31 Μαΐου 2012

Σάκης Παπαδημητρίου - Το άλλο πιάνο

To να βρεθείς σε ένα χώρο (στο JazzPoint - Ακαδημίας 18 εν προκειμένω) μπρος σε ένα stand μόνο με έργα (βιβλία, δίσκους βινυλίου και cd) του Σάκη Παπαδημητρίου δε(ν) θα έπρεπε να προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση. Η μουσική μας όμως πραγματικότητα και η κυρίαρχη κουλτούρα είναι που μας οδηγεί να εκπλησσόμαστε. Το υλικό, που στο άμεσο μέλλον θα είναι δυσεύρετο και συλλεκτικό, προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του Σάκη Παπαδημητρίου και όσον αφορά το έντυπο υλικό μάλλον δύσκολα θα ανατυπωθεί και πάντως θα πρέπει να αποκλειστεί κάτι τέτοιο για το άμεσο μέλλον.
Το παρόν πολύ σημαντικό βιωματικό βιβλίο κειμένων/ ποιημάτων και φωτογραφικού υλικού, "Το άλλο πιάνο" (εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1983 από τις εκδόσεις "συν και πλην"), από το οποίο και τα κατωτέρω αποσπάσματα, είναι από τα ελάχιστα που απέμειναν και ευχαριστούμε ιδιαιτέρως το Σάκη Παπαδημητρίου που μας επέτρεψε την ψηφιοποίηση του σε e-book και την ανάρτησή του στην ιστοσελίδα των 24Γραμμάτων η οποία θα λάβει χώρα την Κυριακή 10 17 Ιουνίου 2012.







ελεύθεροι αυτοσχεδιασμοί

                …ήχοι
                …θόρυβοι
                …δονήσεις
                …αφές
                …σιωπές
σώμα πιάνου
σωματικές πιανοεπαφές
                  "μόνο μ' ανταλλάγματα"
ενσωματώσεις αντικειμένων
                  εισδοχές αιχμών εισβολές
                     παραβιάσεις μήκους
                  μεταλλικές αγκαλιές
                  οργισμένοι μονόλογοι
                  εσωτερικά ντεσιμπέλ
                  σπασμοί ελασμάτων
καθρέφτης διπλής όψεως

πλήκτρα χορδές ξύλα
σύρματα ελατήρια αέρας
πεντάλ ηχείο καβίλιες
μπακέτες καλάμια τρίγωνα
κουρδιστήρι κατσαβίδι
τάσια βιβλία φύλλα

ηχητικό εκκρεμές
ακουστικές ακπνώσεις
κυμβαλοκράτημα

μονώσεις ακροδαχτύλων
πληκτροδαχτυλισμοί
αρπίσματα κλειδώσεων
νυχοενίσχυση

παλμική χάραξη
                           αναπνοής
υποκειμενική πραγμάτωση ήχη
τικού χάους
αρμονικές κενού
υπερτονικές αόρατες περιελ
ίξεις κρουστοποίηση οργάν
ου εξωπληκτρονικοί συνδυ
ασμοί

αγκώνες γωνιακά κλάστερς
παλάμες κάθετες συγχορδίες
ενορχήστρωση χορδών
ξύλινες ομαδικές
                            συνηχήσεις

ηχειοτομές
ηχομόρια-κολυμβητές
                            υαλοβάμβακα
κυματισμοί-σουρντίνα α
νοιχτή θάλασσα

χαρταετοί-ηχοουρές
αψαλίδιστες συχνότητες
περιβάλλον ηχοηλεκτρισμού
•βατήρας πτώσεων διπλής
•διπλής κατευθύνσεως

εξεγερμένη επιδερμίδα

μαγνητοβολισμός


-----------------------------------------------



Το πιάνο δεν είναι μόνο ένα "καλοσυγκερασμένο κλειδοκύμβαλο" με εξισω¬μένες αποστάσεις. Δεν είναι μόνο τόνοι, ημιτόνια, τρίτες, πέμπτες, όγδοες, δέκατες τρίτες.
Δεν είναι μόνο

άσπρα-μαύρα
μπάσα-πρίμα
ρυθμός-μελωδία
αριστερό-δεξί
μελωδία - αρμονία

                                      μουσικός μπουφές
                                      εταζέρα προτομών
                                      βάσανο μικρών παιδιών
                                      πιάνο-μπαρ
                                      καφέ-μπαρ
                                      πιάνο-καφέ
                                      πιάνο-κοκτέιλ

                                                           
                                                                 andantino

                                                                 con brio
                                                                 ritenuto
                                                                 και
                                                                 voito subito

Ο Bartolommeo Cristofori, ένας απ' αυτούς που τελειοποίησαν το μηχανισμό του κλαβιέ, στα χίλια επτακόσια κάτι, το ονόμασε
        
                                    gravicembalo col piano e forte.

Από δω και η ονομασία pianoforte, δηλαδή το όργανο που μπορεί να αποδώ¬σει απαλούς (piano) και δυνατούς (forte) ήχους. Κι αυτό φυσικά γίνεται με τη χρήση του πληκτρολογίου (άλλως κλαβιατούρας) αλλά και όλου του σώματος του πιάνου και του πιανίστα.

Το πιάνο ξεκίνησε από το μονόχορδο του Πυθαγόρα για να γίνει το πολυφωνικό συνθεσάιζερ των δύο προηγούμενων αιώνων - και επιπλέον με το ασύγκριτο πλεονέκτημα της σωματικής επαφής που αντανακλάται στον απειροελάχιστο πιανοηχοχρωματισμό.

Το πιάνο είναι έγχορδο και κρουστό. Όλοι το δέχονται αυτό. Έγχορδο γιατί έχει χορδές και κρουστό γιατί κρούονται τα πλήκτρα και τα μαρτέλα για να παραχθεί ο ήχος. Οι χορδές δεν είναι απαραίτητο να δονηθούν με την αποκλειστική μεσολάβηση του πληκτρολογίου. Μπορούν να παιχτούν και μ' άλλους τρόπους, π.χ. με απευθείας επαφή των δαχτύλων ή με απευθείας κρούση: πιτσικάτο, τρέμολο, φλαουτάτο, col legno ή col ο,τιδήποτε, saltellato κτλ. Και η κρούση δεν αφορά μόνο τα πλήκτρα, που θέτουν σε κίνηση το μηχανισμό, αλλά και το υπόλοιπο πιάνο.

Το πιάνο είναι κατ' αλφαβητική σειρά (όχι όμως και απόλυτη)...


άρπα                          θεατρική σκηνή                 νυκτό
γλυπτό                       ιδιόφωνο                           ξυλόφωνο
γυμναστήριο               κάσα                                περιβάλλον
γκόνγκ                       κρουστό                            σαντούρι
διαλογισμός               κατασκευή                        σουρντίνα
δοχείο                        καπάκι                             τάμπλα
εκρηκτική ύλη            καταφύγιο                         τρύπες
έγχορδο                     κρεβάτι                             τεχνολογία
ηχείο                          μεταλλόφωνο                   χορδόφωνο
ηχοεργοστάσιο           μεμβρανόφωνο                  κ.ά.

Οι "προτάσεις" σ' αυτό το βιβλίο δεν έχουν θεωρητικό χαρακτήρα, ούτε αποτελούν τη βάση κάποιου "εγχειριδίου πιάνου" ή υλικό για ασκήσεις σπουδαστών ωδείου. Δεν είναι για να τις πάρει κανείς τοις μετρητοίς. Οι θέσεις και τα αντικείμενα που περιγράφονται, ή απλώς φωτογραφίζονται, έχουν δοκιμαστεί προσωπικά κατ' ιδίαν και ενώπιον κοινού. Καταγράφονται λοιπόν σαν πιανοεμπειρίες κι όχι σαν πιανοθεωρείες.

Γι’ αυτές τις "προτάσεις" δε διεκδικώ διπλώματα ευρεσιτεχνίας ή πνευματικά δικαιώματα. Ξέρω ότι αρκετές απ' αυτές έχουν δοκιμαστεί παλαιότερα με κάποιο ανάλογο τρόπο. Επίσης, δεν πιστεύω ότι αν χρησιμοποιηθούν από κάποιον θα προσφέρουν οπωσδήποτε μουσική ικανοποίηση σ' αυτόν, στους φίλους ή στους ακροατές που τον παρακολουθούν.

Οι φωτογραφίες δείχνουν μόνο "σταθερές" καταστάσεις, "αιχμαλωτισμένες εμπειρίες", ενώ σε μια συναυλία τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι μια και συντελείται σταδιακά η μουσική πράξη μπροστά στα μάτια και τ' αυτιά του κόσμου.

Οι "προτάσεις" προέρχονται από την επιλογή υλικού ζωντανής παρουσίασης και όχι από κάποιο χημείο ήχων. Αποτελούν μια ελλειπτική και ελλιπή καταγραφή πρώτης ύλης αυτοσχεδιασμών με αφαίρεση του χρόνου και της δράσης. Απαρίθμηση συλλαβών, κραυγών, φθόγγων, συνθημάτων, συμβόλων χωρίς κώδικες, γραμματική, συντακτικό, ετυμολογία. Γι' αυτό και δεν ολοκληρώνονται σα γλώσσα παρά μόνο στη χρονική ροή και διαμόρφωση του εκάστοτε αυθύπαρκτου ηχητικού/μουσικού έργου.






Μια ακόμα διευκρίνηση: το "άλλο" πιάνο δεν είναι ίδιο με το "προετοιμασμένο πιάνο" του John Cage. Στο "προετοιμασμένο πιάνο" παρατηρούμε δυο στάδια: α) της"«προετοιμασίας" του πιά¬νου για τη συγκεκριμένη σύνθεση σύμφωνα με τις οδηγίες του Cage, ή άλλων συνθετών, και β) της εκτέλεσης του έργου που είναι γραμμένο σε κάποιας μορφής παρτιτούρα. Στις "προτάσεις" για το "άλλο" πιάνο πρέπει να φανταζόμαστε ότι υπάρχει μόνο ένα στάδιο όπου ταυτίζεται η διαδικασία με το οποιοδήποτε ηχητικό αποτέλεσμα/έργο. Στον αυτοσχεδιασμό-έρευνα-μουσική πράξη δε γίνεται διάκριση σε δύο ανεξάρτητα στάδια που να προηγείται το ένα του άλ¬λου. Οι μετατροπές των πιανοχρωματισμών γίνονται κατά τη διάρκεια της ζωντανής μουσικής κι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της.






30 Μαΐου 2012

Περιμένοντας το φιλί του χρυσόψαρου [Άννα Παυλίδου]



Περιμένοντας το φιλί του χρυσόψαρου.

