χείλος τού γκρεμού, στο ανατολικό όριο των απόκρημνων / κατά τόπους ορθοπλαγιών τής ρεματιάς Χούνη. Η διαδρομή έχει σημειωθεί στο χάρτη από τη wikimapia:

Το μονοπάτι κινείται σε έντονα επικλινές πετρώδες έδαφος, προσφέρει υπέροχη θέα (η οποία λόγω της χαμηλής νέφωσης τού πρωινού τής 22ας Οκτώβρη 2023 μάγευε)  ενώ σε πολλά σημεία πρόκειται για πέρασμα πάνω από κακοτράχαλα βράχια:

Είναι σηματοδοτημένο με μπλε σημεία, αλλά αργότερα διακρίνονται και κόκκινα σημεία. Γενικά τα μπλε και τα κόκκινα σημεία ανεβαίνουνε μαζί αλλά, σε κάποια σημεία, τα μπλε οδηγούνε σε αναρριχητικά πεδία, στο όριο του γκρεμού, όπου μάλιστα αφενός δεν υπάρχει βοήθεια σχοινιών ή μεταλλικών στηριγμάτων αφετέρου ο αναρριχητής είναι πλήρως εκτεθειμένος σε κενό ύψους πολλών δεκάδων μέτρων.

Εμείς ακολουθήσαμε τα κόκκινα σημάδια (σ.σ. προσωπικά, δεδομένης της απουσίας τεχνητών μεταλλικών στηριγμάτων ή συρματόσκοινων στα επίμαχα σημεία, δεν θα επέλεγα τα εν λόγω περάσματα ακόμα και αν διέθετα αναρριχητική εμπειρία) μέχρι την κορυφή «Φλαμπουράκι».

Επιστρέψαμε μέσω του μονοπατιού που κατεβαίνει ανατολικά προς τους Θρακομακεδόνες και περνά από τη σπηλιά «Κιούση» (βλέπε εικόνες από τη διαδρομή στο αμέσως προηγούμενο link). Συγκριτικά με πέρσι (στο τμήμα από το «Φλαμπουράκι» μέχρι που συναντά το άλλο μονοπάτι, που έρχεται από «Μόλα», «Μεσσιανό Νερό» και Πηγή «Κορομηλιά», αρχικά ως δασικός χωματόδρομος και κατόπιν ως μονοπάτι, προς Θρακομακεδόνες) έχουνε πέσει και άλλοι, πολλοί, καμένοι κορμοί καθιστώντας κατά τόπους πολύ προβληματική την πορεία. Είναι σαφώς προτιμότερο να επιστρέψει κανείς είτε μέσω του ίδιου μονοπατιού που ανέβηκε είτε να συνεχίσει προς «Φλαμπούρι» και να κατέβει τη «Χούνη».