Ήμουν ένα σπίτι με την πλάτη γυρισμένη στον νοτιά. Κάθε Φθινόπωρο, ρόδινα χωνιά κρέμονταν στον δυτικό μου τοίχο, σαν τους άγρυπνους λήθαργους Όμορφης Δέσποινας. Ο κάμπος κάθε ανατολή άφηνε το πούσι να κοιμάται στις λόχμες της λίμνης και διέσχιζε τα σύννεφα, πριν ακουμπήσει αρώματα τριαντάφυλλου στο κεφαλόσκαλο. Ο βοριάς, πάντα απ’ τη μεριά της θάλασσας, σκάλιζε για χρόνια γοργόνες στα παραθυρόφυλλα. Μου ‘στελνε γυαλόξυλα και κουρασμένους ναυτικούς στο μυστικό μέσα κήπο. Με φώναζαν Ιωσήφ.
Μια στέρεη πέτρινη αγκαλιά, με ασφαλείς κρυψώνες για παιδικές φωνές και παιχνίδια. Ήσυχες γωνιές… Αδιόρατες ραγισματιές γεμάτες όνειρα κι οπωροφόρα. Πάντα παρών στα μυστικά της σοφίτας και σε χαραγμένα σύμβολα στα σκαλοπάτια του υπογείου, λαχταρούσα έναν βυθό ή έναν ουρανό, να βυθιστώ, να με γνωρίσω.
Όταν ήρθε εκείνη, περνούσα ώρες στη γούρνα του σιντριβανιού, κάνοντας ασκήσεις άπνοιας και περιμένοντας το φιλί του χρυσόψαρου. Δεν θυμάμαι τ’ όνομά της. Θυμάμαι μόνο ότι ζούσα την ύστερη εποχή των δεινοσαύρων. Είχαν μόλις χαθεί μαζί με τα χρυσάνθεμα, πάντα αθώοι, αγνοί και αφελείς. Δυσκολοπροσάρμοστοι και χορτοφάγοι. Αναρωτιόμουν, ποιος θα σκαλίσει τις βραγιές, όταν την ένιωσα να πλησιάζει από τον νοτιά και το φόβο μου. Άκουσα το κελάρυσμα του νερού να ποτίζει τα μούσκλια πριν τις βερικοκιές και κατάλαβα πως κουβαλούσε τη σελήνη και τις παλίρροιες. Σαν να μη με πρόσεξε, σχεδόν αδιάφορη, μπήκε αθόρυβα, ψιχαλίζοντας ελπίδες. Χαμογέλασε στην ανατολή, κρέμασε το άρωμα απ’ τα φθινοπωρινά τριαντάφυλλα για κουρτίνα. Έστρωσε τραγούδια στο πάτωμα. Προσεκτικά εξημέρωσε με χάδια τις γοργόνες. Φούρνισε ψίχουλα και τάισε τα πουλιά. Πότισε ζεστή κοτόσουπα τους ναυτικούς που βρήκε να παίζουν σκάκι στην πίσω αυλή. Έπειτα, στοργικά, τους έσπρωξε για καλύτερα ταξίδια, σε θερμότερες θάλασσες. Με κοίταξε βαθιά στην καρδιά και σαν είδε τις ρωγμές στον ίσκιο μου, φύτεψε τρεις πορτοκαλιές μπροστά στην πόρτα, πριν την ανοίξει στον Νοτιά.
Με τους καρπούς της μιας, υγρούς και κόκκινους, εφτά χρόνους γλύκανε τα παιδιά. Κάρφωνε με μοσχοκάρφια τις φλούδες τους στα ξύλα που έκαιγε στο τζάκι. Γουργούριζε παραμύθια σαν γάτος. Αλλά ζητούσε να ευχαριστήσουμε μαζί τις ψυχές των προγόνων, πριν μου διηγηθεί τα πάθη και τα κέρδη τους.
Δεν θυμάμαι τ’ όνομά της. Ούτε θυμάμαι πώς άρχισαν να ελαφραίνουν οι πέτρες, την ίδια στιγμή που βαθαίναν οι ρίζες μου. Πώς άλλαξα θεμέλια, αρμούς και προσανατολισμό.
Με λένε πάλι Ιωσήφ. Όμως τώρα δεν περιμένω άπνοος στο σιντριβάνι το φιλί του χρυσόψαρου. Όταν επιθυμώ ουρανό, ταξιδεύω με τους γλάρους του βοριά και καλοδέχομαι το βυθό και τα τρελά φεγγάρια του Νότου. Δωρίζω ταπεινά όσο φως μαζί της σύναξα και καίω στον κάμπο την ομίχλη για να λιπάνω τα σπαρτά.
Βρίσκομαι εδώ με ανοιχτά όλα τα παράθυρα. Για τα μελίσσια που χάθηκαν στο δρόμο. Τα αηδόνια που τόλμησαν να μεταναστεύσουν. Τους σπόρους που ζήτησαν να φυτρώσουν. Τα όνειρα που αιτήθηκαν πράξη.
Βρισκόμουν εδώ τον καιρό των θαυμάτων και θα είμαι εδώ τον καιρό της Ανάστασης.
Είμαι ένα σπίτι που ταξίδεψε σε όλους τους τόπους. Γνώρισε πως η πόρτα του φόβου του άνοιγε πάντα στη μεσιανή σάλα και χρωστάει σε μια γυναίκα που δε μένει πια εδώ και ούτε θυμάται τ’ όνομά της, την επίγνωση της ουσίας του.
Είμαι μαζί ένα σπίτι κι ο Ιωσήφ.



Πηγή εδώ (thalassa)

Δυο αποσπάσματα από το Tao Te Ching


 [ερμηνεία από τα κινέζικα: Stephen Mitchell, απόδοση στα ελληνικά: Τάσος Γκίκας]



















Οι αρχαίοι σοφοί ήταν εμβριθείς και διακριτικοί.
Η σοφία τους ήταν απροσμέτρητη.
Δεν υπάρχει τρόπος να την περιγράψεις˙
το μόνο που μπορεί να περιγράψουμε είναι η εμφάνισή τους.

Ήταν προσεκτικοί
σαν κάποιον που περνά πάνω από παγωμένο ποτάμι.
Άγρυπνοι σαν ένα στρατιώτη σε εχθρικό έδαφος.
Ευγενείς σαν το φιλοξενούμενο.
Ρευστοί σαν τον πάγο που λειώνει.
Κατεργάσιμοι σαν έναν όγκο ξύλου.
Επιδεκτικοί σαν την κοιλάδα.
Καθαροί σαν ένα ποτήρι νερό.

Έχεις την υπομονή να περιμένεις
μέχρις ότου κατακαθίσει η λάσπη
και καθαρίσει το νερό;
Μπορείς να παραμείνεις ακίνητος
μέχρις ότου η σωστή πράξη αναδυθεί από μόνη της;

Η Σοφή δεν επιδιώκει την ολοκλήρωση.
Μην επιζητώντας, μην προσμένοντας,
είναι παρούσα, και μπορεί να καλοσωρίζει όλα τα πράγματα.   


---------------------------------------------------


Όταν κυβερνά ο Σοφός, οι άνθρωποι
μόλις που γνωρίζουν ότι υπάρχει.
Ο επόμενος καλύτερος είναι ο ηγέτης που τον αγαπούν.
Έπειτα αυτός που τον φοβούνται.
Ο χειρότερος είναι αυτός που τον περιφρονούν.

Αν δεν εμπιστεύεσαι τους ανθρώπους
τους κάνεις αναξιόπιστους.

Ο Σοφός δεν μιλά, ενεργεί.
Όταν το έργο του έχει τελειώσει,
οι άνθρωποι λένε, "Απίθανο:
το καταφέραμε, όλο μοναχοί μας!"

29 Μαΐου 2012

29 Μαΐου 2012 μείον τέσσερις ώρες


η συμμόρφωση στη διπλή βία και αποδοχή αφενός της κατ’ επανάληψη ως μήτηρ πάσης μαθήσεως διαρκούς αποκάλυψης πληροφόρησης περί των επιστημονικών πορισμάτων αναφορικά με τα πρότυπα αξιογάμητων γλουτών για τον τρόπο κατασκευής τους ως το αποτέλεσμα και την ανάλωση yoğurt ως το αίτιο ως απρόσμενα εμφανισθέντα τη στιγμή εκείνη στο γυάλινο ράφι έκθεσης των επιτηδεύσεων να συνοδεύουν πάνω δεξιά το κεφαλαίο Έψιλον ένεκα της ευτυχώς μοναχά για 24 ώρες ανασταλείσας αφετέρου εν-ημέρωσης περί των της αέναης κρισιμότητας όπως απεικονίζεται ανέκαθεν στα βλέμματα των τακτών ταγιέρ και κουστουμιών των οκτώ και απολογητών των λεπτομερών οδηγιών χρήσης σύμφωνα πάντα με τις αναντίρρητες αναλύσεις του αφαλού κάποιας κερκόπορτας που την εξ-ασφαλίζουν οι μέσω ιδεοληψίας πείθοντες ως αν επαΐοντες και εκπρόσωποι των κατόχων άυλων τίτλων είναι η ανεπίστροφη άλωση


(29-05-2012)

28 Μαΐου 2012

Νίκη των Τετριμμένων (Σχόλιο) [Χαριτίνη Ξύδη]

Όταν, μοιραία, συναντήθηκα και αγάπησα τα ποιήματα της «Νίκης των τετριμμένων», ήταν πολύ καιρό, πριν εκδοθούν. Δεν γνώριζα ότι θα έφεραν έναν τόσο παράδοξο, ειρωνικό και αντιθετικό – σχετικά με το περιεχόμενο και το φορτίο τους- τίτλο.
Η αίσθηση, άμα τη αναγνώσει, ίσως έτσι να ορίζεται: μικρογραφία ωκεανού. Δεν είναι μόνο το ύφος, η μορφολογία των βράχων, η ακαριαία αλμύρα, οι κυματισμοί ζωής, η τρικυμία και η νηνεμία, αλλά ξαναβρίσκεις στα ποιήματα, το παιδί που υπήρξες. Σε επιστρέφουν σε αξίες που ίσως ξεχνούσες, στον πολιτικό άνθρωπο που προσδοκάς.
Η βαθιά ευαισθησία της εσωτερικής μαρτυρίας-καταγραφής, σε φέρνει αντιμέτωπο με τους φόβους, τις αγωνίες, τις ανασφάλειες, τις εμμονές. Είναι πράγματι, σαν ν’ ακούς πρώτη φορά, σε παραλλαγή, τη μουσική μιας αγαπημένης σου άριας.
Αν αξίζει, αυτή η γραφή, δεν είναι μόνο για τα παραπάνω. Αλλά επειδή σε πλησιάζει (σχεδόν σε σπρώχνει) στο ανθρώπινο, όσο ποτέ δεν ήλπισες. Εγκαινιάζει βαθύτερη την ύπαρξη. Κάποτε την αναβαπτίζει σε νερά κρυστάλλινα.
Ένας βραχνάς τα τετριμμένα, βάσανος το εφήμερο, μια ιεραποστολή η ήττα τους, μέσω της ποίησης. Η αυτοσχέδια κιβωτός, της παρούσας συλλογής, μεταφέρει και διαφυλάττει προσεκτικά το βάλσαμο, το αντίδοτο μπορεί, μακριά από ηθικοπλαστικές αδιαλλαξίες και νουθεσίες, για να διασώσει την προοπτική «διαθήκης».
Στην ποίηση του Κώστα Σφενδουράκη, διακρίνεις καθαρά, δύο αντιδιαμετρικούς κόσμους. Έναν τρυφερό κι έναν άγριο. Τόσο αυτόνομοι, όσο, συγχρόνως, τόσο μέσα ο ένας στον άλλον. Τόσο περιθωριακοί, όσο και στο απόλυτο κέντρο των γεγονότων. Κοινωνικών, πολιτικών, γεγονότων έρωτα, αγάπης, ανθρώπου. Η εκπόρευση δύναμης και ήθους, είναι ακαριαία. Η απόδοσή τους, διαχρονική και επίκαιρη.
Σε αποδεσμεύει από τα άγκιστρα της μετριότητας, του υποκριτικού, που στις απροσποιητικές μέρες μας, «θριαμβεύουν» ή τυγχάνουν «ακολούθων» που τα εγκωμιάζουν.
Δεν παραείναι τίποτα. Είναι. Κι εκεί που είναι, στα συναξάρια, στους μύθους, στις καταγγελίες, στις μαρτυρίες, η ανήσυχη καρδιά, το ανήσυχο μυαλό, υπάρχουν αυθεντικά σαν οπτασία κι όχι σαν σαβανωμένο φάντασμα. Τίποτα κατασκευασμένο, αγοραίο, εκζητημένο, προς εμπόρευση. Οι νευρικοί και παιγνιώδεις στίχοι δεν πασχίζουν για την τεκμηρίωσή τους, δεν χρησιμοποιούνται ευέλικτοι χειρισμοί. Γιατί το όραμα είναι διακριτό, ήδη κεκτημένο, η ενοποιητική του δύναμη επίσης, η ομολογία θεού το ίδιο.
Μας θυμίζει επίμονα το χρέος απέναντι στον άνθρωπο, στα αισθήματα, στην ιστορία, στη σωτηρία του. Έξω από τα αλύγιστα αναλώσιμα, όπου αυτός ο κόσμος ευδοκιμεί, τελεσφορεί, δονείται, η αξίωση της ανασύνθεσής του, μετά το τέλος της «Νίκης των τετριμμένων», μας ανήκει εξ ολοκλήρου.
Η ελπίδα να μαντέψω πώς «οργανώθηκαν», τόσο συγκερασμένα, ακραίες αντιθέσεις, μακραίνει, καθώς οι ρίζες της γραφής του Κώστα Σφενδουράκη, πάλλονται σ’ ένα βάθος, στο οποίο ωριμάζουν πολύ, μα πολύ ιδιωτικά, προθέσεις και στόχοι και ανατροπές.
Έργο σε διαρκή πρόοδο, σε διαρκή ζωή, μακριά από μιμητικούς μοντερνισμούς, παίρνοντας τελεσίδικες αποστάσεις από τα χαλασμένα και τα πεθαμένα, φροντίζει με συνέπεια, να εμφυσήσει πνοή, να δώσει οξυγόνο στα ποιήματα, στα μηνύματά τους, να διαρθρωθούν σε ύφος στέρεο, πολύτιμο, και, εν τέλει, να μας κληροδοτήσουν τον απόηχο μιας ιδιοστασίας ασυνθηκολόγητης, λιγότερο προνομιακής, αλλά ξεχωριστά ευαίσθητης, που αυτονομείται από κατάλοιπα στερεοτύπων, ελεύθερη και περήφανη.
Επαναφέροντας τις ξεχασμένες αλήθειες, φωτοσυνθέτοντας δίχως να συνθηματολογεί, βασανίζεται από υπερβολικό ρεαλισμό, μα έχει, αναμφίβολα, βρει το μέτρο ανάμεσα στα δύο και ισορροπεί. Ενώνει τις αγωνίες, τις ευαισθησίες, τις αισθητικές μιας γενιάς και την προκαλεί να βγει από το κουκούλι της, να αναστοχαστεί με τη σειρά της, επιχειρώντας ισόχρονα και συγκαιρικά να δοκιμαστεί, υπερασπιζόμενο ακέραια τη «Γη της επαγγελίας» του, καθαρμένο.


Υστερογραφώντας: Δεν είχα πρόθεση ούτε σκοπό να μιλήσω μεγαλόστομα για την ποίηση του Κώστα Σφενδουράκη, που, κατά τη γνώμη μου, έχει επίγνωση της θέσης και του ρόλου τού ποιητή, ακόμη κι αν δεν είναι στρατευμένος. Αν έτσι φάνηκε, λοιπόν, είναι γιατί σχεδόν με ανάγκασε η βαρύτητα, η συναισθηματική αγωγή και αξία της ποίησης του Κώστα (για μένα), κάτι για το οποίο ούτε να απολογηθώ θέλω, ούτε να αποποιηθώ μπορώ

Pasquale (Paskalis) Casile - Dèi e Zangrèi (Οι Ελληνόφωνοι της Καλαβρίας - Οι Γκρέκοι άντην Καλαβρία



















Διαβάστε ή κατεβάστε εδώ το όγδοο βιβλίο της σειράς "εν καινώ" των 24Γραμμάτων με τίτλο: "Dèi e Zangréi" του Pasquale Casile.


----------------------------------------------------------------------


Ο Pasquale Casile (Πασκουάλε Καζίλε), Ιταλός μελετητής των ελληνοφώνων της Καλαβρίας της Kάτω Ιταλίας, δεν είναι απλός ένας συνεργάτης του 24grammata.com. Είναι κάτι παραπάνω.
O Paskali Casile, ene enas “àzzunno” italo-greco, pu coscinìzzi nistanimèra – logo podò logo – tin glossa greka ti Kkalavrìa, den ene enà monò sìndrofo tu 24grammata.com. Ene tikandì ‘zze pleo.
Είναι αυτό το παραπάνω που δεν εξηγείται με λόγια αλλά με μια υγρασία στα μάτια κάθε φορά που διαβάζεις στα ηλεκτρονικά μηνύματα του: “Sas angaliàzzo”, “Amèst’in galin ora”, “Su steddo liga loja jà n’acchieròsise to melètima tu vivlìomu”, “Pemmu esù ti pistègguise, ce an pausi calà”
Ene tikandì pu de ssònnume diamerèzzi me ta loja, ma me enan dacli cremammèno st’artàmmia pasa viàggio pu meletàme sta grammatàtu: “Sas angaliàzzo”, “Amèst’in gàlin ora”, “Su steddho liga loja jà n’acchieròsise to melètima tu vivlìomu”, “Pemmu esù ti pistègguise, ce an pausi calà”.
Ο Pasquale Casile είναι από εκείνους τους λίγους, μα παθιασμένους Ελληνόφωνους που ψάχνουν, μοχθούν και οραματίζονται μόνοι τους να σώσουν ό,τι η επιπολαιότητά μας έχει καταδικάσει να χαθεί
O Paskali Casile ene enas azz’ecìndu lligu greku monèu, pu èchusi acomì tin limbithìa na jirèzzusi, na dulèzzusi ce n’afudìusi ja na mi chathì i magni glossa… i glossa ti jenìandu.
Στο βιβλίο του Dèi e Zangrèi, που παρουσιάζεται σε πρώτη ηλεκτρονική έκδοση από το 24grammata.com, μας αναφέρει  για τα chorìa (χωριά) της Καλαβρίας, την Ιστορία τους, τα έθιμα, τις παραδόσεις και, κυρίως τη γλωσσική τους παράδοση. Παρουσιάζονται πρωτότυπες αναφορές, μοναδικές στην παγκόσμια βιβλιογραφία για του Zangrèi (έτσι ονομάζουν οι Ιταλόφωνοι τους ελληνόφωνους της Καλαβρίας). Κατά την επικρατούσα εκδοχή οι Zangrèi ονομάστηκαν έτσι, από το αρχ. ελληνικό ζαγκλαίον (: δρεπάνι) και, δήθεν, ονομάζονται έτσι, επειδή οι ελληνόφωνοι είναι, τάχα, άξεστοι (η γλωσσολογία στην υπηρεσία του εθνικισμού!!). Ο Pasquale Casile, αντίθετα, ερμηνεύει τη λέξη Zangrèi από το Zagreús Ζαγρεύς, όπως ήταν το προσωνύμιο του Διονύσου στις Ορφικο- Πυθαγορικές κοινότητες της Καλαβρίας. Εδώ, ακριβώς, ξεκινά η μοναδικότητα της μελέτης του Πασκουάλε Καζίλε, που την καθιστά ανεπανάληπτη στη βιβλιογραφία του Ελληνισμού: αναζητά και ανακαλύπτει τη ζωντανή σχέση των Ελληνοφώνων της Καλαβρίας με
Πυθαγορισμό.
Αν νομίζετε ότι η αρχαία Θεά Περσεφόνη δε γιορτάζεται πλέον πουθενά στον πλανήτη, δεν έχετε παρά να διαβάσετε το Dèi e Zangrèi του Pasquale Casile για το πως γιορτάζουν οι Ελληνόφωνοι της Καλαβρίας την Κυριακή των Βαΐων
Το λεξικό που παραθέτει ο Καζίλε με τα Δωρικά, και όχι μεσαιωνικά/ Βυζαντινά, στοιχεία της γλώσσας των ελληνοφώνων είναι ακόμα μια αδιάψευστη μαρτυρία για τη χιλιόχρονη παρουσία τους στην Ιταλία

Γιώργος Δαμιανός



27 Μαΐου 2012

Τρία ποιήματα του Caesar Flaischlen [μετ. Απόστολος Ν. Μαγγανάρης]


Ευτυχία.

     Είναι θέρος τώρα και τα ρόδα ανθούν και
γαλάζια λάμπουν μες στη Νύχτα… και
στη Νύχτα μέσα και στ’ ανθισμένα ρόδα και
στην τρισευτυχισμένη Σιγή, τραβάμε εμείς… δυο
άφοβα παιδιά…
     κ’ επιτέλους μπρος μας, απλώνεται… σε
θαυμαστήν αιθρία, πνιγμένος, από τον ώριμο
καρπό, ο ωραίος Κόσμος.


Και σιγοβρέχει… 

        Και σιγοβρέχει, κι όλο η μέρα γίνεται μι-
κρή κι όλο πιο σπάνιο το φως του ήλιου.
         Στην άκρη εκεί του δάσους ένα ζευγάρι ρό-
δα έβλεπα χτες να στέκουνε…
         δος μου το χέρι κ’ έλα… πάμε για ναν τα κό-
ψουμε…
          Θε νάναι ωρισμένως τα τελευταία!


Ήλιος αέρας και κύμα.

          Κοίτομαι στη ζεστή αμμουδιά,
          γυμνός
          και καίω στον ήλιο…
          και σαν ένα σωρό πανιών πολύ απαλών, με
πεταρίζ’ ο αέρας, πάνω από τα λυμένα μου
τα μέλη.
          Ακούω των κυμάτων το σκοπό, σιμά εδώ,
κι αργά κλείνουν τα μάτια μου, και σύγνεφα
κυλούνε προς τη γης, πάνω μου, χρυσοπόρ-
φυρα…
           Δεν είμαι πια ένας άνθρωπος, δε θέλω πια
νάμαι άνθρωπος εγώ…
           μόνο είμαι ήλιος, Αέρας και Κύμα…
           μια συμφωνία τόνων περαστικιά…
           κι όταν η μέρα προσπερνά την άσπρην α-
κροθαλασσιά, ξεσπάω σ’ ένα σκοπό καινούργιο,
σαν Ήλιος, σαν Αέρας, σαν Κύμα,
           δίχως κανένα πόνο, δίχως πεθυμιά, μες
στη γαλάζια νύχτα.



Ο θρήνος της σπηλιάς [Μ. Δαμιράλης]




Ο θρήνος της σπηλιάς.

Στη σκοτεινιασμένη
Του βουνού σπηλιά
Δεν ακούς τραγούδια,
Δεν ακούς μιλιά.

Το μπαγλαμαδάκι
Δε μαγεύει πια
Σκόρπισαν κ’ εφύγαν
Όλα τα παιδιά.

Στο ντεκέ απόψε,
Ωχ! Του Μπάρμα Λιά
Οι χτυπιάδες μπήκαν
Τάκαναν γιαλιά.

Σπάσαν ναρδιλέδες
- Τούρνα, τούρνα, να! -
 Κ’ έκλεψαν τα  μάππα
Του πικρομηνά.

Κ’ ήρταν οι νεράιδες
Τώρα στη σπηλιά,
Με τα μεταξένια
Και χρυσά μαλλιά.

Είχανε λουλούδια
Μες στην αγκαλιά,
Κ΄ είχανε στα χείλια
Φίδια και φιλιά.

Κ΄ ήρτανε γοργόνες
Ξωτικές μαζί,
Ωχ! τα, ποιος πεθαίνει
Ποιος απόψε ζει!

Να κ΄οι ντερβισάδες
- Τούρλα, τούρλα, λα! -
Με τα κομπολόγια
Και με το λουλά.

Χώσε μου, καλή μου
Το καμί βαθειά
Κι απ’ τα σπλάχνα βγάλε
Την τρελλή καρδιά.

Και κομμάτιασέ την,
Δός την στα σκυλιά
Ναν τη λυσσοφάνε
Όξω απ’ τη σπηλιά.

Κι αν χαροπαλέψω.
Κι αν πονώ πολύ,
Κόψε μου τα πόδια
Και την κεφαλή.

Ωχ! τα κ’ οι νεράιδες
Νύχτα στη σπηλιά!
Κλαίγαν και τραβούσαν
Τα χρυσά μαλλιά. 



Βιομηχανία [H. Zogmann μετ. Θόδωρος Σκουρλής]




Βιομηχανία.

Είταν χινόπωρο γκρίζο πρωινό˙ περνούσα
κοντά στις καγγελόπορτες και μπρος μου δεν κοιτούσα
χαμένος μες σε βάθη λογισμών.
Απ’ τα φουγάρα ανέβαινε ψηλά, κύκλους να γράφει
ένας καπνός πυκνότατος, κίτρινος σαν το θειάφι,
κι ακούγονταν ουρλιάσματα σαν πάλαιμα στοιχείων.

Και σίμωσα περσότερο˙ κι απ΄ των σφυριών το τέρας
έτρεμε η γης˙ αυλάκωνε το χάραγμα της μέρας
φλόγες θυσίας προσφερτής προς  τη Βιομηχανία.
Βουίζει η μάχη και βροντά του νου μας ξελογιάστρα
και παίζει η ορχήστρα η βάρβαρη στα σιδερένια κάστρα
της εποχής μας τη βαρειά γενναία συμφωνία.

Ω! αιμάτινη, σκληρή αποχή, θα μάθω να σε νιώθω.
Βλέπω, δοσμένοι ολόψυχα στης λευτεριάς τον πόθο,
να συδαυλάν οι κύκλωπες οι μαύροι τη φωτιά.
Στήνουν πάνω απ΄ τα χάσματα τα θολωτά γεφύρια,
υψώνουν προς τον ουρανό πύργους, τεράστια χτίρια
και καταλύουν τις θάλασσες, δαμάζουν τα βουνά.

Γυρνούν τον κόσμο ατέλειωτες οι αμαξοστοιχίες
να φέρνουν από μακρινά νησιά και παραλίες
τους θησαυρούς σε πιο εύμορφη και πλούσια χώρα εδώ.
Ω! άνθρωποι των μπλε μπλουζών με τη γροθιά που αξίζει!
Σεις διαφεντεύετε τη γη! Στη ρόδα που ανεμίζει
γυρίζει ο κόσμος ο παλιός το νέο τροχό.

26 Μαΐου 2012

Ιχνογραφία [Δία]



Ιχνογραφία

Επιστρέψαμε απ' την απογευματινή βόλτα της εφηβείας.
Στη θάλασσα ο ορίζοντας παιδικό μεσημέρι
, οφθαλμαπάτη στο αχανές της ατμόσφαιρας.

Σούρουπο κι η γλυκιά υγρασία ρητίνη απ' το όνειρο
, απ' το αχνό προσχέδιο,
όπως μετρά τον Κύκλωπα η ακτίνα του ποδηλάτου.

Γιορτή και μεθύσι.
Έπειτα σκέτο μεθύσι.
Έπειτα το όλον του τίποτα.
Κύκλωπας και Κανένας.

Επιστρέφαμε ξεφυλλίζοντας το τετράδιο της ιχνογραφίας.
Σπιτάκια. Καραβάκια.
Ουράνιο τόξο. Αστέρια. Καρδιές.
Παράθυρα στις γωνιές.

Υπερσυντελεσμένοι μέλλοντες.
Τι θα φάμε αύριο;
Ή αύριο θα είμαστε φαγωμένοι;

Κερματισμένος θάνατος.
Διάλειμμα για το φρούτο.
Κερματισμένος θάνατος.
Διάλειμμα για...

                        στον Γ. Π.

25 Μαΐου 2012

Για ένα κυβερνητικό πρόγραμμα της αριστεράς ή μάγκες πιάστε τα ποφύρια [Γιώργος Π. Τριανταφυλλόπουλος]


Απόσπασμα από το άρθρο του Γιώργου Π. Τριανταφυλλόπουλου από το blog του "επ αριστερά". Διαβάστε όλο το άρθρο εδώ.


[...]
Χωρίς να είναι καθόλου υποχρεωτική η μεταβολή της στρατηγικής του κάθε κόμματος, κάθε άλλο μάλιστα, και της κάθε πολιτικής δύναμης, αυτές πρέπει άμεσα να ανταποκριθούν στο αίτημα των λαϊκών στρωμάτων για μια αριστερή προοπτική διεξόδου από τη βαθειά κρίση του ελληνικού καπιταλισμού. Ένα αίτημα που πλανιέται πραγματικά στον αέρα και μερικώς αποτυπώθηκε και στα εκλογικά ποσοστά της αριστεράς στις εκλογές του Μαΐου. Το καθήκον της αριστεράς είναι επομένως να προτείνει πλέον και ένα κυβερνητικό σχέδιο. Ένα σχέδιο ρεαλιστικό που θα απαντά ταυτόχρονα σε δύο ζητήματα.
Α) Θα απαντά στα άμεσα προβλήματα από τη μεριά των συμφερόντων των εργαζόμενων και της συντριπτικής πλειονότητας της κοινωνίας και θα θέτουν τις βάσεις για μια οικονομία που θα υπάρχει και θα λειτουργεί προς το συμφέρον τους.
Β) Θα αφήνει ανοικτό το δρόμο για τις παραπέρα μεταβολές στο οικονομικό καικοινωνικό πεδίο διαμορφώνοντας ταυτόχρονα, με συγκεκριμένες ρυθμίσεις, με τη σύμφωνη εκπεφρασμένη γνώμη του λαού ο οποίος όλο και εντονότερα πρέπει να έρχεται στο προσκήνιο παίρνοντας τις τύχες του στα χέρια του.
[...]

23 Μαΐου 2012

4 ποιήματα του Juan Larrea από την Poesia española Antología 1915-1931[μετ. από τα Ισπανικά Vittorio Bodini και από τα Ιταλικά Κοκολογιάννης Κωνσταντίνος ]



Ακολουθία εύγλωττων ήχων ...


Ακολουθία των εύγλωττων ήχων τείνουν να λάμψουν την ποίηση
είναι αυτό και αυτό και αυτό
Και ό, τι έρχεται σε μένα ως αθώα ποιότητα σήμερα
που υπάρχει γιατί εγώ υπάρχω και γιατί ο κόσμος υπάρχει
και επειδή και οι τρεις μπορούν κανονικά να παύσουμε να υπάρχουμε


Ή του ωκεανού

Antonio
τα πλοία φορτώνουν και ξεφορτώνουν όπως τα μάτια των μαρτύρων
αλλά με όλα αυτά, είμαι μακριά από το να αγαπήσω την πυγμαχία
μακριά από τη ζωή από το θάνατο
μακριά από το να σκέφτομαι το σφουγγάρι τρυπημένο γεμάτο με απόψεις
Στο λιλά του κρέατος που απορροφά την ισημερία
κοίτα αυτό το χρώμα της φράσης, κοίτα αυτούς τους κόμβους στο ρυάκι
κοίτα αυτή την ελπίδα που αλλάζει μπροστά στα μάτια σου
και αυτές οι πτυχές ελπίδας που το σκεπάζουν
Γεροντοκόρη η θάλασσα
απομακρύνεται ευγενής
Έχει ένα κόμπο στο λαιμό μου, αλλά εγώ είμαι μακριά
μακριά από τον θάνατο μακριά από τη ζωή
μακριά από το να περιβάλλει με προσοχή τα παλιά οστά μου στο λιβάδι
έχοντας ως μόνη εμπειρία τις ομίχλες
Antonio ακριβέ φίλε
δεν θα υπήρχαν πρόσωπα χωρίς τοπίο μετά τη βροχή


Αγκάθια όταν χιονίζει
(Στον κήπο του Fray Luis)

Να με ονειρευτείς, να με ονειρευτείς γρήγορα αστέρι του εδάφους
καλλιεργημένη από τα βλέφαρά μου, που ανιχνεύουν το αγκομαχητό της σκιάς μου
σαγήνευε με, με τα μαρμάρινα φτερά πυρωμένα αστέρι, αστέρι στις στάχτες μου
Ικανός, ικανός να βρει κάτω απ’ το χαμόγελό μου, το άγαλμα
μια βραδιάς με ήλιο, οι χειρονομίες στα άνθη νερό
τα μάτια στα άνθη του χειμώνα
Εσύ που στην κόγχη του ανέμου ξαγρυπνάς
η αθωότητα εξαρτάται από το τιμόνι της ομορφιάς
που προδίδει στη ζέση με την οποία τα φύλλα ψάχνουν το πιο αδύναμο στήθος
Εσύ που παίρνεις φως και άβυσσο στην άκρη αυτού του κρέατος
που πέφτει στα πόδια μου σαν πληγωμένη ζωντάνια
Εσύ που χάθηκες στο δάσος του λάθους
Υπολόγισε ότι ένα σκοτεινό τριαντάφυλλο της σιωπής μου ζει χωρίς να πολεμά και χωρίς εξόδο


Να μην είσαι άλλο

Να μην είσαι άλλο από ένα νήμα της γης, αλλά να συμμετέχεις στο κυνήγι
του ελάφιου
ένας συνδυασμός
αναπνοής και φτώχιας
έχοντας ένα γιλέκο χωρίς μια σκιά ενός κισσού
και λίγοτο βράδυ μεταξύ των τούβλων της καρδιάς.



Πηγή εδώ: "Λόγος και Τέχνη"

Συμβουλή προς εκλογείς [Παναγιώτης Πανάς]



Συμβουλή προς εκλογείς.

Ως είν’ τα πράματα, δεν είναι χρεία
Ο αντιπρόσωπος νάχη σοφία,
Με τα Συντάγματα να βασανίζη
Το νου, το δίκαιον να ξενυχίζη,
Ή να σκοτίζεται τι ‘ς την πατρίδα
Τώρα χρειάζεται… Μια εφημερίδα
Με σοβαρότητα σαν καππακίζη
Κι ό,τι εκαπάκκισε αποστηθίζη…
Φθάνει… Άλλο τίποτα δεν θέλει εκείνος,
Λυκούργος, Σόλωνας είναι και Μίνως…
Εάν δεν έμαθε τα νομικά,
Δεν είναι τίποτα,… Ψυχρά κακά
Με τους Μ ι ν ί σ τ ρ ο υ ς μας σαν τα βολεύη,
Φθάνει, πιστεύουμε, και περισσεύη.
Για τα συμφέροντα του δημοσίου
Είναι αξετίμητος… Η  χ ε ι ρ  Κ υ ρ ί ο υ
Αφίνει ήσυχα να τα ξεμπλέξη
Στίβει πλάτες του και… ό,τι βρέξη.
Μονάτος γάιδαρος με αυτιά έναν πήχυ
Είναι όποιος σκέπτεται για ξένη τύχη:
Όποιος το σκότι του λέει πως πρέπει
Με ξένα μάγκανα να τρώη, να σέπη.
Σήμερα ο Κύριος - Ε γ ώ  πλησίον
Είναι ‘ς τον άνθρωπο μόνος… Και ποίον
Κανένας άλλονε θα αγαπήση;
To  ε γ ώ  ‘ς τον άνθρωπο είναι όλη η φύσι.
Τιμή; Συνείδηση; Είναι παγίδα.
Όποιος είναι άξιος πηδά… Η πατρίδα;
Είν’ ένα εύμορφο και πλούσιο αμπέλι
Με δίχως φράμματα… Τρυγά όποιος θέλει.
Λαός; Δικαίωμα;… ‘Σ τα μάτια σκόνι.
Οπόχει δύναμι τρώει πεπόνι.
Η αδελφότητα;… Σκύλοι και γάτοι…
Και η ισότητα;… Λόγια, απάτη…
Αδέλφια είμαστε όλοι, σας λένε
Αλλά τ' αδέλφια μας και ν’ αναπνέεν
Χωρίς τη γνώμη μας δεν εμπορούνε.
Σκέψι και θέλησι δω δεν χωρούνε.
Πίστι χρειάζεται. Αυτή σας σώνει…
Γνώμη εξεφράσατε;… Εις την αγχόνη.
Λοιπόν… Πολίτες μου ν’ ακολουθήστε,
Θέλτε δεν θέλετε, και να ψηφίστε,
Πρέπει  χ α μ ά λ ι δ ε ς  ή αγύρτες φίνους,
Τιμή να κάνουνε ‘ς τους Βεδουίνους.


(1881)







22 Μαΐου 2012

Πραγματεία περί εθελοδουλείας [Étienne De La Boétie - μετ. Παναγιώτης Καλαμαράς]







Πραγματεία περί εθελοδουλείας [Étienne De La Boétie - μετ. Παναγιώτης Καλαμαράς - εκδόσεις "Πανοπτικόν"]


Δύο αποσπάσματα από το βιβλίο.


Ένας λαός σκλαβώνεται μόνος του, κόβει τον ίδιο του το λαιμό όταν, έχοντας επιλέξει ανάμεσα στο να είναι υποτελής και στο να είναι ελεύθερος, εγκαταλείπει τις ελευθερίες και μπαίνει στο ζυγό, συναινώντας στην ίδια του τη δυστυχία, ή μάλλον, προφανώς, καλωσορίζοντάς την. Εάν κοστίζει κάτι στους ανθρώπους η ανάκτηση της ελευθερίας τους, δεν θα τονίσω την ανάγκη δράσης προς αυτή την κατεύθυνση, αν και δεν υπάρχει τίποτα που ένα ανθρώπινο ον θα μπορούσε να αγαπήσει περισσότερο από την αποκατάσταση του δικού του φυσικού δικαιώματος, να μεταμορφωθεί ο ίδιος από ένα κτήνος με κυρτή πλάτη σε άνθρωπο για να το πούμε έτσι. Δεν απαιτώ απ' αυτόν τέτοια τόλμη, αφήστε τον να προτιμά την αμφίβολη ασφάλεια της άθλιας ζωής όπως την επιθυμεί. Τι γίνεται τότε; Εάν προκειμένου να έχει την ελευθερία δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από το να την επιθυμεί, εάν μόνο μια απλή πράξη της θέλησης είναι αναγκαία, υπάρχει κανένα έθνος στον κόσμο που να θεωρεί πως μια απλή επιθυμία έχει τόσο υψηλό τίμημα προκειμένου να ανακτήσει δικαιώματα, τα οποία οφείλει να είναι έτοιμο να αποκαταστήσει με κόστος το ίδιο του το αίμα, δικαιώματα τέτοια που η απώλειά τους υποβιβάζει όλους τους τίμιους ανθρώπους σε σημείο να νιώθουν τη ζωή αφόρητη και τον ίδιο το θάνατο σαν σωτηρία;


---------------------------------------------------


Αυτή τη μέθοδο που χρησιμοποιούν οι τύραννοι για να αχρηστεύσουν τους υπηκόους τους, μπορούμε να τη δούμε κατά τον καλύτερο τρόπο σε όσα έκανε στους Λυδούς ο Κύρος αφού κατέλαβε τις Σάρδεις, την πρωτεύουσα τους, και είχε υπό το έλεος του τον αιχμαλωτισμένο Κροίσο, τον αφάνταστα πλούσιο βασιλιά τους. Όταν του έφεραν τα νέα ότι ο λαός των Σάρδεων είχε εξεγερθεί, του ήταν εύκολο να τους επιβληθεί με τη βία• αλλά αφού δεν ήθελε είτε να καταστρέψει μια τόσο όμορφη πόλη είτε να διατηρεί εκεί στρατό για να την αστυνομεύει, σκέφτηκε ένα ασυνήθιστο μέτρο για να την υποτάξει. Εγκατέστησε πορνεία, ταβέρνες και δημόσιους αγώνες και εξέδωσε διακήρυξη σύμφωνα με την οποία οι κάτοικοι θα μπορούσαν να τα απολαύσουν. Βρήκε αυτόν τον τύπο φρούρησης τόσο αποτελεσματικό, ώστε ποτέ πια δεν τράβηξε το ξίφος εναντίον των Λυδών. Αυτοί οι άθλιοι άνθρωποι ευχαριστούνταν να ανακαλύπτουν όλων των ειδών τα παιχνίδια, έτσι ώστε οι Λατίνοι πήραν απ' αυτούς τη λέξη παιχνίδι και ό,τι αποκαλούμε «απασχόληση για να περνάει η ώρα», λένε δηλαδή «ludi» σαν να έλεγαν Λυδοί. Δεν έχουν όλοι οι τύραννοι εκδηλώσει τόσο ξεκάθαρα την πρόθεση τους να μαλθακεύσουν τα θύματα τους• αλλά στην πραγματικότητα, αυτό που ο προαναφερθείς δεσπότης διεκήρυξε δημοσίως και έβαλε στην πράξη, οι περισσότεροι από τους άλλους έχουν προωθήσει μυστικά ως στόχο τους. Είναι στην πραγματικότητα στη φύση του πληθυσμού, του οποίου η πυκνότητα είναι μεγαλύτερη στις πόλεις, να αντιμετωπίζει με καχυποψία εκείνον που ενδιαφέρεται για την ευημερία του, και να είναι εύπιστος απέναντι σ' αυτόν που τον κοροϊδεύει. Μη φανταστείτε ότι υπάρχει οποιοδήποτε πουλί που πιάνεται εύκολα στον κράχτη, ή οποιοδήποτε ψάρι που τσιμπάει πιο γρήγορα στο δολωμένο σκουλήκι, απ' ότι όλοι αυτοί οι δυστυχείς χαζοί που έξυπνα ξεγελιούνται στη δουλειά από το πέρασμα του παραμικρού πούπουλου, για να το πούμε έτσι, μπροστά από το στόμα τους. Πραγματικά, είναι εκπληκτικό που αφήνονται να πιαστούν τόσο γρήγορα στο παραμικρό γαργάλημα της φαντασίας τους. Παιχνίδια, φάρσες, θεάματα, μονομάχοι, παράξενα ζώα, μετάλλια, εικόνες και άλλα τέτοια ναρκωτικά, αυτά ήταν τα δολώματα για να σκλαβωθούν οι λαοί της αρχαιότητας, το τίμημα της ελευθερίας τους, τα εργαλεία της τυραννίας. Μ' αυτές τις πρακτικές και τους πειρασμούς οι αρχαίοι δικτάτορες αποκοίμιζαν με τέτοια επιτυχία τους υπηκόους τους κάτω από το ζυγό, ώστε οι αποβλακωμένοι λαοί, συνηθισμένοι να λάμπουν μπροστά στα μάτια τους τα παιχνίδια και οι μάταιες ηδονές, μάθαιναν στη δουλοπρέπεια σαν κάτι φυσικό, αλλά όχι τόσο αξιόπιστα όσο τα μικρά παιδιά που μαθαίνουν να διαβάζουν κοιτώντας λαμπερά εικονογραφημένα βιβλία. Οι Ρωμαίοι τύραννοι ανακάλυψαν μια ακόμη λεπτότητα. Συχνά προμήθευαν τους δημοτικούς συμβούλους τσιμπούσια με φαγητό για να καλοπιάσουν τον λαουτζίκο, πάντοτε έτοιμο να παρασυρθεί στην ηδονή του φαγητού, απ' οτιδήποτε άλλο. Οι πιο έξυπνοι και με τη μεγαλύτερη αντίληψη ανάμεσα τους, δε θα εγκατέλειπαν την κούπα με τη σούπα για να επαναφέρουν τη δημοκρατία του Πλάτωνα. Οι τύραννοι θα μοιράσουν με γενναιοδωρία οχτώ γαλόνια στάρι, ένα γαλόνι κρασί και ένα σηστέρσιο: και τότε όλοι θα φωνάξουν χωρίς ντροπή: «Ζήτω ο Βασιλεύς!». Δεν αντιλαμβάνονται οι χαζοί ότι απλώς ξαναπαίρνουν ένα μερίδιο από τη δική τους περιουσία και ότι ο κυρίαρχος τους δε θα μπορούσε να τους δώσει αυτό που πήραν, χωρίς προηγουμένως να το έχει πάρει από τους ίδιους.

21 Μαΐου 2012

Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος - Ημeρολόγιο Στρώμαtος.κομ


Διαβάστε ή κατεβάστε ακολουθώντας το σύνδεσμο, εδώ για flipping book ή  εδώ για pdf, το έβδομο βιβλίο της σειράς "εν-καινώ" των 24Γραμμάτων με τίτλο: "Ημeρολόγιο Στρώμαtος.κομ" του Δημοσθένη Μιχαλακόπουλου.

-----------------------------------------------------------------------------------



" Αυταπατεώνας κατά συρροή " - Με αφορμή την ποιητική συλλογή "ημeρολόγιο στρώμαtος.κομ" του Δημοσθένη Μιχαλακόπουλου.

"Η πρώτη εντύπωση συνιστά μία ηγετική εκτίμηση ενός έργου" [Απόστολος Θηβαίος: πηγή εδώ] και αυτό επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα και στην ποιητική συλλογή “ημeρολόγιο στρώμαtος.κομ” του Δημοσθένη Μιχαλακόπουλου.
Δεν είναι η πρώτη φορά, μάλλον είναι κάτι που πολλοί ποιητές άμεσα ή έμμεσα φροντίζουν να επισημαίνουν (βλέπε επίσης και το αφήγημα "Τη γλώσσα μου έδωσαν…" από το βιβλίο "Στο Ακρωτήρι" της Γεωργίας Συλλαίου της σημερινής μας παρουσίασης στο ένθετο e-magazine "Εάν"), που ο ποιητής αισθάνεται και κοινοποιεί πως μόνη η γραφή, εν τέλει και η γλώσσα, είναι ανεπαρκής να εκφράσει πλήρως αυτό που θα ήθελε να "εκφέρει" αφού απουσιάζουν οι εκφράσεις του σώματος και ο τρόπος ομιλίας.
Ο Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος ήδη από τους πρώτους στίχους του πρώτου ποιήματος της συλλογής, -περιληπτικά-, γράφει:
"τα σύμφωνα στον πυθμένα τροφή για τα σφουγγάρια
τα φωνήεντα στα φτερά των γλάρων
πώς να τραγουδήσει κανείς κάτω απ' την επιφάνεια της θάλασσας;"
κι επαναλαμβάνει λίγο μετά, στο -translation (μέχρις εκεί)-
"δε μου φτάνουν σημειογραφίες και γλώσσες".
Αυτό όμως που αξίζει να σημειώσουμε εδώ είναι πως ο ποιητής δεν αρκείται σε μία αναφορά αλλά, μέσω της έξοχης σύλληψης του για το διαχωρισμό και τοποθέτηση των συμφώνων στον πυθμένα και των φωνηέντων στα φτερά των γλάρων, μας θυμίζει τα της εξέλιξης της γλώσσας ως προς τη γεωγραφία. Στις βόρειες γλώσσες η χρήση των φωνηέντων είναι μικρότερη απ' ότι στις κοντά στον ισημερινό όπου η χρήση των  φωνηέντων είναι μεγαλύτερη αφού μέσω αυτής διευκολύνεται η αποβολή θερμότητας. Ουσιαστικά δεν αποσκοπεί παρά να δώσει την έμφαση που χρειάζεται για να καταδείξει την ανεπάρκεια ενός μόνου, προϊόν και αυτό της ανθρώπινης εξέλιξης σε συνάφεια και με το χώρο, από τα μέσα, μέσω των οποίων πραγματώνεται η ανθρώπινη έκφραση.
Έχοντας συνειδητοποιήσει τα ανωτέρω ο ποιητής αποφασίζει [ή μήπως δεν αποφασίζει, αλλά "το πέλαγο που τον διάλεξε";] να εκφραστεί, μέσω ενός λόγου με έντονα συμβολικά και ονειρικά στοιχεία που συνοδεύουν χωρίς να σκιάζουν την ποιητική καταγραφή του βιώματος και του ανεκπλήρωτου, έχοντας περάσει το υλικό του από πολλαπλές αποστάξεις που προσθέτουν ποιητικά, ώστε αυτό πλέον να αποκτήσει τη μέγιστη πυκνότητά του, πέρα από την οποία κάθε περαιτέρω επέμβαση θα επέφερε ποιοτική υποβάθμιση.

"Γονατιστός στα πόδια της νύχτας"
"Τόσες και τόσες νύχτες"
Με "το αποτύπωμά της επάνω του"
"Λογαριάζει απόψε / να πει μια απ' τις ιστορίες του"
"Για το διαπραχθέν έγκλημα"
Θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε πως
Χωρίς "να ενοχλεί κανένα"
"Δεν έχει να πει τίποτε"
ή άντε πως "γεμίζει τα κοφίνια / με τα ίδια, κάθε χρόνο, παρολίγον ποιήματα".

Διαπιστώνοντας ο ποιητής Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος πως είναι πολύ "δύσκολο" να "τραγουδήσει κανείς κάτω απ' την επιφάνεια της θάλασσας" μαζεύει τα πλησίον (;) του φωνήεντα και σύμφωνα, ανεβαίνει στο "στρώμα" (το κατάστρωμα / οδηγός στο πέλαγο της νύχτας - το χώρο των ονείρων, του έρωτα και του βασάνου) από το οποίο μας λέγει αφενός πως "δεν φαίνεται τίποτα!" αφετέρου πως κατέχει "καλά φυλαγμένα χαρτονομίσματα χρόνου" αφήνοντάς μας όμως να εννοήσουμε πως "είναι πλαστά". Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας την εξαιρετική ποιητική συλλογή "ημeρολόγιο στρώμαtος.κομ" το σίγουρο είναι πως ο αναγνώστης θα παραδεχθεί και αυτός πως στα σίγουρα πρόκειται για "αυταπατεώνα κατά συρροή".



19 Μαΐου 2012

Η υπόθεση του Δημήτρη Τσαφέντα [Το ντοκιμαντέρ του Μανώλη Δημελλά]

Το ηλεκτρονικό περιοδικό 24Γράμματα παρουσιάζει για πρώτη φορά στο διαδίκτυο το μοναδικό ντοκιμαντέρ του Μανώλη Δημελλά (με την έγκριση του) για τον τυραννοκτόνο Δημήτρη Τσαφέντα.  




Ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ μπορείτε να δείτε όλο το αφιέρωμα του ηλεκτρονικού περιοδικού 24Γράμματα για το Δημήτρη Τσαφέντα.


Ο ελληνικής καταγωγής, Δημήτρης Τσαφέντας, εκτελεί τον πρωθυπουργό του Απαρτχάιντ στα έδρανα του Κοινοβουλίου το 1966.
Γεννημένος στις 14 Ιανουαρίου 1918 από τον Κρητικό Μιχάλη Τσαφαντάκη και την ντόπια Αμίλια Βίλιανς, μεγαλώνει με τη γιαγιά του, Κατερίνα, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Από τα οκτώ του χρόνια ζει με τη θετή του μητέρα, Μαρίκα, στην Πρετόρια της Ν. Αφρικής, για να μάθει αργότερα, στα 12 του, ότι είναι νόθος. Στην εφηβεία δουλεύει ως εργάτης και βρίσκεται οργανωμένος στο κομουνιστικό κόμμα.
Στην ενηλικίωση ξεκινά -ως ναυτεργάτης- τα ταξίδια του, που θα κρατήσουν 20 ολόκληρα χρόνια. Ταξίδια που έγιναν μύθος από τα γράμματα που έστελνε στους γονείς του από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου: από την Αμερική όπου που νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρείο, έπειτα από τορπιλισμό που δέχθηκε το πολεμικό πλοίο που δούλευε, μέχρι τον Καναδά, και από τη Γερμανία, την Πορτογαλία και την Ολλανδία μέχρι και την Παλαιστίνη, που -όπως λέει στο γράμμα του- η παρουσία του στη χώρα έφερε βροχή και θεωρήθηκε πολύ σπουδαίος.

17 Μαΐου 2012

Η σεζόν των δηγμάτων (Ημερολόγιο 12) [Ντόρα Βλάσση]



Η σεζόν των δηγμάτων (Ημερολόγιο 12)

Όλο αυθαδιάζω κάτω από μια σημαία.
Υπήρξα η κατωφέρεια μιας σημαίας στην παιδική ηλικία.
Υπήρξα ο μικρός άνυδρος λοφίσκος που δέχτηκε ένα άνθος αμφιλεγόμενο.
Μετράω την στρεβλή εντύπωση και τον γόρδιο του Μίτου.
Δεν παίρνει κόψη, απαιτεί περιοδικά κάποιες μνείες.

Φίλοι πληβείοι και φίλοι πατρίκιοι , είμαστε χορευτικές πάστες που κάνουν εξαμβλωματικές πόλεις. Στα κέντρα εμείς αποπερατώνουμε ένα φαγοπότι , το άλμπουρο δεν μένει χωρίς σημαία.
Στις επάλξεις των λόγιων κάστρων παίζονται οι πιο παραδοσιακές τραγωδίες σε συνεχείς επαναλήψεις. Ζητούνται οι πάλαι ποτέ ιδανικές κάρες.
Γκρεμίζονται όπως πάντα γκρεμίζονταν τα επικίνδυνα κιτάπια

16 Μαΐου 2012

“Η Έκπληξη” Σχόλιο στο έργο του Κάρλος Φουέντες, “Αύρα- Τα γενέθλια” [Απόστολος Θηβαίος]

Aναδημοσίευση από 24Γράμματα με αφορμή το θάνατο του Συγγραφέα την 15 Μαΐου 2012.


Υπάρχουν βιβλία που αντιστέκονται στη λήθη. Η ικανότητά τους αυτή, ξένη και ασύμβατη με την ανθρώπινη λησμοσύνη τους επιτρέπει να κατορθώνουν να διατηρήσουν στο έπακρο όλη τη συναισθηματική φόρτιση. Το περιεχόμενό τους καταφέρνει να παραμείνει ακραία όμορφο και μεταδοτικό, ακόμα και όταν ο χρόνος θα πρέπει φυσιολογικά να έχει αμβλύνει κάθε οξύτητα. Τέτοια βιβλία είναι ελάχιστα και συνιστά έκπληξη πρώτου μεγέθους όταν κάποιος ανυποψίαστος αναγνώστης βρεθεί στο δρόμο τους και αντιληφθεί ετούτη την ικανότητα. Πρόκειται για λογοτεχνικά έργα που παραμένουν ακμαία, ακόμα και όταν παρέλθει το ενδιαφέρον των κριτικών για αυτά ή πάψουν ακόμα να αποτελούν υλικό πρωτοσέλιδων σε ένθετα και περιοδικά λόγου. Η συναισθηματική φόρτιση παραμένει σε επίπεδα υψηλά, το ίδιο το έργο χάνει κάθε συνδεσιμότητα με τον συγγραφέα και αυθύπαρκτο, σύμπαν ολοκληρωμένο μετατρέπεται σε ένα δυναμικό πυρήνα αισθημάτων και ιδεών, ίσως προσωπικών μα την ίδια ώρα ικανών να μεταδοθούν με τον πιο άμεσο και καθολικό τρόπο.Ένα τέτοιο βιβλίο συνιστά εκείνο του Μεξικάνου, διαπρεπούς λογοτέχνη Κάρλος Φουέντες. Η «Αύρα» έργο του 1962, αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας αναφοράς, σε μια προσπάθεια να αποτυπωθεί μία δίκαιη προσέγγιση απέναντι σε ένα μυθιστόρημα, το οποίο καταλύει τις τυποποιημένες μεθόδους και ρευστοποιείται, συνιστώντας έναν προφορικό, ονειρικό λόγο με αμείωτη ένταση και διαρκείς, επαναλαμβανόμενες «κορυφές.»
Ο Λατινοαμερικάνος συγγραφέας, φορέας μιας κουλτούρας με σαφείς, ισπανικές αφετηρίες, κατέχοντας επιδέξια την ορμή ενός αναγεννησιακού, «μπαρόκ» λόγου αποτελεί έναν κρίκο στην αλυσίδα των έργων εκείνων που κρατούν άρρηκτο το δεσμό της εθνικής αισθητικής με την προσωπική οραματική. Η ανάπτυξη του έργου πραγματοποιείται σε δεύτερο, ενικό πρόσωπο και με τούτο τον τρόπο ο Φουέντες καταφέρνει να απευθύνεται στον αναγνώστη, αποπειράται και το επιτυγχάνει τελικά ο λόγος του να είναι δεσμευτικός ακόμα και για την έμπειρη κάστα ενός κοινού με σαφή ροπή προς τη φιλαναγνωσία.
Όμως η επιλογή τούτης της αμεσότητας εξυπηρετεί την αναγκαία, εμπύρετη διάθεση ή πρόθεση του ίδιου του συγγραφέα. Ονειρικό, θεωρητικό και ακυρωτικό απέναντι στο ζήτημα του χρόνου, ανθρώπινο στην όψη και την ουσία του, καθώς το «σύντομο» του βίου απασχολεί έντονα τον συγγραφέα. Η «Αύρα» συνιστά ένα καθαρά, κοινωνικό μυθιστόρημα, αφού μες στα θέματά του θα εντοπίσει κανείς αναφορές στη γυναικεία πανουργία, τον κανόνα που θέλει τους νεότερους να καθοδηγούνται προς τα λάθη από τα κατάκοπα μέλη ενός «σοφού συμβουλίου», μια πρακτική που δεν μπορεί παρά να σκοτώνει τον ερωτισμό της νεότητας, το πάθος με το οποίο επιδέδεται εκείνη στην εκτίμηση της ίδιας της ζωής. Η θρησκευτική προσέγγιση, η ειδωλολατρική σχεδόν προσέγγιση του συγγραφέα αποτελεί την ένδειξη μιας σαφούς κοσμοθεωρίας με αδιαμφισβήτητες προεκτάσεις, τέτοιες ώστε το κείμενο να κατορθώνει να εντάξει μες στος κόλπους του πολλαπλά, νοηματικά επίπεδα με ποικίλους συσχετισμούς και εξειδικεύσεις. Η πυκνότητα του λόγου ίσως τούτο να πασχίζει να ερμηνεύσει. Με συμβολιστικές αναφορές, με μια περιεκτικότητα λαμπρά γλαφυρή, θέτονται με ασφάλεια οι αφορμές ώστε να αποτελεί εύκολη υπόθεση η κατηγοριοποίηση του Φουέντες στη βαθμίδα των νεωτεριστών συμβολιστών εκείνων που αντλούν τις ονειρικές διατυπώσεις τους μέσα από την ίδια την επικαιρότητα, φιλτράροντας ίσως το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας, διαχέοντας μες στις απλές αναφορές τους όλη την ένταση και το υπονοούμενο του λόγου τους. Ο Φουέντες κατορθώνει να μεταποιήσει το νατουραλιστικό λόγο σε ποιητικό, αποδεικνύοντας, όχι μόνο τη δεινή ικανότητά του να δημιουργεί σύμπαντα εν παραλληλία αλλά και εκείνη την άποψη που θέλει την ποίηση και τη λειτουργία της έδαφος πρόσφορο για να ενσωματωθεί μια προσέγγιση πεζολογικού χαρακτήρα.
Η ονειρική αναλαμπή, ίδιο της κίνησης, μες στην οποία εντάσσεται ο Φουέντες ικανοποιείται από τη δόμηση των προσώπων του έργου, μα και τη δομή της υπόθεσης. Σε ένα ευρύτερο πεδίο θα μπορούσε τον ίδιο σκοπό να επιβεβαιώσει η ειδική σημασία την οποία δίνει ο συγγραφέας στη σκηνική διάρθρωση, τη δραματοποίηση της πλοκής, την κληροδότηση σε αυτή των πιο βασικών και αληθινών παραγόντων της υπόθεσης, εμποτίζοντάς την με το στοιχείο του «προσωπικού», προικίζοντας αυτήν με ρυθμό ακμαίο, ενεστωτικό.
Διαβάζοντας την «Αύρα», ο αναγνώστης θα βρεθεί εμπρός σε μια αναπάντεχη έκπληξη. Το «θαυμαστό πραγματικό», διαρκώς παρόν μες στην ισπανόφωνη, λογοτεχνική παράδοσης μεριμνά ώστε να δηλωθεί η τιμή απέναντι στη νεότητα, εμπρός στη βία της, εκείνη με την οποία πλησιάζει τον παράγοντα της επιθυμίας. Ταλαντευόμενος ανάμεσα σε δυο κόσμους ο Φουνέτες, έχοντας σαφή καταγωγή στο μύθο του Φάουστ, εξαντλείται ανάμεσα στο «τότε» και το «τώρα», την τραγική επικαιρότητα, αυτή που ήδη συνιστά την ανάμνηση του μέλλοντος ανάμνηση της νεότητας. Ο Μεξικάνος συγγραφέας μπορεί με την «Αύρα» να ενορχηστρώσει με αρτιότητα τη θέση του απέναντι στα ζητήματα της ιστορικής επανάληψης, της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Το διήγημα «Γενέθλια», το οποίο συμπληρώνει την έκδοση της «Αύρας» και περιλαμβάνεται αυτοτελές μες στο ίδιο το έργο προϋποθέτει έναν άλλο χρόνο, μια άλλη πλοκή, η οποία όμως και πάλι επαναφέρει την ταλάντευση του συγγραφέα, καθιστώντας την κομβική για μια ευρεία καταννόηση του μηνύματος. Δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί συμπληρωματικό το ένα αφήγημα για το άλλο, μα ένας αντικατοπτρισμός της τεχνικής και της θεματολογίας του Φουέντες. Η σαφής ερμηνεία της κοινής παρουσίας των δύο έργων μες στον ίδιο «οργανισμό», ίσως να μην ερμηνεύεται με επάρκεια από μια τέτοια θέση. Όμως ο κοινός τόπος στη θεματική, οι κοινές, αναφορές, επιτρέπουν σε εκείνον που γυρεύει απαντήσεις να εντοπίσει, έστω αυτόκλητα τις κοινές συνισταμένες δύο διαφορετικών ροπών, οι οποίες όμως εξακολουθούν να συνυπάρχουν και να συμπλέουν.
Το χαρακτηριστικό της χρονικής παλινδρόμησης, της τελικής επικράτησής της ως καίριου στοιχείο της τεχνικής του Φουέντες συνιστά μία προσωπική σημειολογία του συγγραφέα, έναν τρόπο να αποκωδικοποιηθεί η αίσθηση του πρώιμου αυτού έργου. Στην αλλόκοτη θεώρηση της πραγματικότητας, όπως διατυπώνεται από τον Φουέντες, η ονειρική αναλαμπή, αποτελεί την ψυχολογική ουσία του έργου. Αυτή προβλέπει και απαιτεί την αναζήτηση μιας αρχετυπικής αφετηρίας για το άτομο, τις φοβίες, τους δισταγμούς του. Το χιμαιρικό παρόν μπορεί να ερμηνευθεί μόνο μέσα από μια ταυτόχρονη εκτίμηση παρελθόντος και μέλλοντος, διακριτική, ώστε να μην κλονίζεται η πλοκή του έργου και να παραμένει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη απέναντι στην εξέλιξη της μυθολογίας.
Η θρησκευτικότητα του κειμένου, ως ένα από τα στοιχεία της «προσωπικότητάς» του θα πρέπει να ιδωθεί από μια άλλη, ευρύτερη σκοπιά. Εκείνη της ηθικής θεώρησης, η οποία και δεν μπορεί να παραβλέψει την ουτοπική διαστρέβλωση διαχρονικών ρόλων, όπως εκείνων του προδότη και του δικαστή. Στα πρόσωπά τους, στην κρίση και την πράξη τους ο Φουέντες στηρίζει την κοσμοθεωρία του. Με άλλα λόγια στην ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη και τις αδυναμίες της, μες σε τούτα τα όρια ο συγγραφέας προσδιορίζει την έννοια της ψυχής και της συνείδησης, ως μέσο για τη βίωση της έννοιας του ανθρώπου. Η σφαιρική και ευρεία οπτική του Κάρλος Φουέντες, έτσι όπως αποδίδεται στα πράγματα και τα πρόσωπα επιβεβαιώνει τη βαρύτητα των προθέσεών του και αποδίδει στο λόγο του υπόσταση και προοπτική τέτοια. Ο άνθρωπος που οικειοποιείται την ιστορική γραφή, ο ίδιος που μεταβάλει το λόγο σε πράξη και κίνηση, ο άνθρωπος που διαστέλλει και συστέλλει μοιραία τα χρονικά πλαίσια, επιχειρώντας πάντα πορείες, οι οποίες συνηγορούν προς την αιωνιότητα. Το διαρκές συνιστά όραμα του Φουέντες, η ιστορία δεν αρκεί. Στο ανθρώπινο πρόσωπο και μόνο σε αυτό μπορεί κανείς να αντικρίσει ολόκληρη την πυκνότητα της πράξης, την ένταση του συναισθήματος, τη θέαση του παρελθόντος και την παροντική στάση. Ο χρόνος για τον Φουέντες διασπάται μόνο από την ανθρώπινη επιλογή και ακριβώς σε αυτό το απόσταγμα, συνοψίζεται το νόημά του. Από αυτό εκπορεύεται η συγγραφική του πρόθεση.
Η φιλοσοφική θεώρηση ενός έργου σαφώς και δεν μπορεί να αποτελέσει κριτική αξιόπιστη, αφού μόνο ως μια ανυπόφορη υποκειμενικότητα μπορεί να εκληφθεί. Μελετώντας το έργο του Φουέντες, αντιπαραβάλλοντας τις αναγνωστικές εμπειρίες απέναντι σε θέματα κοινότυπα, το ενδιαφέρον στο οποίο κανείς θα οδηγηθεί δεν αποτελεί η τεχνική ή η περιεκτικότητα, στοιχεία αναγνωρισμένα στο έργο του Κάρλος Φουέντες. Εκείνο που διαπρέπει στο έργο είναι η αλλόκοτη, μυθιστορηματική ιδέα, γέννημα του συγγραφέα, μια εκτίμηση που αποδίδεται με συστολή από τον γράφοντα. Ο ανθρώπινος χρόνος θα τελειώσει, ολοκληρωμένος πια, όταν θα τελειώσει και ο τελευταίος άνθρωπος. Είτε αυτός συνιστά μια αντιληπτή, ρεαλιστική ύπαρξη, είτε πάλι αποτελεί προϊόν της μνήμης, ενδυόμενος τον οποιοδήποτε ιστορικό ή αδιάφορο ρόλο. Η θεώρηση αυτή σαφώς και μπορεί να θεωρηθεί ως καίρια έκπληξη, ικανή να αναδείξει μία συγγραφική και ανθρωπολογικής φύσεως, πρωτοπορία.

14 Μαΐου 2012

Δία - Κοσμογωνία




Διαβάστε ή κατεβάστε ακολουθώντας το σύνδεσμο εδώ το έκτο βιβλίο της σειράς "εν-καινώ" των 24Γραμμάτων με τίτλο: "Κοσμογωνία" της Δία.


Στις Πόλεις τις “Κοσμογωνίες” - Κριτικό σχόλιο στη νέα ποιητική συλλογή “Κοσμογωνία” της Δία από τον Απόστολο Θηβαίο [ Πηγή 24Γράμματα ]

Η πρώτη εντύπωση συνιστά μία ηγετική εκτίμηση ενός έργου. Με τούτο τον αξιωματικό τρόπο κανείς δεν μπορεί παρά να σταθεί με ενδιαφέρον απέναντι στην ποιητική συλλογή της Δία (κατά το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο της) με τον ευφάνταστο τίτλο «Κοσμογωνία.» Ενδεικτικός ο τίτλος της ποιητικής στόχευσης της δημιουργού, η οποία κατορθώνει με εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο να συχνωτίσει τις υπαρξιακές, ενδότερες αποχρώσεις με το βασικό τόνο μιας επικαιροποιημένης κριτικής. Μια «οσμή» πλησιάσματος στον άνθρωπο αναδύεται από τον τίτλο, μια διακριτική ανάγκη εσωστρέφειας φανερώνεται από την επαρκέστατη ονοματοδοσία της εν λόγω ποιητικής συλλογής. Ήδη από το βιογραφικό σημείωμα της δημιουργού, το οποίο μοιάζει να περιφρονεί τους τύπους και τις επιταγές των κανόνων υποψιάζεται κανείς πως τούτο το έργο είναι μια άκρως, προσωπική υπόθεση. Τέτοια ποίηση, τέτοια δημιουργία προϋποθέτει μια πάλη ανάμεσα στη συντριβή και την ανοχή. Τέτοια ποίηση, λοιπόν συνιστά αυτή της νεότατης και για αυτό προικισμένης με προοπτική.
Ήδη από το πρώτο ποίημα, διαπιστώνονται τα χαρακτηριστικά και οι προθέσεις της δημιουργίας. Η ποιήτρια είναι τολμηρή, μιλά με όρους ερωτικούς, αναδεικνύοντάς τους ως σύμβολα. Ρεαλιστική με άλλα λόγια, τόσο ώστε να μην απομακρύνεται από την εικόνα, αλλά να αφήνει τον αναγκαίο χώρο, το απαιτητό περιθώριο στην έκφραση του συναισθήματος. Η οικονομία του λόγου δεν καταργείται, αφού παρά την έκταση η στιχουργική της, στο όριο της πρόζας και του μέτρου υπακούει στο θαυμάσιο νόμο των υπονοούμενων.
Η ποιήτρια έχει εισπνεύσει στο ακέραιο τα χαρακτηριστικά της εποχής. Κριτική, ικανή να απορρίψει τους επίκαιρους ρυθμούς, δίχως έπαρση ή διογκωμένα, επίπλαστα περιθώρια αυτογνωσίας η ποιήτρια μοιάζει να επιλέγει το δεύτερο, ενικό πρόσωπο, το πλέον υποστηρικτικό του εξομολογητικού ύφους, το οποίο απολαμβάνει να υιοθετεί. Η ανθρώπινη ύπαρξη συνιστά το βασικό, δομικό υλικό της ποίησής της. Η αλήθεια της ωρίμανσης μέσα από την οδύνη των ενστίκτων  και της προηγμένης, ανθρώπινης ύπαρξης αποτελεί το καίριο προαπαιτούμενο για την ποιήτρια. Η έννοια της διαφορετικότητας, η ποινικά κολάσιμη αυτή έννοια συνιστά έναν έπαινο, ο οποίος αποδίδεται κατόπιν δοκιμασιών, εμπρός στον όγκο των ανθρώπων και την ανάλογη αχανή έρημο των ατελών ερώτων.
Η ποιήτρια σφαιρικά αγγίζει το πρόσωπο. Μες στα όρια της ποίησής της, η πολιτική διάσταση του ανθρώπου φανερώνεται, κυριαρχεί, αποκαλύπτει τον προσωπικό κώδικα της δημιουργού. Με αφορμή το ποίημα «Στεφάνι  Δ.Π.», η δημιουργός καταθέτει ένα πολιτικό σχόλιο, με εύρος ιστορικό και κοινωνικό, εμπρός στην πολυ-πολιτισμική, μεσογειακή πραγματικότητα, την ίδια που μπορεί να αναχθεί σε πιο οικουμενικά μεγέθη. Από τις σωκρατικές αναφορές, ως την ευρωπαϊκή σύμπραξη υμετέρων στην επιδίωξη ενός αυτόνομου και αυτοσυντήρητου κράτους η ποιήτρια με όχημα την καθολικότητα του αίματος αποθέτει το στεφάνι των καλά μελετημένων λέξεών της στο ίδιο, εκείνο μνημείο ενός άγνωστου στρατιώτη, ενός στρατιώτη ανώνυμου και άσημου πια. Ο αυτισμός της πατριδοκαπηλίας, όπως διαφαίνεται στο έργο της “Δία” συνιστά ένα άκρως επίκαιρο θέμα. Η αντίθεσή της απέναντι σε τούτες τις ιστορικά διαχρονικές πρακτικές εκφράζεται με μία ποίηση—πράξη. Η ποιήτρια αποθέτει στο μνημείο ένα σύμβολο ακραία εχθρικό για την εντόπια συνείδηση, ένα σύμβολο που δίκαια μπορεί να χαρακτηριστεί ως το μέσο μιας λυτρωτικής εξοικείωσης με το οριστικό, πια παρελθόν.
Οι εναλλαγές, ποιοτικές και θεματικές την ίδια στιγμή συνιστούν ένα ακόμα ιδίωμα ποιητικό για τη δημιουργό. Με μια αίσθηση υπερβατική ενδύεται το τοπίο και η οπτική του. Η γεωμετρία του λόγου συναντά τη γεωμετρία του τοπίου, τη διαφάνειά του, την πλαστικότητα, έτσι όπως ορίστηκε από τον Περικλή Γιαννόπουλο και οριοθέτησε τελικά το ποιητικό, πρωτογενές υλικό για δημιουργούς όλων των τάξεων και των εποχών. Το «πελεκητό φως» συνιστά ένα οικοδόμημα, το βασικό υποστήλωμα της ελληνικής θέασης. Ακόμα και αν η πρόθεση της ποιήτριας είναι απλά να μελετήσει το φως, στην εκφορά της κουβαλά την ασυνείδητη, ποιητική παράδοση ενός ολόκληρου αιώνα. Η φωτοχυσία απαντάται σε πλήθος δημιουργών, η ίδια διεισδυτικότητα, η οποία εντοπίζεται στην «Κοσμογωνία», η αντίστοιχη εισδοχή και η χωροταξική πλήρωση ενυπάρχει σε πλήθος δημιουργών.  Η ένταση του τοπίου θα μεταγγιστεί στο ποίημα, η φωτογραφική μνήμη της ποιήτριας λάμπει και δεσμεύει το φως, τη στιγμή, τα χαρακτηριστικά της.  Ετούτη ακριβώς η αναγνωστική και νοηματική παύση της ποιήτριας αρκεί για να συγκρατήσει στην κορυφή τους, τόσο το ποίημα όσο και το εικονιστικό υλικό του. Το τοπίο ολοκληρώνεται σε τούτο το χρόνο, καθώς και σε ένα άλλο παρελθοντικό. Μνήμη, φως, λόγος ευθυγραμμίζονται, επιζούν νοηματικά δημιουργώντας μια αυστηρή και αδιαπέραστη ποιητική γεωμετρία, μια αίσθηση, η οποία αρκεί για τον γράφοντα ώστε να συγκρατήσει τον τίτλο και τη στιχουργική.
Η σύνδεση της ποιήτριας με το υγρό στοιχείο δεν μπορεί να παραβλεφθεί από το έργο της. Τοπίο μα και υλικό φαντασμαγορίας, καταφύγιο, πηγή ελευθερίας με την ευρύτητα και την ανατροφοδοσία της. Μεσ  στο έργο της  η εικονοποιεία επικρατεί ως μέσο ανάγνωσης του οπτικού υλικού και αναγωγής του σε συναίσθημα. Σε τούτο το σημείο, είμαστε υποχρεωμένοι να προβούμε στην παραδοχή πως το εικονιστικό στοιχείο της «Κοσμογωνίας» συνιστά κυρίως υλικό φύσεως δομικής, αφού κάθε αναφορά εκπορεύεται και κατευθύνεται προς το άτομο.
Χαρακτηρίσαμε εξομολογητική την πρόθεση της ποιήτριας και τούτη η επισήμανση έρχεται να πληρωθεί στο ποίημα «Τζελελετούμ». Η εποχιακή ανεπάρκεια, κατάληξη μιας λανθάνουσας εκτίμησης της αγάπης, μιας διαρκούς εκμεταλλεύσιμης αναγωγής της σε θρησκευτικό ή τελετουργικό επίπεδο. Η αποφυγή της εξάντλησης του έρωτα συνιστά αντίθετα τη βαθύτερη επιδίωξη, τον πρωταρχικό σκοπό της ποιήτριας, αυτόν αντιλαμβάνεται ως τρόπο εν νόησης και συνειδητοποίησης της λειτουργίας της αγάπης. Καταφύγιο, σε αντιστοιχία προς τη θάλασσα η καταβύθιση, η ενδοσκόπηση προς ανεύρεση κοιτασμάτων της δημιουργικότητας και της αντοχής. Η ποιήτρια δεν αποδίδει στο λόγο παρά τη δυνατότητα εκτίμησης της πραγματικότητας, την αποκατάσταση της αρχετυπικής, ανθρώπινης αλήθειας. Ουδεμία πρόθεση ο λόγος της να πληρεί τις μαντικές ικανότητες οιωνοσκόπων, κηρύκων ερυθρών. Η ανθρώπινη ύπαρξη συνιστά για την ποιήτρια μια οδύνη σωματική, έρμαιη από τις τόσες ατελέσφορες λειτουργίες και τούτη, λοιπόν η μνήμη ξεπερνά τη μοίρα, τα αινίγματα και τις γριφιώδεις ερμηνείες της.
Σε μια ποίηση αγνή, προσωπική, ειλικρινή επιβάλλεται το βαθύ και εσωτερικό γκρέμισμα του «παλιόσπιτου» της αδικίας. Το άπειρο οικοδόμημα, εξαπλωμένο στα όρια της πόλης και των ανθρώπων. Αιχμηρές σκεπές, επώδυνες, ανθρώπινες καταστάσεις. Για την ποιήτρια δεν υφίσταται τίποτα προς εκτίμηση και αντίληψη. Η ίδια περιφρονεί λοιπόν τέτοιους φρικτούς ορίζοντες, ανθρώπινους. Με τρόπο ανάλογο η «θαρραλέα» ποιήτρια εμπεριέχει το ζήτημα του θανάτου μες στην ποιητική δημιουργία. Θεώρηση εσωτερική, ώριμη και φιλοσοφική των πιο καίριων ζητημάτων της ζωής συνιστούν τα χαρακτηριστικά της  νεότατης, -και τούτη είναι η ευχάριστη έκπληξη-, ποιήτριας.
Πρωτοπορία, σαφής διαχωρισμός του ποιητικού λόγου από τη στείρα στιχουργική, εκείνη που θέλει τη θεώρηση του εχθρικού, χρονικού τοπίου. Η καταφατική συνεισφορά του χρόνου μια σπάνια, ποιητική εκφορά, ένα σαφές προτέρημα και ένα υλικό για περαιτέρω, συγκριτική μελέτη μες στο σύνολο της ποιητικής δημιουργίας, καθώς αποκαλύπτεται στο ποίημα «Δικός μου Εαυτός.»
Η πίστη στην ταπεινοφροσύνη της ποίησης, όπως αποκαλύπτεται και διακρίνεται στην ποίηση της, την οδηγεί στο κορυφαίο, ίσως ποίημα της συλλογής «Κοσμογωνία.» Στον «Νάρκισσο»  η ποιήτρια δικαιώνεται, συμπυκνώνεται, αποκτά μια δυναμική, ως αποτέλεσμα ενός ολότελα επιτυχούς αυτοπεριορισμού, καταλαμβάνοντας το εύρος της συναισθηματικής, των πραγμάτων τάξης.
Η Δία  συνιστά μια νέα, ποιητική φωνή. Η συνέχειά της θα εξαρτηθεί από τη συνέπεια. Η ωριμότατη ποίησή της με βεβαιότητα, όμως ούτε μπορεί να αγνοηθεί, μα ακόμα περισσότερο δεν μπορεί παρά να δεσμεύσει την ποιήτρια για μια εξίσου θαρραλέα επανεμφάνιση. Εκείνο το οποίο απαιτείται, θεωρώντας τούτο μια σαθρή και μόνο υποκειμενικότητα δεν είναι άλλο παρά η περαιτέρω συμπύκνωση του ποιητικού λόγου, αφού μες στην οικονομία του η ποιήτρια κατορθώνει αρκετές φορές να κόψει την ανάσα, να μεταδώσει την παύση του ειρμού και να τη μετατρέψει σε αίσθημα με αμείωτη την ένταση. Θα περιμένουμε, λοιπόν εκ νέου την ποιήτρια με στις «κοσμογωνιές» ετούτης της πόλης, με ανυπομονησία ευχάριστη. Ετούτο το κατέκτησε, επάξια.




12 Μαΐου 2012

Το παράθυρο [Χαριτίνη Ξύδη]




Το παράθυρο.


Ξυπνάω. Το παράθυρο χτυπούσε
από έναν άνεμο βουβό και παγωμένο.
Στα ενδιάμεσα κενά ιδιοτροπούσε
κι έτρεμε ήλιος στο χαρτί που επιμένω.

Λυπάμαι που τα πήρε όλα ο Μίδας,
... ολόχρυσους τα έφτιαξε πυρσίτες
στα χέρια μιας θλιμμένης παλλακίδας,
εν τέλει ταφικής στην άρθρωσή της.

Τα κάρβουνα τα πρόλαβε η πίστη.
Πυρόχρωμα, φαντάζουν, αλληλούια
παθομανών, στου μολυβιού την κύστη
που αντιλάμπει υπερούσια στην ούγια.

Πανέμορφο, ιερόδουλο κεράσι…
Η Υπατία στο πλευρό του διαπρύσια.
Μελάνη σινική θα ενταφιάσει
την Κλυταιμνήστρα με τιμές και αφροδίσια.

Ξενύχτησα στο νότιο μπαλκόνι.
Ξεσπάσαν προσευχές στα κομποσχοίνια.
Στα σκίνα αλφάδι η πίκρα ανταμώνει
το κεχριμπάρι που απλώνει στην Κερύνεια.

Φανέλα μαλακιά το αφιονίζει.
Μεσάνυχτο οι μικρές αθανασίες
ακούγονται ως σπασμοί ή η πόρτα τρίζει
γεννώντας πρόωρα μωρά και υγρασίες.

Κολύμπησα ως την άκρη της λεξούλας
που πανδοχεί συνήθως θρυαλλίδα.
Σπερματικοί θεοί κι ο Καλιγούλας
στο χνούδι-αιδοιόσχημη πυξίδα.

Τσαλάκωσα τα μάτια μου περνώντας
ακρόπετρες στιλπνές στο Μαστιχάρι
Τυφλίτες της ερήμου προσδοκώντας
μα όλοι το λεν πως στη στεριά δεν ζει το ψάρι.

Κοιμάμαι. Το παράθυρο έχει ανοίξει.
Ο κόσμος μου είχε μείνει πάλι μόνος.
Η ιστορία βιάστηκε να δείξει.
Κι η ώρα έφερε όσα δεν φέρνει ο χρόνος.